پیشینه
این مطالعه مروری جایگزین مطالعه مروری اصلی کاکرین است که اولینبار در سال 2008 منتشر شد (Huertas-Ceballos 2008).
بین 4% و 25% کودکان در سنین مدرسه از درد راجعه شکمی (RAP) شکایت دارند و شدت آن به اندازهای است که در فعالیتهای روزمره آنها تداخل ایجاد میکند. برای این درد در معاینه فیزیکی هیچ علت اورگانیکی در اکثر کودکان پیدا نمیشود. اگرچه بسیاری از این کودکان با اطمیناندهی و کارهای ساده مدیریت میشوند، مجموعه بزرگی از مداخلات روانی-اجتماعی شامل مولفههای شناختی و رفتاری توصیه شدهاست.
اهداف
تعیین اثرگذاری مداخلات روانی-اجتماعی برای کاهش درد در کودکان مبتلا به RAP در سن مدرسه.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری، در جون 2016 CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ 8 پایگاه اطلاعاتی دیگر و 2 مرکز ثبت کارآزمایی را جستوجو کردیم. همچنین، منابع مطالعات شناساییشده و مطالعات مروری مرتبط را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفی و کنترلشده که درمانهای روانی-اجتماعی را با مراقبت معمولی، کنترل فعالیت، یا کنترل فهرست انتظار برای کودکان و نوجوانان (با سن 5 تا 18 سالگی) مبتلا به RAP یا یک اختلال عملکردی معدهای-رودهای مرتبط با درد شکم (تعریفشده با معیارهای Rome III) مقایسه کردند، برای این مطالعه مروری مناسب بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. 5 نویسنده مطالعه مروری مستقلا مطالعات را انتخاب، خطر تورش (risk of bias) آنها را بررسی، و دادههای مربتط را استخراج کردند. همچنین، کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد GRADE (نظام درجه بندی کیفیت شواهد و قدرت توصیه ها) بررسی کردیم.
نتایج اصلی
این مطالعه مروری شامل 18 کارآزمایی تصادفی و کنترلشده (14 کارآزمایی جدید در این نسخه) است که در 26 مقاله گزارش شده و شامل 928 کودک و نوجوان مبتلا به RAP با سن 6 تا 18 سال هستند. این مداخلات به 4 نوع درمان روانی-اجتماعی دستهبندی شدند: درمان رفتاریشناختی (CBT)، هیپنوتراپی (hypnotherapy) (شامل تصاویر هدایتشده (guided imagery))، یوگا، و خودیابی نوشتهشده (written self-disclosure). مطالعات در آمریکا، استرالیا، کانادا، هلند، آلمان، و برزیل انجام شدهبود. اکثر مطالعات کوچک و کوتاهمدت بودند؛ فقط 2 مطالعه بیش از 100 شرکتکننده داشتند، و فقط 5 مطالعه دارای پیگیری بیش از 6 ماه بودند. اندازه نمونههای کوچک و درجه خطر تورش تشخیص و اجرایی بررسی شده در بسیاری از مطالعات باعث شد کیفیت کلی شواهد برای همه نتایج، پایین تا خیلی پایین در نظر گرفته شود.
برای CBT در مقایسه با کنترل، شواهدی از موفقیت درمان بعد از مداخله پیدا کردیم (نسبت شانس (OR): 5.67؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.18 تا 27.32؛ Z = 2.16؛ P = 0.03؛ 4 مطالعه؛ 175 کودک؛ شواهد با کیفیت خیلی پایین)، اما هیچ موفقیت درمانی در پیگیری با مدت متوسط (OR: 3.08؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 0.93 تا 10.16؛ Z = 1.85؛ P = 0.06؛ 3 مطالعه؛ 139 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) و طولانیمدت (OR: 1.29؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 0.50 تا 3.33؛ Z = 0.53؛ P = 0.60؛ 2 مطالعه؛ 120 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) وجود نداشت. هیچ شواهدی از اثرات مداخله بر امتیازهای شدت درد بعد از مداخله (اختلاف متوسط استانداردشده (SMD): 0.33-؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 0.74- تا 0.08-؛ 7 مطالعه؛ 405 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) و در زمان پیگیری با مدت متوسط (SMD: 0.32-؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 0.85- تا 0.20؛ 4 مطالعه؛ 301 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) پیدا نکردیم.
برای مقایسه هیپنوتراپی (شامل مطالعات تصاویر هدایتشده) با کنترل، شواهدی از موفقیت درمانی بیشتر بعد از مداخله (OR: 6.78؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 2.41 تا 19.07؛ Z = 3.63؛ P = 0.0003؛ 4 مطالعه؛ 146 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) و نیز کاهشهایی در شدت درد (SMD: 1.01-؛ فاصله اطمینان 95%: 1.41- تا 0.61-؛ Z = 4.97؛ P < 0.00001؛ 4 مطالعه؛ 146 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) و تکرر درد (SMD: 1.28-؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 1.84- تا 0.72-؛ Z = 4.48؛ P <0.00001؛ 4 مطالعه؛ 146 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین) پیدا کردیم. فقط مطالعه اثر طولانیمدت، منفعت مداومی از هیپنوتراپی در مقایسه با مراقبت معمولی بعد از 5 سال نشان داد، با گزارش موفقیت درمانی 68% در مقایسه با موفقیت 20% کنترلها (P = 0.005).
برای درمان یوگا در مقایسه با کنترل، هیچ شواهدی از اثرگذاری بر کاهش شدت درد بعد از مداخله پیدا نکردیم (SMD: 0.31-؛ 95% فاصله اطمینان(CI): 0.67- تا 0.05؛ Z = 1.69؛ P = 0.09؛ 3 مطالعه؛ 122 کودک؛ شواهد با کیفیت پایین).
مطالعه تکی درمان خودیابی نوشتهشده هیچ منفعتی برای درد گزارش نکرد.
هیچ شواهدی از اثر در تحلیلهای جمعبندیشده برای هر نوع مداخله بر نتایج ثانویه عملکرد در مدرسه، عملکرد اجتماعی یا روانی، و کیفیت زندگی روزمره وجود نداشت.
هیچ عارضه جانبی برای مداخلات گزارششده وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
دادههای بهروز حاصل از کارآزماییها شواهدی را برای اثرات مثبت CBT و هیپنوتراپی بر کاهش درد در کوتاهمدت برای کودکان و نوجونان مبتلا به RAP فراهم میکند. هیچ شواهدی از اثرگذاری درمان یوگا یا درمان خودیابی نوشتهشده وجود نداشت. برای بررسی اثرات درمان با نوع RAP دادهها کافی نبود.
برای بررسی کامل اثرگذاری مداخلات روانی-اجتماعی به کارآزماییهای طولانیتر و با کیفیت بالاتر نیاز است. شناسایی مولفههای فعال مداخلات و تعیین اینکه آیا منفعتهای درمانی در طولانیمدت هم وجود دارند، در اولویت هستند. مطالعات پژوهشی آتی باید از به کارگیری گروههای کنترل فعال برای کمک به کاهش تورش بالقوه حاصل از طراحی کنترل فهرست انتظار و کمک به محاسبه زمان مداخله و درمانگر بهره برند.
خلاصه به زبان ساده
درمان روانی-اجتماعی برای درد راجعه شکمی در کودکان
سوال مطالعه مروری
آیا درمانهای روانی-اجتماعی درد را در کودکان و نوجوانان مبتلا به درد راجعه شکمی کاهش میدهد یا خیر؟
پیشینه
بین 4% و 25% کودکان در سنین مدرسه از درد راجعه شکمی (RAP) شکایت دارند و شدت آن به اندازهای است که در فعالیتهای روزمره آنها تداخل ایجاد میکند. برای این درد در معاینه فیزیکی هیچ علت اورگانیکی در اکثر کودکان پیدا نمیشود. اگرچه بسیاری از این کودکان با اطمیناندهی و کارهای ساده مدیریت میشوند، مجموعه بزرگی از مداخلات روانی-اجتماعی شامل مولفههای شناختی و رفتاری (روانی-اجتماعی) توصیه شدهاست.
روشها و ویژگیهای مطالعه
در جون 2016، تعداد 18 کارآزمایی تصادفی و کنترلشده (نوعی از آزمایش علمی که در آن افراد به صورت تصادفی در چند گروه تقسیم میشوند) شناسایی کردیم که شامل 928 کودک و نوجوان با سن 6 تا 18 سال میشد. این مطالعات طیفی، درمان روانی-اجتماعی را با مراقبت معمولی یا نوعی از کنترل غیردرمانی (مثل آموزش یا تمرینهای تنفسی) مقایسه کردند. 4 نوع مختلف درمان روانی-اجتماعی شناسایی کردیم: درمان رفتاریشناختی، هیپنوتراپی، یوگا و خودیابی نوشتهشده (درمانی که شامل نوشتن افکار و احساسات در مورد چیز ناراحتکننده است). مدت مطالعات گردآوریشده بین 5 روز تا 3 ماه بود. این مطالعات در آمریکا، استرالیا، کانادا، هلند، آلمان، و برزیل انجام شدهاست.
نتایج کلیدی
دریافتیم که درمان رفتاریشناختی و هیپنوتراپی ممکن است از لحاظ کاهش درد در کوتاهمدت موثر باشد. شواهد کمی از منفعت طولانیمدت وجود داشت. هیچ شواهدی از اینکه آیا درمان، اثر منفعتی بر کیفیت زندگی، فعالیتهای روزمره، یا نتایج روانی مثل پرخاشگری و افسردگی دارد یا خیر وجود نداشت. درمان یوگا و خودیابی نوشتهشده به عنوان درمان هیچ اثری بر درد، کیفیت زندگی، یا فعالیتهای روزمره نداشتند. هیچ عارضه جانبی حاصل از این درمانها گزارش نشد.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد را برای همه نتایج پایین تا خیلی پایین در نظر گرفتیم. بسیاری از مطالعات اندازه نمونه کوچک یا ضعیفی در طراحی مطالعهشان داشتند. نویسندگان هیچ تعارض منافعی را در رابطه با سرمایهگذاری مطالعات گزارش نکردند.
نتیجهگیری
پزشکان میتوانند به عنوان بخشی از استراتژی مدیریت کودکان مبتلا به درد راجعه شکمی، درمان رفتاری شناختی و هیپنوتراپی را در نظر گیرند. کیفیت کلی شواهد پایین یا خیلی پایین بود. برای ارزیابی جنبههای خاص درمانها که موثر هستند و تعیین اینکه آیا مزایا در طی زمان حفظ میشوند یا خیر، به جستوجوی با کیفیت بیشتری نیاز است.