پیشینه
استعمال دخانیات بدون دود (ST) میتواند منجر به وابستگی به دخانیات شده و مصرف طولانیمدت آن ممکن است مشکلات سلامتی مانند بیماری لثه، سرطان و بیماریهای عروق مغزی و قلبی را در پی داشته باشد.
اهداف
بررسی تأثیرات مداخلات رفتاری و دارویی برای درمان استعمال دخانیات بدون دود (ST).
روش های جستجو
ما ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین ( Cochrane Tobacco Addiction Group specialised register) را در ماه جون 2015 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی مربوط به مداخلات رفتاری یا دارویی برای کمک به مصرفکنندگان ST جهت ترک استعمال دخانیات با پیگیری حداقل شش ماه.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما روشهای استاندارد روششناسی مورد نظر بنیاد همکاری کاکرین را به کار بردیم. ما پیامدهای مربوط به خطر نسبی (RR) را به شکل خلاصه آوردیم. در خصوص زیرگروههای مربوط به کارآزماییها با انواع مشابه مداخله و بدون ناهمگونی آماری قابلملاحظه، تأثیرات ادغامشده را با استفاده از روش اثر ثابت منتل - هنتزال (Mantel-Haenszel fixed-effect) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
ما 34 کارآزمایی را که عملکرد آنها طبق معیارهای ورود به مطالعه بود، شناسایی کردیم که از میان آنها تعداد 9 کارآزمایی برای این بهروزرسانی، جدید بودند و بیش از 16 هزار شرکتکننده را نمایندگی میکردند. کیفیت شواهد مربوط به دو مطالعه در سطح متوسط بود که این امر نشان میدهد Varenicline موجب افزایش میزان ترک ST میشود (خطر نسبی (RR): 1.34؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.08 تا 1.68؛ 507 شرکتکننده). نتایج کلی به دست آمده از دو کارآزمایی درباره بوپروپیون، نشانی از تأثیر مثبت درمان طی شش ماه یا بیشتر در بر نداشت (RR: 0.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 1.44؛ 293 شرکتکننده)، اما فاصله اطمینان گسترده بود. در هیچکدام از گروههای دریافتکننده نیکوتین (پنج کارآزمایی؛ RR: 1.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.93 تا 1.37؛ 1083 شرکتکننده) و گروههای دریافتکننده آدامس نیکوتیندار (دو کارآزمایی؛ RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.68 تا 1.43؛ 310 شرکتکننده) افزایش میزان ترک مصرف دخانیات مشاهده نشد. پنج مطالعه ادغامشده درباره قرصهای نیکوتیندار از افزایش میزان ترک مصرف دخانیات حکایت داشتند (RR: 1.36؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.17 تا 1.59؛ 1529 شرکتکننده)، اما سطح اطمینان به این برآورد پائین است، زیرا پیامد بهدست آمده، نسبت به حذف این سه کارآزمایی که در آنها از کنترل دارونما استفاده نشده بود، حساس است.
در میان 17 کارآزمایی مربوط به مداخلات رفتاری، ناهمگونی آماری مشهود بود: در 8 مورد از این کارآزماییها مزایای آماری و بالینی قابلملاحظه گزارش شده بود؛ شش کارآزمایی مزیتهایی در بر داشتند، اما این امر، با توجه به گستردگی CIs و صرفنظر از معنادار بودن آماری لحاظ شده بود. سه کارآزمایی نیز مداخلات و میزان کنترل ترک مصرف دخانیات یکسان و CIهای نسبتا پایینی داشتند. در طراحی این مطالعه (تصادفیسازی فردی یا خوشهای) اشارهای به ناهمگونی نشده بود؛ اعم از شرکتکنندگانی که به دلیل علاقهشان به ترک مصرف دخانیات انتخاب شده بودند یا اجزای خاص مداخله. در تجزیه و تحلیلی که پس از دریافت دادهها از یک زیرگروه انجام شد، کارآزماییهای مربوط به مداخلات رفتاری که با پشتیبانی تلفنی ادغام شده بودند، با یا بدون آزمون شفاهی و بازخورد، تأثیر بیشتری داشتند، اما آزمون شفاهی و بازخورد به تنهایی فایدهای به همراه نداشتند.
در یک کارآزمایی، عملکرد وبسایت تعاملی، بیش از یک وبسایت ایستا موجب افزایش میزان ترک مصرف دخانیات شد. پیامد یک کارآزمایی که در آن، ترک فوری مصرف دخانیات با استفاده از پچ نیکوتیندار در برابر روش کاهش با استفاده از قرص نیکوتیندار یا تغییر برند مقایسه شده بود، نشان داد گروهی که به ترک ناگهانی مصرف دخانیات مبادرت کرده بودند، در این راه موفقیت بیشتری به دست آوردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
وارنیکلین، قرصهای نیکوتیندار و مداخلات رفتاری ممکن است مصرفکنندگان ST را برای ترک مصرف دخانیات یاری بخشند. اطمینان به نتایج مربوط به قرصهای نیکوتیندار محدود است. اطمینان به میزان تأثیر مداخلات رفتاری نیز محدود است؛ چراکه اجزای مداخلات رفتاری که در اثربخشی آنها سهیم باشند، مشخص نیست.
خلاصه به زبان ساده
راههایی برای کمک به افراد سیگاری برای ترک مصرف دخانیات بدون دود (مانند جویدن تنباکو، انفیه و ناس).
پیشینه
دخانیات بدون دود شامل هر محصولی میشود که در آن، تنباکو در دهان گذاشته میشود؛ بهگونهای که نیکوتین از طریق مخاط دهان جذب شود. میزان خطرناک بودن دخانیات بدون دود کمتر از سیگار و محصولات دیگری است که در آنها دخانیات میسوزد و نیکوتین از طریق ریهها جذب میشود. با این حال، دخانیات بدون دود نیز اعتیادآور است و میتواند مضر باشد؛ به خصوص از طریق دهان. بسیاری از انواع دخانیات بدون دود در سراسر جهان، به شکل جویدن، انفیه و ناس استفاده میشوند. خطرات تهدیدکننده سلامت بسته به نوع محصول متفاوت است.
روشهای جستوجو
ما به بررسی شواهد به دست آمده از کارآزماییهای تصادفیسازی پرداختیم. این کارآزماییها درباره مداخلاتی بودند که به افراد مصرفکننده دخانیات بدون دود کمک میکردند تا آن را ترک کنند. برخی از این مداخلات عبارت بودند از: درمان جایگزین نیکوتین، سایر دارودرمانیها و پشتیبانی رفتاری. تاریخ این شواهد به جون 2015 برمیگردد. وظیفه این کارآزماییها گزارش شمار شرکتکنندگانی بود که با استفاده از دخانیات بدون دود یا سایر محصولات پس از شش ماه موفق شده بودند مصرف دخانیات را کنار بگذارند.
نتایج
ما 34 کارآزمایی مرتبط با موضوع یافتیم که جمعا تعداد 16000 شرکتکننده را پوشش داده بودند. همه کارآزماییها به جز یکی در ایالات متحده آمریکا انجام شده بودند. در برخی از مطالعات صورت گرفته در کلینیکهای بهداشت دهان و دندان، مشکلات بهداشت دهان و دندان برای مصرفکنندگان دخانیات بدون دود تشریح شده بود؛ چه آنهایی که علاقهمند به ترک مصرف دخانیات بودند و چه آنهایی که چنین علاقهای نداشتند. برخی مطالعات به مصرفکنندگانی اختصاص داشت که تمایل داشتند مصرف دخانیات را ترک کنند.
در 16 کارآزمایی با حضور 3722 شرکتکننده، به آزمایش دارودرمانی پرداخته شده بود. در 12 مطالعه نیز انواع مختلف درمانهای جایگزین نیکوتیندار (پنج آدامس، دو پچ، پنج قرص) آزموده شده بودند. شواهد نشان میدهد که قرص نیکوتیندار ممکن است برای افراد جهت ترک مصرف دخانیات مفید باشد، اما کیفیت شواهد پائین بود و تحقیقات بیشتری در این خصوص لازم است. شواهد به اندازه کافی در دسترس نبود تا براساس آنها معلوم شود که آیا آدامس نیکوتیندار یا پچهای نیکوتیندار برای ترک مصرف دخانیات مفید هستند یا خیر. در دو کارآزمایی درباره وارنیکلین (دارویی که افراد سیگاری به کمک آن میتوانند مصرف سیگار خود را ترک کنند) پیشنهاد شده بود که این دارو نیز میتواند برای افراد جهت ترک مصرف سیگار مفید باشد. در دو کارآزمایی کوچک درباره بوپروپیون (داروی ضدافسردگی که کمک میکند تا افراد سیگاری مصرف دخانیات را ترک کنند) مشخص نشد که آیا بوپروپیون میتواند افراد مصرفکننده دخانیات بدون دود را جهت ترک آن یاری کند یا خیر.
در 17 کارآزمایی با حضور 12394 شرکتکننده، پشتیبانی رفتاری آزمایش شد. پشتیبانی رفتاری میتواند شامل مشاوره مختصر، مواد خودکمک کننده، پشتیبانی تلفنی، دسترسی به وبسایت و ترکیبی از عناصر باشد. با توجه به انجام چند کارآزمایی که نشاندهنده شواهد شفاف مبنی بر مفید بودن آنها بود و برخی دیگر که هیچنوع تأثیری را نشان نمیدادند، تغییرات در نتایج به میزان فراوانی دیده میشد. ما نتوانستیم اطمینان یابیم که عناصر پشتیبانی مؤثر کدامها بودند، اما به طور کلی به نظر میرسید که دسترسی به پشتیبانی تلفنی میتواند سودمند باشد.