موکسیبوستیون (moxibustion)، یک درمان شایع در طب مرسوم چینی، شامل سوزاندن داروهای گیاهی حاوی برنجاسف (Artemisia vulgaris) روی پوست یا بالای پوست در نقاط طب سوزنی است. تاثیر تعیین شده برای این درمان، افزایش عملکرد بدن است که می‌تواند عوارض جانبی شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی را کاهش دهد و کیفیت زندگی (QoL) را در افراد مبتلا ‌به سرطان بهبود بخشد.

ارزیابی تاثیرات موکسیبوستیون برای تسکین عوارض جانبی مرتبط با شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا هر دو، در افراد مبتلا ‌به سرطان.

ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) را در کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE via Ovid؛ Embase via Ovid و AMED (بانک اطلاعاتی طب مکمل و وابسته) از ابتدا تا فوریه 2018، جست‌وجو کردیم. هم‌چنین بانک‌های اطلاعاتی در چین (China) از‌ جمله پایگاه اطلاعاتی منابع علمی بیومدیکال چین (CBM)؛ مقالات کنونی طب چینی (CMCC)؛ TCMonline؛ بانک اطلاعاتی پایان‌نامه چین (CDDB)؛ کنفرانس دانشگاهی طب چین (CMAC) و فهرست منابع مجله‌ای چین را از ابتدا تا آگوست 2017 جست‌وجو کردیم. پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی و سایر منابع نیز جست‌وجو شدند.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که به مقایسه درمان موکسیبوستیون، از جمله مخروط موکسا (moxa cone) و چوب موکسا (moxa stick)، در برابر درمان ساختگی (sham)، عدم درمان یا درمان معمول بودند.

دو نویسنده مرور (HWZ و FC) به‌طور مستقل از هم داده‌ها را در مورد طراحی مطالعه، شرکت‌کنندگان، مداخلات درمانی و کنترل استخراج، پیامدها را اندازه‌گیری و هم‌چنین خطر سوگیری (bias) را در مطالعات وارد شده ارزیابی کردند. متاآنالیزها (meta‐analyses) را انجام دادیم و پیامدهای دو‐حالتی را به صورت خطر نسبی (RR) و پیامدهای پیوسته را به صورت تفاوت‌های میانگین (MD)، با 95% فواصل اطمینان (CI) بیان کردیم.

29 RCT را شامل مجموع 2569 شرکت‌کننده وارد کردیم. پنج RCT، درمان موکسیبوستیون را با عدم درمان، 15 مورد درمان موکسیبوستیون را به‌علاوه درمان معمول با درمان معمول به‌تنهایی، یک مورد درمان موکسیبوستیون را با درمان موکسیبوستیون ساختگی و هشت مورد درمان موکسیبوستیون را با داروهای معمول مقایسه کردند. خطر کلی سوگیری در 18 مطالعه بالا و در 11 مطالعه نامشخص بود. مطالعات، پیامدها را با روش‌های مختلف اندازه‌گیری کردند، و ما به‌ندرت توانستیم داده‌ها را تجمیع کنیم.

موکسیبوستیون در برابر عدم درمان: شواهدی با قطعیت پائین از مطالعات واحد کوچک پیشنهاد کرد که موکسیبوستیون با شمارش بالاتر گلبول‌های سفید (MD؛ 1.77 × 10⁹/لیتر؛ 95% CI؛ 0.76 تا 2.78؛ 80 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و غلظت بالاتر هموگلوبین سرم (MD: 1.33 گرم/لیتر؛ 95% CI؛ 0.59 تا 2.07؛ 66 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین) در افراد مبتلا ‌به سرطان، در طول‌ دوره یا پس از شیمی‌درمانی/پرتودرمانی، در مقایسه با عدم درمان، همراه بود. هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر بر لکوپنی (RR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.10 تا 2.56؛ 72 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) بین گروه‌های مطالعه وجود نداشت. تاثیرات بر عملکرد سیستم ایمنی (شمارش CD3؛ CD4 و CD8) متناقض بود.

درمان موکسیبوستیون در برابر درمان موکسیبوستیون ساختگی: شواهدی با قطعیت پائین از یک مطالعه (50 شرکت‌کننده) پیشنهاد کرد که درمان موکسیبوستیون نسبت به درمان موکسیبوستیون ساختگی، باعث بهبود در QoL شده است (اندازه‌گیری شده با نمره پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان پژوهش و درمان سرطان اروپا‐C30 (یا EORTC QLQ‐C30) (MD: 14.88 امتیاز؛ 95% CI؛ 4.83 تا 24.93). شواهد با قطعیت پائین این مطالعه هم‌چنین نشان دهنده کاهش در نمرات نشانه‌های تهوع و استفراغ (MD: ‐38.57 امتیاز؛ 95% CI؛ 48.67‐ تا 28.47‐)، اسهال (MD: ‐13.81 امتیاز؛ 95% CI؛ 27.52‐ تا 0.10‐) و میانگین بالاتر شمارش گلبول‌های سفید (MD؛ 1.72 × 10⁹/لیتر؛ 95% CI؛ 0.97 تا 2.47)، هموگلوبین سرم (MD؛ 2.06 گرم/لیتر؛ 95% CI؛ 1.26 تا 2.86) و پلاکت‌ها (MD؛ 210.79 × 10⁹/لیتر؛ 95% CI؛ 167.02 تا 254.56) در مقایسه با درمان موکسیبوستیون ساختگی بود.

درمان موکسیبوستیون در برابر داروهای معمول: شواهدی با قطعیت پائین از یک مطالعه (90 شرکت‌کننده) نشان داد که موکسیبوستیون شمارش WBC را هشت روز پس از پایان درمان در مقایسه با داروهای معمول بهبود بخشیده است (MD؛ 0.40 × 10⁹/لیتر؛ 95% CI؛ 0.15 تا 0.65). شواهدی با قطعیت پائین از دو مطالعه (235 شرکت‌کننده) نشان داد که موکسیبوستیون باعث بهبود غلظت هموگلوبین سرم در مقایسه با داروهای معمول شده است (MD؛ 10.28 گرم/لیتر؛ 95% CI؛ 4.51 تا 16.05).

موکسیبوستیون به‌علاوه درمان مرسوم در مقایسه با درمان مرسوم به‌تنهایی: شواهدی با قطعیت پائین نشان داد که موکسیبوستیون به علاوه درمان مرسوم با بروز و شدت کم‌تر لکوپنی (درجه 3 تا 4 WHO) (RR: 0.14؛ 95% CI؛ 0.01 تا 2.64؛ 1 مطالعه؛ 56 شرکت‌کننده)، نمرات بالاتر QOL در EORTC QLQ‐C30 (MD: 8.85 امتیاز؛ 95% CI؛ 4.25 تا 13.46؛ 3 مطالعه؛ 134 شرکت‌کننده، 26% = I²)، نمرات پائین‌تر در نشانه‌های تهوع و استفراغ (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.25 تا 0.74؛ 7 مطالعه؛ 801 شرکت‌کننده؛ I² = 19%)؛ شمارش بالاتر گلبول‌های سفید خون (داده‌ها به‌دلیل ناهمگونی تجمیع نشدند)، هموگلوبین بالاتر سرم (MD: 3.97 گرم/لیتر؛ 95% CI؛ 1.40 تا 6.53؛ 2 مطالعه؛ 142 شرکت‌کننده؛ 0% = I²) همراه بوده است. در تعداد پلاکت‌ها بین دو گروه تفاوت معنی‌داری وجود نداشت (MD؛ 13.48 × 10⁹/لیتر؛ 95% CI؛ 16.00‐ تا 42.95؛ 2 مطالعه؛ 142 شرکت‌کننده؛ 34% = I²).

اکثر مطالعات وارد شده حوادث جانبی مرتبط را، مانند سوزش یا واکنش‌های آلرژیک گزارش ندادند.

شواهد محدود و با قطعیت پائین نشان می‌دهند که درمان موکسیبوستیون ممکن است به کاهش سمیّت‌های هماتولوژیکی و دستگاه گوارش ناشی از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، بهبود QoL در افراد مبتلا ‌به سرطان کمک کند؛ با این حال، شواهد قطعی نیست و ما نمی‌توانیم مزایا یا خطرات این درمان را منتفی بدانیم. مطالعاتی با کیفیت بالا که عوارض جانبی را گزارش می‌دهند، مورد نیاز است.