پیشینه
سازمان جهانی بهداشت، مصرف روتین مکمل ویتامین A را در دوران بارداری یا شیردهی در مناطقی با کمبود آندمیک (بومی) ویتامین A (که در آنها شبکوری رخ میدهد) توصیه میکند، زیرا انتظار میرود این مکمل پیامدهای مادر و نوزاد را از جمله مرگ و میر، ناتوانی و پیشگیری از کم خونی یا عفونت، بهبود بخشد.
اهداف
مرور اثرات مصرف مکمل ویتامین A، یا یکی از مشتقات آن در دوران بارداری به تنهایی یا در ترکیب با سایر ویتامینها و ریز مغذیها، بر نتایج بالینی مادر و نوزاد.
روش های جستجو
جستوجوی خود را در ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان کاکرین (30 مارچ 2015) و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده، انجام دادیم.
معیارهای انتخاب
همه کارآزماییهای تصادفیسازی یا شبهتصادفیسازی شدهه از جمله کارآزماییهای تصادفیسازی شده خوشهای که به بررسی اثر مکمل ویتامین A در زنان باردار پرداختهاند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه مروری به طور جداگانه کارآزماییها را از نظر داشتن معیارهای ورود به مطالعه و خطر سوگیری (Bias) ارزیابی کرده و دادهها را استخراج و از نظر دقت بررسی کردند.
نتایج اصلی
106 گزارش را از 35 کارآزمایی که بین سالهای 1931 و 2015 منتشر شده بود، مرور کردیم. تعداد 19 کارآزمایی شامل بیش از 310000 زن را انتخاب و 15 کارآزمایی را حذف کردیم. یک کارآزمایی نیز در حال انجام است. بهطور کلی، 7 کارآزمایی، دارای خطر سوگیری کم و 3 کارآزمایی دارای خطر سوگیری زیاد بودند، اما وضعیت سوگیری در 9 مطالعه مشخص نبود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج ادغام شده حاصل از سه کارآزمایی با مقیاس بزرگ در نپال، غنا و بنگلادش (با بیش از 153500 زن)، در حال حاضر نقش موثر مصرف پیش از زایمان مکمل ویتامین A را بر کاهش مرگ و میر مادران یا پریناتال نشان نمیدهد. با این حال، جمعیت مورد مطالعه احتمالا از نظر وضعیت پایه ویتامین A متفاوت بودند و مشکلاتی در رابطه با پیگیری زنان وجود داشت. شواهد خوبی وجود دارد که نشان میدهد مصرف مکملهای ویتامین A پیش از زایمان، بروز شبکوری را در مادران و کمخونی مادران را در آن دسته از زنانی که در مناطق زندگی دارای کمبود ویتامین A میکنند یا آنهایی که HIV مثبت هستند، کاهش میدهد. علاوه بر این شواهد موجود نشان میدهد میزان عفونت در مادران کاهش مییابد، اما این دادهها دارای کیفیت بالا نیستند.
خلاصه به زبان ساده
مصرف مکمل ویتامین A در دوران بارداری برای سلامت مادر و نوزاد
مشکل چیست؟
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که در جگر، کلیه، تخممرغ و محصولات لبنی تولید میشود. مصرف کم چربی در رژیم غذایی یا عفونتهای روده ممکن است جذب ویتامین A را مختل کنند. رتینوئیدهای طبیعی (Natural retinoid) برای طیف گستردهای از فرآیندهای بیولوژیکی از جمله بینایی، عملکرد سیستم ایمنی، متابولیسم استخوان و تولید خون مورد نیاز است. در دوران بارداری، ممکن است مقدار بیشتری از ویتامین A اضافی مورد نیاز باشد. در حال حاضر، سازمان جهانی بهداشت (WHO) و دیگر سازمانهای بینالمللی، مصرف روتین مکمل ویتامین A را در دوران بارداری یا در هر زمانی در طول دوره شیردهی در مناطقی که کمبود این ویتامین همهگیر است (شب کوری رخ میدهد)، توصیه کردهاند.
چرا این موضوع دارای اهمیت است؟
پیشنهاد شده که مصرف کم ویتامین A ممکن است با عوارض دوران بارداری مانند مرگ مادر یا نوزاد، افزایش عفونت برای مادر و نوزاد، سطح آهن کم برای مادر و نوزاد یا داشتن نوزادی با هر یک از عوارض زیر همراه است: زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد یا ناهنجاری مادرزادی.
چه شواهدی را یافتیم؟
این مطالعه مروری شامل 19 مطالعه با بیش از 310000 زن به عنوان شرکتکننده بود. هفت کارآزمایی در آفریقا، شش کارآزمایی در اندونزی، دو کارآزمایی در بنگلادش، و در هر یک از کشورهای نپال، چین، هند، انگلستان و ایالات متحده آمریکا یک کارآزمایی انجام شد. بسیاری از کارآزماییها در جمعیتهایی انجام شد که در آنها کمبود ویتامین A شایع بود (به جز ایالات متحده آمریکا و بریتانیا). خطر کلی تورش در بسیاری از کارآزماییها کم تا نامشخص و کیفیت شواهد از متوسط تا بالا بود. این یافتهها نشان میدهد که مصرف مداوم مکمل ویتامین A (به تنهایی یا در ترکیب با سایر مکملها) در دوران بارداری، مرگ و میر مادر یا نوزاد تازه متولد شده را کاهش نمیدهد. شواهد خوبی وجود دارد که نشان میدهد مصرف مکملهای ویتامین A پیش از زایمان، کمخونی مادران را در زنانی که در مناطقی زندگی میکنند که در آنها کمبود ویتامین A وجود دارد یا HIV مثبت هستند، کاهش میدهد. در کارآزماییهای منتشر شده تاکنون هیچ عوارض جانبی و یا پیامدهای منفی گزارش نشده است. شواهد موجود، نشان دهنده کاهش عفونت در مادر است، اما این دادهها دارای کیفیت بالا نیستند و کارآزماییهای بیشتر برای تایید یا رد این موضوع مورد نیاز خواهد بود.
این یافتهها به چه معناست؟
مصرف مکملهای ویتامین A در دوران بارداری به پیشگیری از مرگ و میر مادران (مربوط به بارداری) یا مرگ و میر پریناتال کودک یا نوزاد کمک نمیکند. مصرف مکملهای ویتامین A در دوران بارداری به جلوگیری از مشکلات دیگر که ممکن است اتفاق بیفتد، مانند مردهزایی، تولد زودرس، وزن کم نوزادان هنگام تولد، یا نوزادان تازه متولد شده مبتلا به کمخونی کمک نمیکند. با این حال، خطر ابتلا به کمخونی مادر، عفونت مادر و شب کوری مادر، کاهش مییابد.