پیشینه
این بررسی یکی از بررسیهای ششگانه گروه تحقیقاتی کاکرین درباره گزینههای اولیه مدیریت طبی برای درمان بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن است.
رینوسینوزیت مزمن بیماری شایعی است که مشخصه آن، التهاب مخاط بینی و سینوسهای پارانازال است که به گرفتگی بینی، ترشحات بینی، درد یا فشار در ناحیه صورت و از دست دادن حس بویایی منجر میشود. این وضعیت ممکن است همراه با پولیپ بینی یا بدون آن رخ دهد. از استروئیدهای خوراکی برای کنترل واکنشهای التهابی و بهبود نشانههای بیماری استفاده میشود.
اهداف
بررسی تأثیرات کورتیکواستروئیدهای خوراکی در مقایسه با دارونما یا بدون مداخله یا دیگر مداخلات دارویی (کورتیکواستروئیدهای داخل بینی، آنتیبیوتیکها، ضد قارچها) برای درمان رینوسینوزیت مزمن.
روش های جستجو
متخصص اطلاعات مرکز تخصصی گوش و حلق و بینی کاکرین (The Cochrane ENT) وظیفه جستوجوی اطلاعات را در این مراکز به این شرح بر عهده داشت: کارآزماییهای ثبتشده در مرکز ENT؛ مرکز ثبتنام کارآزماییهای کنترلشده (CENTRAL 2015، شماره 7)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و سایر منابع برای کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده.
تاریخ جستوجو: 11 اوت 2015 بود.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفی کنترل شده (RCT). در این کارآزماییها یک دوره درمان با کورتیکواستروئیدهای خوراکی به صورت کوتاهمدت (تا 21 روز) با دارونما یا بدون درمان یا با سایر مداخلات دارویی مقایسه شده بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما روندهای روششناختی استاندارد مورد نظر کاکرین را به کار بردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از: کیفیت زندگی سلامتمحور (HRQL) مرتبط با یک بیماری خاص، شدت بیماری طبق گزارش بیمار و عوارض جانبی مانند اختلالات در خلق و خو و اختلالات رفتاری. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: HRQL عمومی، درجه و نمره آندوسکوپیک پولیپ بینی، درجه و نمره سیتی اسکن و عوارض جانبی مانند بیخوابی، اختلالات گوارشی و پوکی استخوان. برای ارزیابی کیفیت شواهد برای هر پیامد از GRADE استفاده کردیم. این موارد به صورت ایتالیک نشان داده شده است.
نتایج اصلی
ما هشت کارآزمایی بالینی تصادفی کنترلشده (474 شرکتکننده) را بررسی کردیم که در همه آنها کورتیکواستروئیدهای خوراکی با دارونما یا بدون مداخله دارویی مقایسه شده بود. تمام کارآزماییها صرفا شامل بزرگسالان مبتلا به رینوسینوزیت مزمن با پولیپ بینی بودند. در همه کارآزماییها پیامدهای حاصل طی دو تا سه هفته، در پایان دوره کوتاهمدت درمان با استروئید خوراکی گزارش شده بود. در سه مطالعه دیگر علاوه بر این، پیامدهای حاصل طی سه تا شش ماه نیز گزارش شده بود. در دو مورد از این مطالعات به بیماران حاضر در هر دو گروه کارآزمایی در پایان دوره درمان با استروئید خوراکی، استفاده از استروئید داخل بینی تجویز شد.
استروئید خوراکی در مقایسه با دارونما یا بدون مداخله دارویی
در یک مطالعه، کیفیت زندگی سلامت محور مرتبط با یک بیماری خاص گزارش شد. در این مطالعه، بهبود کیفیت زندگی پس از درمان (دو تا سه هفته) در گروه دریافتکننده استروئید خوراکی در مقایسه با گروه دریافتکننده دارونما گزارش شد (تفاضل میانگین استاندارد (SMD): 1.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.92 - تا 0.56 - ؛ 40 شرکتکننده؛ RSOM-31 اصلاحشده). این امر با اندازه اثر زیاد متناظر است. ما کیفیت شواهد را پائین ارزیابی کردیم (درباره برآورد تأثیر مطمئن نیستیم، ممکن است اثر حقیقی اساسا متفاوت با برآورد ما از تأثیر باشد).
در دو مطالعه، شدت بیماری سنجیده شده با نمرات نشانههای بیماری طبق گزارش بیمار، گزارش شده بود. به همین سبب، چهار نشانه کلیدی (گرفتگی بینی، ترشحات بینی، فشار صورت، از بین رفتن حس بویایی) که برای تعریف رینوسینوزیت مزمن به کار میرفتند، در یک نمره ادغام شدند. نتایج به دست آمده در پایان دوره درمان (دو تا سه هفته) از بهبود بیمارانی حکایت داشت که در مقایسه با گروه دارونما، از استروئیدهای خوراکی استفاده کرده بودند، هم به عنوان میانگین ارزش نهایی (تفاضل میانگین استاندارد (MD): 2.84 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.09 تا 1.59-؛ 22 شرکتکننده) و هم به مثابه یک تغییر از سطح پایه (SMD: 2.28؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.76 - تا 1.80 - ؛ 114 شرکتکننده). این امر با اندازه اثر زیاد متناظر است، با این حال، ما کیفیت شواهد موجود را پائین ارزیابی کردیم.
در یک مطالعه (114 شرکتکننده) وضعیت بیماران به مدت 10 هفته پس از دوره دوهفتهای درمان پیگیری شد. همه بیماران در هر دو گروه، در پایان دوره درمان با استروئید خوراکی، استروئید داخل بینی نیز دریافت کردند، اما نتایج اولیه پس از درمان باقی نماند (SMD: 0.22 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59 - تا 0.15؛ 114 شرکتکننده" بهبود درصد از سطح پایه). این امر با اندازه اثر کم متناظر است و ارزیابی ما از کیفیت شواهد پائین بود.
در افرادی که استروئید خوراکی دریافت کرده بودند، در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت کرده بودند، عوارض جانبی به این ترتیب بالاتر بود: برای اختلالات گوارشی (نسبت خطر (HR): 3.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.11 تا 10.78؛ 187 شرکتکننده؛ سه مطالعه) و برای بیخوابی (HR: 3.63؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.10 تا 11.95؛ 187 شرکتکننده؛ سه مطالعه). استروئیدهای خوراکی هیچ تأثیر قابلتوجهی بر اختلالات خلقی در دوز مورد استفاده در مطالعه نداشتند (HR: 2.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 تا 11.41؛ 40 شرکتکننده؛ یک مطالعه). ما کیفیت شواهد را پائین ارزیابی کردیم، زیرا عوارض جانبی تعریف نشده بودند و تعداد رویدادها و حجم نمونه و یا هر دو ناچیز بود.
سایر مقایسهها
هیچ مطالعهای یافت نشد که در آن استروئیدهای خوراکی در دوره کوتاهمدت با دیگر روشهای درمانی برای درمان رینوسینوزیت طبق معیارهای مورد نظر مقایسه شده باشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در پایان دوره درمان (دو تا سه هفته) در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و شدت نشانههای بیماری در بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن با پولیپ بینی که کورتیکواستروئیدهای خوراکی مصرف کرده بودند، در مقایسه با بیمارانی که دارونما دریافت کرده یا تحت هیچ درمانی قرار نگرفته بودند، بهبودی مشاهده شد. کیفیت شواهدی که این یافتهها را تأیید کنند، پائین بود. در سه تا شش ماه پس از پایان دوره درمان با استروئید خوراکی، در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت یا شدت نشانههای بیماری در بیمارانی که دوره اولیه درمان با استروئیدهای خوراکی را در مقایسه با دارونما و یا بدون درمان گذرانده بودند، میزان بهبود ناچیز بود یا اینکه اصلا هیچگونه بهبودی مشاهده نشد.
دادههای مربوط به عوارض جانبی همراه با دورههای کوتاهمدت استفاده از کورتیکواستروئیدهای خوراکی از افزایش احتمالی میزان بیخوابی و اختلالات گوارشی حکایت دارند، اما در عین حال مشخص نیست که آیا این امر افزایش اختلالات خلقی را نیز به همراه دارد یا خیر. تمام نتایج مربوط به عوارض جانبی بر اساس شواهد با کیفیت پائین به دست آمدهاند.
در این زمینه، به تحقیقات بیشتر نیاز است، به ویژه ارزیابی بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن بدون پولیپ بینی، پیامدهای بلندمدت و عوارض جانبی آن.
هیچ شاهدی برای استروئیدهای خوراکی در مقایسه با سایر روشهای درمانی وجود ندارد.
خلاصه به زبان ساده
مصرف کوتاهمدت کورتیکواستروئیدهای خوراکی در مقایسه با حالت بدون درمان یا روشهای دیگر برای درمان رینوسینوزیت مزمن
پیشینه
رینوسینوزیت مزمن بیماری شایعی است که مشخصه آن التهاب بینی و سینوسهای پارانازال (گروهی از فضاهای پر از هوا در پشت بینی، چشمها و گونهها) است. بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن دستکم دو یا بیش از دو نشانه زیر را به مدت حداقل 12 هفته از خود بروز میدهند: گرفتگی بینی، ترشح از بینی یا آبریزش بینی، درد یا فشار در ناحیه صورت و یا کاهش حس بویایی (hyposmia). برخی از افراد نیز پولیپ بینی دارند که مشخصه آن بروز تورمهای انگورمانند در دیواره بینی نرمال در داخل مسیر بینی و سینوسها است.
از دورههای کوتاهمدت مصرف کورتیکواستروییدهای خوراکی به طور گسترده برای درمان رینوسینوزیت مزمن استفاده میشود. کارایی این دورههای درمانی کنترل واکنش التهابی است و زمانی که پولیپ وجود داشته باشد، این روشهای درمانی به سرعت موجب کاهش اندازه پولیپ و در نتیجه بهبود نشانههای بیماری میشوند. عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها ممکن است این موارد را در بر بگیرند: بیخوابی، تغییرات خلق و خو و ناخوشیهای دستگاه گوارش (مانند درد معده، سوزش سر دل، اسهال، یبوست، تهوع و استفراغ). هنگامی که از کورتیکواستروئیدها در درازمدت یا به صورت دورههای کوتاهمدت متناوب استفاده شود، احتمال استئوپروز نیز وجود دارد.
ویژگیهای مطالعه
این بررسی، شواهد به دست آمده را تا تاریخ 11 اوت 2015 در بر میگیرد. ما تعداد هشت کارآزمایی تصادفی کنترلشده را جمعا با حضور 474 شرکتکننده بررسی کردیم. همه شرکتکنندگان در این بررسی، بزرگسالان مبتلا به رینوسینوزیت مزمن با پولیپ بینی بودند. در تمام مطالعات، تا پایان دوره درمان (دو تا سه هفته) و در سه مطالعه (210 شرکتکننده) برای سه تا شش ماه پس از اتمام درمان اولیه، وضعیت بیماران پیگیری شده بود. در پنج گزارش از هشت گزارش به چگونگی تأمین مالی کارآزماییها اشاره شد. هیچکدام از منابع مالی، شرکت داروسازی نبود.
نتایج اصلی
در پایان دوره درمان دو یا سه هفتهای، افرادی که استروئیدهای خوراکی دریافت کرده بودند، در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف کرده یا تحت هیچ درمان دیگری قرار نگرفته بودند، کیفیت بهتر زندگی، نشانههای بیماری با شدت کمتر و پولیپ بینی با اندازه کوچکتر داشتند. پس از سه تا شش ماه، در کیفیت زندگی، شدت نشانههای بیماری یا پولیپ بینی میان افرادی که استروئید خوراکی دریافت کرده و افرادی که دارونما مصرف کرده یا تحت هیچ مداخله دارویی قرار نگرفته بودند، تفاوتی مشاهده نشد یا تفاوت بسیار ناچیز بود.
افرادی که استروئیدهای خوراکی دریافت کرده بودند، احتمالا نسبت به افرادی که دارونما مصرف کرده بودند یا تحت هیچ مداخله دارویی قرار نداشتند، از اختلالات گوارشی و بیخوابی بیشتری رنج بردند. معلوم نیست آیا افرادی که استروئید خوراکی دریافت کرده بودند، در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف کرده بودند یا تحت هیچ مداخله درمانی قرار نداشتند، به اختلالات خلقی بیشتری دچار شدند یا خیر.
کیفیت شواهد
ما کیفیت شواهد مربوط به استروئیدهای خوراکی و استروئیدهای داخل بینی را برای بزرگسالان مبتلا به پولیپ بینی پائین ارزیابی کردیم (به احتمال بسیار، تحقیقات بیشتر در این زمینه بر میزان اعتماد ما به برآورد کارایی این روشهای درمانی تأثیر مهم خواهد گذاشت و احتمالا این برآورد را تغییر خواهد داد)، زیرا برخی از نتایج موجود از یک یا دو مطالعه به دست آمده که شمار شرکتکنندگان در آنها چندان درخور توجه نیست. خطر تورش در بیشتر کارآزماییها بالا نیست، اما تنها افراد دچار پولیپ بینی در این بررسی حضور داشتند.