دستورالعمل‌های فعلی، غربالگری افراد مبتلا به واریس ازوفاژیال را از طریق آندوسکوپی مری و معده و دئودنوم (oesophago‐gastro‐duodenoscopy) هنگام تشخیص سیروز کبدی توصیه می‌کند. این امر مستلزم آن است که بیماران به طور مرتب با پروسیجرهای تهاجمی ناخوشایند و خطرات همراه آنها مواجه شوند، هرچند نیمی از این افراد، 10 سال پس از تشخیص اولیه سیروز، هیچ واریس ازوفاژیال قابل شناسایی ندارند. تعداد پلاکت، اندازه طحال و نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال، تست‌های غیر‐تهاجمی هستند که به عنوان تست‌های تریاژ (سه‌گانه) برای تشخیص واریس ازوفاژیال پیشنهاد شدند.

اهداف اولیه

تعیین دقت تشخیص تعداد پلاکت، اندازه طحال و نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال برای تشخیص واریس ازوفاژیال در هر اندازه در کودکان و بزرگسالان بیمار مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورت، صرف‌نظر از اتیولوژی بیماری. بررسی دقت این تست‌های غیر‐تهاجمی به عنوان تریاژ یا جایگزین آندوسکوپی مری و معده و دئودنوم یا تریاژ.

اهداف ثانویه

مقایسه دقت تشخیص تست‌های مشابه برای تشخیص واریس ازوفاژیال پُر‐خطر در کودکان یا بزرگسال بیمار مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورت، بدون توجه به اتیولوژی بیماری.

هدف ما انجام مقایسه‌های دو‌به‌دو بین سه تست شاخص، با در نظر گرفتن مقدار (اندازه) نقطه برش (cut‐off values) از پیش تعیین شده بود.

ما منابع ناهمگونی را بررسی کردیم.

پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین، پایگاه ثبت مطالعات دقت تست تشخیصی گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین، کتابخانه کاکرین، MEDLINE (OvidSP)؛ Embase (OvidSP)؛ Science Citation Index ‐ Expanded (Web of Science) (14 جون 2016). هیچ محدودیتی از نظر زبان یا نوع مستندات اعمال نکردیم.

مطالعات مربوط به ارزیابی دقت تشخیص تعداد پلاکت، اندازه طحال و نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال برای تشخیص واریس ازوفاژیال از طریق آندوسکوپی مری و معده و دئودنوم به عنوان استاندارد مرجع در کودکان و بزرگسالان در هر سن که مبتلا به بیماری مزمن کبدی یا ترومبوز ورید پورت بودند و خونریزی وریدی نداشتند.

روش‌های استاندارد کاکرین همانگونه که در کتابچه راهنمای کاکرین برای دقت تست تشخیصی در مرورها ذکر شده است.

ما 71 مطالعه را وارد کردیم، 67 مطالعه فقط بزرگسالان و چهار مطالعه فقط کودکان را وارد کردند. تمام مطالعات وارد شده، مقطعی بودند و در مرکز مراقبت‌های سطح سوم انجام شدند. هشت مطالعه، نتایج مطالعه را به صورت چکیده یا رقم گزارش کردند. تمام مطالعات را بررسی کردیم اما یکی از مطالعات وارد شده در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشت. ما نگرانی‌های عمده‌ای در مورد تعریف مقدار (اندازه) نقطه برش برای سه تست شاخص داشتیم؛ اغلب مطالعات وارد شده بهترین مقادیر نقطه برش را پس از خاتمه به دست آوردند و بنابراین دقت آنها بیش از حد ارزیابی شد؛ 16 مطالعه برای اعتبارسنجی مقدار (اندازه) نقطه برش 909 (n/mm³)/mm برای نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال طراحی شده بودند. ورود شرکت‌کنندگان در شش مطالعه متوالی نبوده و در 31 مطالعه نامشخص بود. سی‌وچهار مطالعه، ورود پیوسته شرکت‌کنندگان را ارزیابی کردند. یازده مطالعه، برخی از شرکت‌کنندگان وارد شده را از تجزیه‌و‌تحلیل‌ها حذف کردند و فقط در یک مطالعه، فاصله زمانی بین تست‌های شاخص و استاندارد مرجع، طولانی‌تر از سه ماه بود.

تشخیص اندازه‌های مختلف واریس‌ها. تعداد پلاکت‌ها، حساسیتی معادل 0.71؛ (95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 0.77) و ویژگی معادل 0.80؛ (95% CI؛ 0.69 تا 0.88) را نشان می‌دهد (مقدار (اندازه) نقطه برش حدود 150,000/mm³ از 140,000 تا 150,000/mm³؛ 10 مطالعه، 2054 شرکت‌کننده). در بررسی منابع بالقوه ناهمگونی، ما دریافتیم که از تمامی عوامل از پیش تعیین شده، فقط اتیولوژی (aetiology) نقش داشته است: مطالعاتی که شرکت‌کنندگان مبتلا به هپاتیت مزمن C را وارد کردند در مقایسه با مطالعاتی که شرکت‌کنندگان دارای اتیولوژی‌های ترکیبی را وارد کردند، نتایج متفاوتی را گزارش کردند (0.036 = P). اندازه طحال، حساسیتی معادل 0.85؛ (95% CI؛ 0.75 تا 0.91) و ویژگی معادل 0.54؛ (95% CI؛ 0.46 تا 0.62) را نشان داد (مقدار (اندازه) نقطه برش حدود 110 میلی‌متر، از 110 تا 112.5 میلی‌متر؛ 13 مطالعه، 1489 شرکت‌کننده). تخمین خلاصه برای تشخیص اندازه‌های مختلف واریس‌ها در 17 مطالعه، حساسیتی را معادل 0.93؛ (95% CI؛ 0.83 تا 0.97) و ویژگی معادل 0.84؛ (95% CI؛ 0.75 تا 0.91) نشان داد و 2637 شرکت‌کننده، دارای نسبت تعداد پلاکت‌ها به اندازه طحال با مقدار (اندازه) نقطه برش 909 (n/mm³)/mm بودند. ما هیچ تاثیری از منابع از پیش تعیین شده ناهمگونی نیافتیم. یک مقایسه کلی غیر‐مستقیم HSROC که از سه تست شاخص به دست آمد، نشان داد که نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال در مقایسه تعداد پلاکت (0.001 > P) و اندازه طحال (0.001 > P)، دقیق‌ترین تست شاخص بود.

تشخیص واریس در معرض خطر خونریزی شدید. تعداد پلاکت‌ها، حساسیت 0.80؛ (95% CI؛ 0.73 تا 0.85) و ویژگی 0.68؛ (95% CI؛ 0.57 تا 0.77) را نشان داد (مقدار (اندازه) نقطه برش حدود 150,000/mm³ از 140,000 تا 160,000/mm³؛ هفت مطالعه، 1671 شرکت‌کننده). برای اندازه طحال، فقط خلاصه منحنی ROC را به دست آوردیم، زیرا هیچ برش شایعی بین مطالعات نیافتیم (شش مطالعه، 883 شرکت‌کننده). نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال، حساسیت 0.85؛ (95% CI؛ 0.72 تا 0.93) و ویژگی 0.66؛ (95% CI؛ 0.52 تا 0.77) را نشان داد (مقدار (اندازه) نقطه برش حدود 909 (n/mm³)/mm؛ از 897 تا 921 (n/mm³)/mm؛ هفت مطالعه، 642 شرکت‌کننده). به طور کلی، مقایسه غیر‐مستقیم HSROC با سه تست شاخص نشان داد که نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال در مقایسه با تعداد پلاکت (0.003 = P) و اندازه طحال (0.001 > P)، دقیق‌ترین تست شاخص بود.

تشخیص واریس با هر اندازه در کودکان. ما چهار مطالعه را شامل 277 کودک مبتلا به بیماری‌های مختلف کبدی یا ترومبوز ورید پورت یافتیم. تعداد پلاکت‌ها، حساسیت 0.71؛ (95% CI؛ 0.60 تا 0.80) و ویژگی 0.83؛ (95% CI؛ 0.70 تا 0.91) را نشان داد (مقدار (اندازه) نقطه برش حدود 115,000/mm³؛ چهار مطالعه، 277 شرکت‌کننده). نسبت تعداد پلاکت به نمره z اندازه طحال، حساسیت 0.74؛ (95% CI؛ 0.65 تا 0.81) و ویژگی 0.64؛ (95% CI؛ 0.36 تا 0.84) را نشان داد (مقدار (اندازه) نقطه برش معادل 25؛ دو مطالعه، 197 شرکت‌کننده).

نسبت تعداد پلاکت به اندازه طحال می‌توانست برای اندازه‌گیری خطر ابتلا به واریس ازوفاژیال استفاده شود. این تست می‌تواند به عنوان تست تریاژ (تست سه‌گانه) پیش از آندوسکوپی مورد استفاده قرار بگیرد، بنابراین بزرگسالان بدون واریس را کنار می‌گذارد. در شرایط وجود نسبت بزرگ‌تر از 909 (n/mm³)/mm ، وجود واریس ازوفاژیال در هر اندازه ممکن است حذف شود و فقط 7% از بزرگسالان مبتلا به واریس در هر اندازه ممکن است از دست رفته باشند و به محققین اجازه می‌دهد تا تعداد آزمایش‌های آندوسکوپی مری، معده و روده را کاهش دهند. این تست برای شناسایی واریس ازوفاژیال با خطر بالای خونریزی که نیاز به پروفیلاکسی اولیه دارد، به اندازه کافی دقیق نیست. مطالعات آینده باید دقت تشخیص این تست را در زیر‐گروه‌های بیماران خاص و هم‌چنین توانایی آن را برای پیش‌بینی خونریزی واریسی ارزیابی کنند. تست‌های غیر‐تهاجمی جدید باید مورد بررسی قرار گیرند.