پیشینه
افرادی که به تازگی مبتلا به سل (TB) تشخیص داده شدهاند، معمولا رژیم استاندارد درمانی خط اول را دریافت خواهند کرد که شامل مصزف دو ماه از ایزونیازید (isoniazid)، ریفامپیسین (rifampicin)، پیرازینامید (pyrazinamide) و اتامبوتول (ethambutol) و سپس چهار ماه مصرف ایزونیازید و ریفامپیسین است. ترکیبهای دوز ثابت (FDC) این داروها به طور گستردهای توصیه میشود.
اهداف
مقایسه اثربخشی، ایمنی، و مقبولیت رژیمهای ضدسل داده شده به صورت ترکیبهای دوز ثابت در مقایسه با فرمولاسیون تک دارویی برای درمان افراد مبتلا به سل ریوی تازه تشخیص داده شده.
روش های جستجو
ما ثبت تخصصی گروه بیماریهای عفونی در کاکرین (Cochrane Infectious Disease Group Specialized Register)؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ (Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ منتشر شده در کتابخانه کاکرین؛ (Cochrane Library)؛ شماره 11؛ 2015)؛ MEDLINE (از 1966 تا 20 نوامبر 2015)؛ EMBASE (از 1980 تا 20 نوامبر 2015)؛ LILACS (از سال 1982 تا 20 نوامبر 2015)؛ متارجیستری از کارآزماییهای بالینی (mRCT ؛metaRegister of Controlled Trials)؛ پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform) را بدون اعمال محدودیت زبانی تا 20 نوامبر 2015 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده که استفاده از FDCها را با فرمولاسیون تکدارویی در بزرگسالان (15 ساله و بیشتر) که به تازگی مبتلا به سل تشخیص داده شدهاند، مقایسه کردهاند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور جداگانه کارآزماییها را برای گنجاندن در مطالعه انتخاب، دادهها را استخراج و خطر داشتن سوگیری (Bias) کارآزماییهای انتخابشده را ارزیابی کردند. ما از خطر نسبی (RR) برای دادههای دوتایی و از میانگین تفاوت (MD) برای دادههای پیوسته با 95% فاصله اطمینان (CI) استفاده کردیم. ما تلاش کردیم اثر درمان را برای پیامد زمان تا یک رویداد با استفاده از نسبت خطر (hazard ratio) و 95% فاصله اطمینان (CI) ارزیابی کنیم. ما از ابزار ارزیابی خطر سوگیری کاکرین برای تعیین خطر سوگیری در کارآزماییهای انتخاب شده استفاده کردیم. زمانی که ناهمگونی کمی وجود داشت ما از مدل اثرات ثابت و زمانی که ناهمگونی متوسط بود از مدل اثرات تصادفی استفاده کردیم. مقدار آماره I² برابر 75% یا بیشتر به معنی ناهمگونی قابل توجه بود که در این حالت ما متاآنالیز (meta-analysis) انجام ندادیم. ما کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE ؛Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
ما 13 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) را در این مطالعه مروری انتخاب کردیم، که شامل 5824 شرکتکننده بودند. کارآزماییها بین سالهای 1987 و 2015 منتشر شده و شامل شرکتکنندگان تحت درمان از کشورهای با شیوع بالای ابتلا به سل بودند که بیماری سل آنها به تازگی تشخیص داده شد بود. فقط دو کارآزمایی وضعیت HIV شرکتکنندگان انتخابشده را گزارش دادند.
به طور کلی تفاوت کمی بین FDCها و فرمولاسیون تکدارویی برای بسیاری از پیامدهای گزارششده وجود داشت یا اصلا تفاوتی وجود نداشت. ما تفاوتی را در شکست درمان بین FDCها در مقایسه با فرمولاسیون تکدارویی تشخیص ندادیم (RR: 1.28؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 2.00؛ 3606 شرکتکننده؛ 7 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط). عود ممکن است در افراد تحت درمان با FDCها در مقایسه با فرمولاسیون تکدارویی شایعتر باشد، هر چند فاصله اطمینان تفاوتی نداشت
(RR: 1.28؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.00 تا 1.64؛ 3621 شرکتکننده؛ 10 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین). ما هیچ تفاوتی در میزان مرگ بین گروههای دوز ثابت و فرمول تک دارویی مشاهده نکردیم (RR: 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI: 0.67 تا 1.39؛ 4800 شرکتکننده؛ 11 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط).
هنگامی که ما FDCها را با فرمولاسیون تکدارویی مقایسه کردیم، تفاوت کمی یا عدم وجود تفاوت را برای اسمیر خلط (sputum smear) یا تبدیل کشت در پایان درمان (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.96 تا 1.02؛ 2319 شرکتکننده؛ 7 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط) برای عوارض جانبی جدی (RR: 1.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 2.33؛ 3388 شرکتکننده؛ 6 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط) و عوارض جانبی که به قطع درمان منجر شوند (RR: 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 1.66؛ 5530 شرکتکننده؛ 13 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین) مشاهده کردیم.
ما با خارج کردن مطالعات در معرض خطر سوگیری، تجزیه و تحلیل حساسیت انجام دادیم و این کار یافتههای مطالعه مروری را تغییر نداد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ترکیب دوز ثابت و فرمولاسیون تکدارویی احتمالا اثرات مشابهی برای درمان افراد مبتلا به سل ریوی تازه تشخیص داده شده، دارند.
خلاصه به زبان ساده
ترکیبهای دوز ثابت برای درمان سل ریوی
ترکیبهای دوز ثابت چیست و چگونه این ترکیبها ممکن است مراقبت از افراد مبتلا به سل را بهبود دهند؟
سل (TB) یک مشکل مهم بهداشتی، به خصوص در کشورهای در حال توسعه است. درمان سل ریوی در بیماران جدید شامل استفاده از چهار داروی خوراکی به مدت شش ماه است، گاهی اوقات این داروها به صورت ترکیبهای دوز ثابت (FDC) است که در یک قرص ترکیب میشود، یا به طور جداگانه به عنوان فرمولاسیونهای تکدارویی داده میشود. سازمان جهانی بهداشت توصیه میکند که تجویز کنندگان به منظور کاهش تعداد قرصهایی که بیماران مصرف میکنند، از ترکیبات دوز ثابت استفاده کنند. این امر از سوی فراهمکننده ممکن است به کاهش اشتباهات تجویز و بهبود بهرهوری عرضه دارو کمک کند و از سوی بیمار، FDC درمان را ساده و پایبندی به درمان را بهبود میبخشد.
ما برای ارزیابی اثربخشی، ایمنی، و قابل قبول بودن FDCها در مقایسه با فرمولاسیونهای تکدارویی برای درمان افراد مبتلا به سل ریوی تازه تشخیص داده شده، یک مطالعه مروری انجام دادیم.
تحقیق چه میگوید؟
ما برای یافتن کارآزماییهای مرتبط تا 20 نوامبر 2015 جستوجو انجام دادیم، و 13 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را که شامل 5824 شرکتکننده بود شناسایی کردیم. کارآزماییها بین سالهای 1987 و 2015 در کشورهای با شیوع بالای ابتلا به سل انجام شده بودند و شامل شرکتکنندگان تحت درمانی بودند که بیماری سل آنها به تازگی تشخیص داده شده بود. فقط دو کارآزمایی وضعیت HIV شرکتکنندگان را گزارش داد.
احتمالا تفاوت کمی درFDCها در مقایسه با فرمولاسیونهای تکدارویی از نظر شکست درمان (شواهد با کیفیت متوسط) وجود دارد یا هیچ تفاوتی وجود ندارد. عود ممکن است شایعتر باشد (شواهد با کیفیت پائین) و تعداد مرگ و میر مشابه بود (شواهد با کیفیت متوسط).
تفاوت کمی در اسمیر خلط یا تبدیل کشت (شواهد با کیفیت بالا) وجود دارد یا هیچ تفاوتی وجود ندارد، و هیچ تفاوتی از نظر عوارض جدی جانبی (شواهد با کیفیت متوسط) یا عوارض جانبی که به قطع درمان منجر شوند (شواهد با کیفیت پائین)، نشان داده نشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما به این نتیجه رسیدیم که ترکیبهای دوز ثابت، اثربخشی مشابهی با فرمولاسیونهای تک دارویی برای درمان افراد مبتلا به سل ریوی که به تازگی بیماری آنها تشخیص داده شده است، دارند.