پیشینه
مشخصات سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) وجود نشانههای بالینی الیگوآمنوره، ناباروری و هیرسوتیسم است. درمان مرسوم PCOS شامل طیفی از عوامل دارویی خوراکی، تغییرات در شیوه زندگی و روشهای مبتنی بر جراحی است. بتااندروفین در مایع فولیکولی تخمدان نرمال و پلیکیستیک (یعنی در هر دو) وجود دارد. ثابت شده که سطح بتا اندروفین در مایع فولیکولی تخمدان زنان سالم که روی آنان تخمکگذاری انجام میشود، بسیار بالاتر از سطح اندازهگیریشده در پلاسما است. با توجه به اینکه طب سوزنی بر تولید بتا اندروفین تأثیر میگذارد و بالتبع ممکن است بر ترشح هورمون رهاکننده گونادوتروپین (GnRH) نیز مؤثر باشد، فرض بر این است که طب سوزنی میتواند در القای تخمکگذاری و باروری نقش ایفا کند.
اهداف
ارزیابی اثربخشی و ایمنی استفاده از طب سوزنی برای درمان زنان مبتلا به oligo/anovulatory و سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS).
روش های جستجو
ما مطالعات مربوطه را در این پایگاههای اطلاعاتی شناسایی کردیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ Ovid Medline؛ EMBASE؛ Psychinfo؛ CNKI و کارآزماییهای ثبتشده. زمان دادههای موجود به 19 اکتبر سال 2015 بازمیگردد.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT) را بررسی کردیم که در آنها به مطالعه اثر طب سوزنی برای درمان زنان ناتوان در oligo/anovulatory و مبتلا به PCOS پرداخته شده بود. ما شبهRCTها را از دایره بررسی خود کنار گذاشتیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از زندهزایی و تخمکگذاری (نتایج اولیه)، و پیامدهای ثانویه نیز عبارت بودند از حاملگی بالینی، بازگرداندن قاعدگی (restoration of menstruatio)، حاملگیهای متعدد، سقط جنین و عوارض جانبی. ما کیفیت شواهد را با استفاده از روشهای GRADE ارزیابی کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری مستقلا به انتخاب مطالعات، استخراج دادهها و ارزیابی خطر سوگیری (Bias) پرداختند. ما نسبت شانس (OR) منتل ـ هنزل (Mantel-Haenszel odds ratios)، میانگین تفاوت (MD) و 95% فاصله اطمینان (CI) را محاسبه کردیم.
نتایج اصلی
ما پنج RCT را با حضور 413 زن در نظر گرفتیم. در این کارآزماییها به مقایسه طب سوزنی واقعی در برابر طب سوزنی ساختگی (دو RCT)، طب سوزنی واقعی در برابر ریلکسیشن (یک RCT)، طب سوزنی واقعی در برابر کلومیفن (یکRCT ) و طب سوزنی الکتریکی در برابر تمرینات بدنی (یکRCT ) پرداخته شده بود. چهار مورد از این مطالعات حداقل در یک زمینه در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند.
در هیچیک از این مطالعات، گزارشی از میزان زندهزایی مشاهده نشد. در دو مطالعه، حاملگی بالینی گزارش شد و هیچ شاهدی دال بر وجود تفاوت بین طب سوزنی واقعی و طب سوزنی ساختگی یافت نشد (نسبت شانس (OR): 2.72؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 10.77؛ دو کارآزمایی؛ 191 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
در سه مطالعه، تخمکگذاری گزارش شد. در یک RCT تعداد زنانی که در طول سه ماه درمان، سه بار تخمکگذاری داشتند گزارش شد، اما به میزان تخمکگذاری اشارهای نشد. در یک RCT هیچ شاهدی در خصوص وجود تفاوت در میانگین میزان تخمکگذاری بین طب سوزنی واقعی و بدلی یافت نشد (MD: 0.03 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 - تا 0.08؛ یک کارآزمایی؛ 84 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). با این حال، در یک RCT دیگر، با شواهد با کیفیت بسیار پائینی گزارش شد که طب سوزنی واقعی ممکن است با فراوانتر بودن تخمکگذاری در قیاس با ریلکسیشن در ارتباط باشد (MD: 0.35؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 0.56؛ یک کارآزمایی؛ 28 زن).
در دو مطالعه، به گزارش فراوانی قاعدگی پرداخته شد. در یک RCT گزارش شد که طب سوزنی واقعی بیش از طب سوزنی ساختگی سبب کاهش تعداد روزهای بین قاعدگی شده است (MD: 220.35؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 252.85 تا 187.85؛ 146زن). در یک RCT گزارش شد که طب سوزنی الکتریکی نسبت به عدم مداخله، موجب فراوانتر شدن قاعدگی شده است (MD: 0.37؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.21 تا 0.53؛ 31 زن).
درباره تفاوت بین دو گروه در خصوص عوارض جانبی هیچ شاهدی دیده نشد. شواهد، کیفیت بسیار پائینی داشتند و فاصله اطمینان آنها بسیار گسترده و نرخ رویداد آنها بسیار پائین بود.
شواهد کلی، کیفیت پائین یا بسیار پائینی داشتند. محدودیتهای اصلی را میتوان گزارش نشدن پیامدهای بالینی مهم و عدم دقت بسیار جدی برشمرد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
تاکنون تنها تعداد محدودی ازRCTها گزارش شدهاند. در حال حاضر، شواهد کافی برای حمایت از کاربرد طب سوزنی در درمان اختلالات تخمکگذاری در زنان مبتلا به PCOS وجود ندارد.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از طب سوزنی برای درمان سندرم تخمدان پلیکیستیک.
سوال مطالعه مروری
اثربخشی و ایمنی طب سوزنی در درمان اختلالات تخمکگذاری در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) چیست؟
پیشینه
PCOS بیماریای است که در آن کیستهای کوچکی در تخمدان زنان (ارگانهایی که تحمک تولید میکنند) وجود دارد. مشخصه آن بروز نشانههای بالینی قاعدگی غیرمعمول یا بسیار خفیف (پریود)، عدم آبستنی (باردار شدن) و رشد بیش از حد مو است. در حال حاضر، درمانهای استاندارد پزشکی غربی برای زنان مبتلا به PCOS عبارتاند از تجویز دارو، جراحی و تغییر شیوه زندگی. شواهدی در دست است که نشان میدهد طب سوزنی میتواند با تأثیرگذاری بر سطح هورمونهای مختلف، تخمکگذاری (رهاسازی تخمک) را تحت تأثیر قرار دهد. طب سوزنی، درمان چینی است که در آن سوزنهای نازک را به پوست نواحی خاصی از بدن فرو میکنند. مطالعات غیرتصادفی گوناگون (یک مطالعه تجربی که در آن افراد با استفاده از روشهای غیرتصادفی تحت درمانهای مختلف قرار میگیرند) درباره استفاده از طب سوزنی در درمان PCOS نشان داد که میزان عوارض جانبی ناچیز است و با افزایش خطر multiple pregnancy (مثلا دوقلوها) همراه نیست و انجام آن نسبتا کمهزینه است. با این حال، باید تأکید کرد که این نتیجهگیریها صرفا بر اساس یافتههای مطالعات کنترلشده غیرتصادفی به دست آمده و در نتیجه، ممکن است برای تأیید اثربخشی و کاربرد طب سوزنی در این ناحیه از بدن، قابل اعتماد نباشند.
ویژگیهای مطالعه
ما پایگاه اطلاعاتی پزشکی را به منظور یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (مطالعات بالینی که در آن افراد به صورت تصادفی در یک یا چند گروه درمان جای میگیرند) جستوجو کردیم. این کارآزماییها درخصوص درمان طب سوزنی برای زنان مبتلا به PCOS انجام گرفته بودند که در این بیماری، تخمکگذاری زنان یا بهصورت نامرتب رخ میداد یا کاملا متوقف شده بود. طب سوزنی با طب سوزنی ساختگی (sham)، بدون درمان، تغییر در شیوه زندگی (مثلا ریلکسیشن) و درمان سنتی (برای نمونه کلومیفن که سبب تخمکگذاری میشود) مقایسه شد.
در این مطالعه مروری، ما پنج مطالعه را با حضور 413 زن در نظر گرفتیم. در این مطالعات، طب سوزنی واقعی با طب سوزنی ساختگی (دو RCT)، کلومیفن (یک RCT) و ریلکسیشن (یکRCT)، و همچنین طب سوزنی الکتریکی (که در آن جریانهای کوچک الکتریکی را از طریق سوزنهای مخصوص طبی عبور میدهند) با تمرینات بدنی (یکRCT ) مقایسه شده بود. خطر سوگیری در چهار مورد از این مطالعات در حداقل یکی از زمینههای مورد ارزیابی ما در حد بالا بود (احتمال دارد درباره تأثیر واقعی آن مبالغه شده باشد). زمان اخذ این نتایج به اکتبر سال 2015 بازمیگردد.
نتایج اصلی
علایق اصلی (پیامدها) ما عبارت بودند از میزان زندهزایی و تخمکگذاری. نتایج ثانویه شامل حاملگی بالینی و عوارض جانبی بودند. در هیچیک از مطالعات، گزارشی از میزان زندهزایی به چشم نخورد. در سه مطالعه کوچک، تخمکگذاری گزارش شده بود. در یک مطالعه، گزارش درباره تخمکگذاری کامل نبود. یک مطالعه با شرکت 84 زن هیچ شاهدی را در خصوص تفاوت در میزان تخمکگذاری بین طب سوزنی واقعی و ساختگی نشان نداد. با این حال، در یک مطالعه با حضور 28 زن شواهد با کیفیت بسیار پائین نشان داد که فراوانی تخمکگذاری در طب سوزنی واقعی ممکن است نسبت به ریلکسیشن بیشتر باشد. در دو مطالعه دیگر نیز گزارش شد که طب سوزنی یا الکتریکی ممکن است با فراوانی بیشتر بازگرداندن قاعدگی در ارتباط باشد.
شواهدی از تفاوت در میزان حاملگی در طب سوزنی واقعی و بدلی وجود نداشت. شواهدی از تفاوت در میزان عوارض جانبی بین هر یک از دو گروه تحت مقایسه مشاهده نشد، اما برای دستیابی به نتیجهگیری قاطع، دادهها بیش از اندازه ناچیز بودند. شواهد، کیفیت بسیار پائینی داشتند و مهمترین محدودیتها فقدان گزارش از پیامدهای مهم بالینی و عدم دقت ناشی از گستره وسیعی از تأثیرات و تعداد اندک رویدادها بود. همچنین روشهای مطالعه به شکلی ضعیف گزارش شده بودند. در حال حاضر شواهد کافی برای حمایت از کاربرد طب سوزنی در درمان اختلالات تخمکگذاری در زنان مبتلا به PCOS وجود ندارد.
کیفیت شواهد
شواهد، کیفیت پائینی داشتند و مهمترین محدودیتها فقدان گزارش پیامدهای مهم بالینی و عدم دقت است که بسیار جدی بود.