پیشینه
ریزش مو با الگوی زنانه (FPHL)، یا آلوپسی آندروژنیک (androgenic alopecia)، رایجترین نوع ریزش موی تاثیرگذار بر زنان است. این مساله شامل کوتاه شدن تدریجی مراحل رشد مو با چرخههای متوالی مو، و کوچک شدن پیشرونده فولیکول با تبدیل فولیکولهای موی ترمینال به موی کرکی است (موهای ترمینال یا آندروژنیک ضخیمتر و بلندتر هستند، در حالی که موهای کرکی، نرم، ظریف، و کوتاه هستند). خط موی پیشانی ممکن است حفظ شود یا حفظ نشود. ریزش مو میتواند تاثیر روانی جدی بر زنان داشته باشد.
اهداف
تعیین اثربخشی و ایمنی گزینههای موجود برای درمان ریزش مو با الگوی زنانه در زنان.
روش های جستجو
ما جستوجوهای خود را در پایگاههای اطلاعاتی زیر تا جولای 2015 بهروزرسانی کردیم: ثبت تخصصی گروه پوست در کاکرین (Cochrane Skin Group Specialised Register)؛ CENTRAL در کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) (شماره 6؛ 2015)؛ MEDLINE (از 1946)، EMBASE (از 1974)، PsycINFO (از 1872)، AMED (از 1985)، LILACS (از 1982)، PubMed (از 1947) و Web of Science (از 1945). ما همچنین پنج پایگاه ثبت کارآزمایی را جستوجو کردیم و لیست منابع انتخاب شده و حذف شده را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را انتخاب کردیم که اثربخشی مداخلات بر ریزش مو با الگوی زنانه در زنان را ارزیابی کردند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور جداگانه کیفیت کارآزمایی را ارزیابی و دادهها را استخراج کردند و تجزیه و تحلیل را انجام دادند.
نتایج اصلی
ما 47 کارآزمایی را با 5290 شرکتکننده انتخاب کردیم، که از بین آنها 25 کارآزمایی برای این بهروزرسانی، جدید بودند. فقط پنج کارآزمایی در معرض خطر پائین سوگیری (Bias)بودند؛ 26 کارآزمایی در معرض خطر نامشخص و 16 کارآزمایی در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند.
کارآزماییهای انتخاب شده، طیف گستردهای از مداخلات را ارزیابی کردند. 17 مطالعه، ماینوکسیدیل (minoxidil) را ارزیابی کرده بودند. دادههای تلفیقی از شش مطالعه نشان داد که نسبت بیشتری از شرکتکنندگان (157 به 593) که با ماینوکسیدیل درمان شدند (2 درصد و یک مطالعه با 1 درصد) زمانی که با دارونما مقایسه شد (77 به 555)، بهطور متوسط افزایش مشخصی را در رشد مجدد موهای خود گزارش کردند (نسبت خطر (RR): 1.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.51 تا 2.47؛ شواهد با کیفیت متوسط). این نتایج توسط ارزیابی محقق در هفت مطالعه با 1181 شرکتکننده تایید شد (RR: 2.35؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.68 تا 3.28؛ شواهد با کیفیت متوسط). فقط یک مطالعه، کیفیت زندگی (QoL) را گزارش کرد (260 شرکتکننده)، البته شواهد کافی نبود (شواهد با کیفیت پائین). در هشت مطالعه (1242 شرکتکننده)، در هر سانتیمتر مربع از تعداد مو در گروه تحت درمان با ماینوکسیدیل نسبت به گروه دارونما، افزایش قابلتوجهی به اندازه 13.18 سانتیمتر وجود داشت (95% فاصله اطمینان (CI): 10.92 تا 15.44؛ شواهد با کیفیت پائین).
نسبت 40 به 407 مورد بروز عارضه جانبی در گروه مصرف کننده ماینوکسیدیل 2% دو بار در روز در مقایسه با 28 به 320 مورد در گروه دارونما وجود داشت (RR: 1.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 1.87؛ شواهد با کیفیت پائین). همچنین هیچ تفاوت آماری معنیداری در عوارض جانبی بین هیچ یک از غلظتهای مجزا در برابر دارونما وجود نداشت.
چهار مطالعه (1006 شرکتکننده)، ماینوکسیدیل 2 درصد را در مقابل 5 درصد بررسی کرد. در یک مطالعه، 25/57 شرکتکننده در گروه ماینوکسیدیل 2% در مقابل 22/56 شرکتکننده در گروه ماینوکسیدیل 5%، به طور متوسط با افزایش بیشتری در رشد مجدد مو مواجه شدند (RR: 1.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.72 تا 1.73). در مطالعه دیگری، 209 شرکتکننده، هیچ تفاوتی را بر اساس یک مقیاس آنالوگ بصری، تجربه نکردند (0.062 = P؛ شواهد با کیفیت پائین). ارزیابیهای محققان بر اساس سه مطالعه (586 شرکتکننده) موافق با این یافتهها بود (شواهد با کیفیت متوسط). یک مطالعه کیفیت زندگی (QoL) را ارزیابی (209 شرکتکننده) و دادههای محدودی را گزارش کرد (شواهد با کیفیت پائین). چهار کارآزمایی (1006 شرکتکننده) تفاوتی در تعداد عوارض جانبی بین دو نوع مراقبت از مو نشان نداد (RR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.91 تا 1.20؛ شواهد با کیفیت پائین). هر دو نوع مراقبت، تفاوتی را در افزایش تعداد مو در پایان مطالعه در سه کارآزمایی با 631 شرکتکننده نشان ندادند (میانگین تفاوت (MD): 2.12 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 5.47 - تا 1.23؛ شواهد با کیفیت پائین).
سه مطالعه، فیناستراید (finasteride) 1 میلیگرمی را در مقایسه با گروه دارونما بررسی کردند. در گروه فیناستراید 30/67 شرکتکننده در مقایسه با 33/70 شرکتکننده در گروه دارونما، با بهبود مواجه شدند (RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 1.37؛ شواهد با کیفیت پائین). این یافته با ارزیابی محققان سازگار بود (RR: 0.77؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.31 تا 1.90؛ شواهد با کیفیت پائین). کیفیت زندگی بررسی نشد. فقط یک مطالعه عوارض جانبی را مورد توجه قرار داد (137 شرکتکننده) (RR: 1.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 2.34؛ شواهد با کیفیت پائین). در دو مطالعه (219 شرکتکننده) هیچ تفاوت معنیدار بالینی در تغییر تعداد مو وجود نداشت، در حالی که در یک مطالعه (12 شرکتکننده) فیناستراید موفق بود (شواهد با کیفیت پائین).
دو مطالعه (141 شرکتکننده) درمان با شانه لیزری سطح پائین را در مقایسه با یک دستگاه ساختگی (Sham) بررسی کرد. با توجه به نتایج شرکتکنندگان، شانه لیزری سطح پائین موثرتر از دستگاه ساختگی نبود (RR: 1.54؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.96 تا 2.49؛ و RR: 1.18؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.89؛ شواهد با کیفیت متوسط). با این حال، تفاوتی به نفع شانه لیزری سطح پائین در تغییر تعداد مو نسبت به آغاز وجود داشت (MD: 17.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 9.74 تا 25.06؛ و MD: 17.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 11.97 تا 23.23؛ شواهد با کیفیت پائین). این مطالعات کیفیت زندگی را ارزیابی نکرده و عوارض جانبی را در هر بازوی درمان گزارش نکردند، بلکه فقط به صورت کلی گزارش دادند (شواهد با کیفیت پائین). همچنین مقایسات لیزردرمانی سطح پایین در برابردستگاه ساختگی در دو مطالعه جداگانه اما با دادههای محدودتر، نیز افزایش تعداد کل مو را نشان داد.
فقط در یکی از مطالعات، مقایسههای دیگر نیز انجام شد و شواهد محدودی، هم اثربخشی و هم ایمنی این مداخلات را نشان داد، و بعید است که در کارآزماییهای آینده بررسی شوند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
اگرچه برتری مطالعات انتخاب شده نسبت به خطر بالای سوگیری وجود دارد، شواهدی برای حمایت از اثربخشی و ایمنی ماینوکسیدیل موضعی در درمان ریزش مو با الگوی زنانه (FPHL) وجود دارد (عمدتا شواهد با کیفیت متوسط تا پائین). علاوه بر این، هیچ تفاوتی در اثربخشی بین ماینوکسیدیل 2% و 5% با شواهدی با کیفیت متوسط تا پائین برای اغلب پیامدها وجود نداشت. فیناستراید اثری بیشتر از دارونما نداشت (شواهد با کیفیت پائین). نتایج متناقضی در مطالعاتی که دستگاههای لیزر را ارزیابی میکنند، وجود داشت (شواهد با کیفیت متوسط تا پائین)، اما بهبود در تعداد کل موی اندازهگیری شده از سطح پایه وجود داشت.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده بیشتری درباره درمانهای دیگری که به طور گستردهای استفاده میشود، مانند اسپیرونولاکتون (spironolactone)، فیناستراید (finasteride) (دوزهای مختلف)، دوتاستراید (dutasteride)، استات سیپروترون (cyproterone acetate) و درمان مبتنی بر لیزر لازم است.
خلاصه به زبان ساده
درمانهایی برای ریزش مو با الگوی زنانه
سوال مطالعه مروری
کدام درمانها برای ریزش مو با الگوی زنانه (FPHL) اثربخش و ایمن هستند؟
پیشینه
رایجترین نوع ریزش مو در زنان، ریزش مو با الگوی زنانه (FPHL) است که با عنوان آلوپسی آندروژنیک نیز شناخته میشود. برخلاف مردان، زنان کچل نمیشوند، اما عمدتا نازک شدن مو روی تاج سر و جلوی سر دارند. این اتفاق میتواند در هر زمان از بلوغ تا اواخر زندگی رخ دهد. با این حال، در زنان یائسه بیشتر اتفاق میافتد.
این تشخیص با اخذ شرح حال دقیق پشتیبانی میشود (از جمله سابقه خانوادگی). علل دیگر هم باید در نظر گرفته شوند. بنابراین، معاینه بالینی و تستهای آزمایشگاهی ممکن است ضروری باشد. وضعیت FPHL میتواند تاثیر قابلتوجهی در خودآگاهی داشته باشد، و با آسیب زدن به اعتماد به نفس یک زن، میتواند بر کیفیت زندگی او (QOL) تاثیر بگذارد و منجر به احساس جذاب نبودن، شرم، ناراحتی، استرس عاطفی، و عزت نفس پائین شود.
ویژگیهای مطالعه
ما شواهد موجود را تا جولای 2015 بررسی کردیم. 47 مطالعه، که در آنها 5290 زن انتخاب شدند، معیارهای ورود را به این مطالعه مروری کاکرین داشتند. متوسط سن شرکتکنندگان در مطالعات از 27 تا 57 سال متفاوت بود. ما بیش از نیمی از مطالعات انتخاب شده را از نظر خطر سوگیری، نامشخص ارزیابی کردیم، 16 مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری، و فقط 5 مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشتند. بودجه در 26 مطالعه از 47 مطالعه، به طور عمده توسط شرکتهای دارویی تهیه شده بود.
نتایج اصلی
این مطالعه مروری کاکرین نشان داد که ماینوکسیدیل مؤثرتر از دارونما است. در شش مطالعه، نسبت زنانی که در گروه ماینوکسیدیل حداقل متوسط رشد مجدد مو را تجربه کرده بودند، نسبت به گروه دارونما، دو برابر بیشتر بود. این یافتهها، در ارزیابی محققان در هفت مطالعه تایید شد. در هشت مطالعه، افزایش مهمی در تعداد کل مو در هر سانتیمتر مربع در گروه ماینوکسیدیل نسبت به گروه دارونما وجود داشت. کیفیت زندگی فقط در یک مطالعه مروری بررسی شد و اگر بهبود مهمی وجود داشت، بر اساس دادههای موجود معلوم نبود. تعداد عوارض جانبی برای هر دو گروه مشابه بود. این عوارض عمدتا خفیف بودند، شامل خارش، سوزش پوست، درماتیت، و رشد موهای زائد روی مناطق دیگری از پوست سر.
چهار مطالعه، ماینوکسیدیل (2%) را با ماینوکسیدیل (5%) مقایسه کردند، اما هیچ یک از مطالعات، فواید غلظت بیشتر را نسبت به غلظت کمتر نشان نداد. تفاوتی بین تعداد عوارض جانبی دو گروه وجود نداشت. ماینوکسیدیل نباید در زنان باردار یا شیرده استفاده شود.
سه مطالعه، فیناستراید را با دارونما مقایسه کرد. فیناستراید فقط در مردان برای درمان ریزش مو و همچنین برای بزرگ شدن پروستات تایید شده است. در یکی از سه مطالعه، هم نظر شرکتکنندگان و هم نظر محققان ارزیابی شد، اما فیناستراید مؤثرتر از دارونما نبود. در یک مطالعه کوچک با 12 شرکتکننده، تعداد مو فقط در گروه فیناستراید بهبود یافت، اما در دو مطالعه دیگر بهبود نیافت (219 شرکتکننده). عوارض جانبی فقط در یک مطالعه بررسی و در هر دو گروه مشابه بود. محققان این مطالعات، کیفیت زندگی را ارزیابی نکردند.
با توجه به شرکتکنندگان در دو مطالعه با 141 شرکتکننده، به نظر نمیرسد که درمان با شانه لیزری موثرتر از درمان با دستگاه ساختگی باشد. با این حال افزایش مهمی در رشد مو در هر دوی این مطالعات گزارش شده است. از آنجایی که به کیفیت زندگی نپرداخته بودند، و عوارض جانبی در گروه مداخله گزارش نشده بود، این دادهها را کمتر قابل استفاده میکند.
مطالعات مجزا، بسیاری از مداخلات و مقایسههای دیگر را بررسی کردند، و ما نمیتوانستیم هیچگونه نتیجهگیری قطعی در مورد اثربخشی و ایمنی این مداخلات داشته باشیم.
هر چند که بهطور کلی اذعان شده که ریزش مجدد مو تقریبا بلافاصله پس از قطع درمان رخ میدهد، هیچ یک از مطالعات انتخاب شده، دادههای مربوط به پایداری اثر درمان، تاثیر احتمالی بر رشد مجدد مو، کاهش زمان صرف شده توسط زنان برای مدل مو یا استفاده از کلاهگیس را گزارش نکرد.
کیفیت شواهد
ما کیفیت شواهد را برای اغلب پیامدها از متوسط تا پائین ارزیابی کردیم. عمدتا کیفیت پائین شواهد، ناشی از خطر سوگیری در مطالعات (به عنوان مثال کور نشده) یا اندازه کوچک نمونه بود که دقت نتایج را کمتر میسازد.