استفاده از ملاتونین در مادر باردار برای حفاظت از مغز و بهبود پیامدهای طولانی‐مدت در کودک

موضوع چیست؟

مغز در حال رشد جنین، حین بارداری مستعد صدمات مختلفی است. عوامل متنوعی می‌توانند خطر آسیب به مغز در حال نمو را هم در شیرخواران نارس (تولد پیش از هفته 37 بارداری) و هم در شیرخواران ترم (تولد بعد از هفته 37 بارداری) افزایش دهند. این صدمات می‌توانند موجب مرگ‌ومیر جنین شده یا در صورت زنده ماندن کودک، در سراسر عمر برای سلامت او مشکلاتی نظیر اختلالات شنوایی، بینایی و تکلم، تشنج، ناتوانی‌های ذهنی و آسیب‌های حرکتی شامل فلج مغزی، که شایع‌ترین ناتوانی فیزیکی در کودکی است، ایجاد کنند. تولد نوزاد نارس، کوچک بودن نسبت به سن بارداری یا وزن پائین زمان تولد، اختلالات جفت در مادر (عضوی که جنین در حال نمو را به دیواره رحم مادر متصل می‌کند)، عفونت رحم و آسفیکسی طولانی‐مدت زمان تولد (نرسیدن اکسیژن به کودک)، به اندازه‌ای که بتواند اختلال ایجاد کند، می‌توانند خطر آسیب به مغز، فلج مغزی و آسیب‌ها و ناتوانی‌های وابسته به آن را زیاد کنند.

ملاتونین (melatonin) هورمون کوچکی است که عموما توسط غده ‌پینه‌آل (غده‌ای کوچک در مغز) در طول شب ترشح می‌شود. این هورمون به تنظیم چرخه خواب‐بیداری کمک می‌کند، یک آنتی‌اکسیدان است (از سلول‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد محفاظت می‌کند) و با سیستم ایمنی (ساختارها و سازوکارهایی در بدن که از آن در برابر بیماری‌ها حفاظت می‌کنند) در تعامل است.

چرا این موضوع مهم است؟

این امر امکان‌پذیر است که استفاده از ملاتونین در دوران بارداری به حفاظت از مغز جنین کمک کند. مطالعات در حیواناتی نظیر موش‌های آزمایشگاهی و گوسفندان، نشان داده‌اند که ملاتونین ممکن است بتواند از مغز در حال نمو جنین در برابر آسیب‌های احتمالی وارده به مادر حین بارداری حفاظت کند.

ما چه شواهدی به دست آوردیم؟

هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای نیافتیم که در آن برای حفاظت از مغز جنین به مادر حین بارداری، ملاتونین داده شده باشد. یک کارآزمایی در حال انجام (با برنامه‌ریزی برای ورود 60 زن) شناسایی شد. این کارآزمایی با این هدف طراحی شده‌ است که دریابد استفاده از چه دوزی از ملاتونین در زنان باردار باعث کاهش آسیب وارده به مغز کودکان با زایمان بسیار زودرس (پیش از 28 هفته) می‌شود.

این یافته‌ها چه معنایی دارند؟

برای تعیین آنکه استفاده از ملاتونین در مادر باردار می‌تواند باعث حفاظت از مغز جنین در برابر آسیب‌های احتمالی شود یا خیر، مطالعات بیشتری لازم است. هم‌چنین کودکان شرکت‌کننده در این کارآزمایی‌ها باید تا مدت‌های طولانی پیگیری شوند تا تاثیرات ملاتونین بر تکامل دوران کودکی، نظیر آسیب‌ها یا ناتوانی‌هایی چون فلج مغزی، پیگیری و ارزیابی شود.