پیشینه
تضاد منافع اقتصادی در مرورهای سیستماتیک (مثلا، تامین مالی از طریق شرکتهای داروسازی یا تجهیزات پزشکی یا مشارکت نویسندگان با این شرکتها) ممکن است بر نحوه انجام و گزارش مرورها تاثیرگذار باشد.
اهداف
بررسی میزان ارتباط تضاد منافع اقتصادی مرتبط با شرکتهای داروسازی و تجهیزات با نتایج، نتیجهگیریها و کیفیت روششناختی مرورهای سیستماتیک.
روش های جستجو
ما در PubMed؛ Embase و پایگاه ثبت گروه روششناختی در کاکرین به دنبال مطالعات منتشرشده تا نوامبر 2016 جستوجو کردیم. همچنین ما فهرست منابع مطالعات انتخابی را خواندیم، منابع علمی منتشرنشده را بررسی و Web of Science را برای مطالعاتی که به مطالعات وارد شده استناد کرده بودند، جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات واجد شرایط، مطالعاتی بودند که مرورهای سیستماتیک را با و بدون تضاد منافع اقتصادی به منظور بررسی تفاوتها در نتایج (اثر درمانی برآوردشده و فراوانی نتایج مطلوب از نظر آماری)، تناوب نتیجهگیریهای مطلوب، یا معیارهای کیفیت روششناختی مرور (به عنوان مثال ارزیابیشده با شاخص Oxman و Guyatt) مقایسه کرده بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مروری بهطور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعات را تعیین، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما نتایج هر مطالعه را در رابطه با هریک از پیامدهای خود سنتز کردیم. ما برای متاآنالیز (meta‐analyses)، از مدلهای اثرات تصادفی منتل-هنزال (Mantel-Haenszel) برای تخمین خطرهای نسبی (RR) با 95% فاصلههای اطمینان (CIs) استفاده کردیم. RR بیشتر از 1 نشاندهنده این است که مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی، بیشتر نتایج یا نتیجهگیریهای مطلوب دارند و دارای کیفیت روششناختی کمتری هستند. هنگامیکه سنتز کمّی (quantitative synthesis) غیرمعنادار در نظر گرفته شد، نتایج حاصل از مطالعات منفرد به صورت کیفی خلاصهسازی شدند.
نتایج اصلی
ده مطالعه با مجموعا 995 مرور سیستماتیک از مطالعات دارویی و 15 مرور سیستماتیک از مطالعات تجهیزات پزشکی وارد شدند. ما خطر سوگیری را در دو مطالعه پایین و در هشت مورد عمدتا به دلیل خطر مخدوشکنندگی، بالا ارزیابی کردیم. برآورد اثر درمانی برای مرورهای سیستماتیک با و بدون تضاد منافع اقتصادی از نظر آماری بهطور معناداری متفاوت نبود (Z‐score: 0.46؛ P value: 0.64؛ بر مبنای یک مطالعه از 14 مرور سیستماتیک مربوط به مقایسه مرورهای سیستماتیک مشابه که طراحی همسانی داشتند). ما هیچ اختلاف قابلتوجهی را از لحاظ آماری در فراوانی نتایج مطلوب برای مرورهای سیستماتیک با و بدون تضاد منافع اقتصادی نیافتیم (RR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 تا 1.14؛ بر اساس یک مطالعه از 124 مرور سیستماتیک). تجزیهوتحلیل تطابقیافته برای مخدوش شدگی ناشی از کیفیت روششناختی (مانند نمره در شاخص Oxman و Guyatt) نتایج مشابهی ارائه داد. مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی در مقایسه با مرورهای سیستماتیک بدون آن، دارای نتیجهگیریهای مطلوب بیشتری بودند (RR: 1.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.26 تا 3.11؛ بر اساس هفت مطالعه از 411 مرور سیستماتیک). نتایج یکسانی در دو مطالعه با طراحی هماهنگ یافت شد که در نتیجه خطر مخدوشکننده کمتری داشتند. مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی در قیاس با مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی، احتمالا دارای کیفیت روششناختی پایینتری بودند (RR برای 11 جنبه از کیفیت روششناختی از 1.00 تا 1.83 گسترده بود). نتایج مشابهی در تحلیل بر مبنای دو مطالعه با طراحی همسان یافت شد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی دارای نتیجهگیریهای مطلوب بیشتری هستند و احتمالا کیفیت روششناختی پایینتری نسبت به مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی دارند. بااینحال مشخص نیست که تضاد منافع اقتصادی با نتایج مرورهای سیستماتیک ارتباط دارد یا خیر. ما پیشنهاد میکنیم که بیماران، پزشکان، تهیهکنندگان دستورالعملهای بالینی و برنامهریزان تحقیقات آینده میتوانند اساسا از مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی استفاده کنند. اگر فقط مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی در دسترس باشند، ما توصیه میکنیم که کاربران، نتیجهگیریهای مرور را با تردید بخوانند، بهدقت روشهای بهکاررفته را ارزیابی کنند و نتایج مرور را با احتیاط تفسیر کنند.
خلاصه به زبان ساده
تضاد منافع اقتصادی و نتایج، نتیجهگیریها و کیفیت مرورهای سیستماتیک
عملکردهای درمان بیمار اغلب مبتنی بر تحقیقات بالینی است. مرورهای سیستماتیک، نوع اصلی این تحقیقات بالینی هستند. هنگامی که مطالعات مشابه متعدد انجام میگیرند (مطالعاتی که پرسشهای پژوهشی یکسانی را با استفاده از روشهای مشابه بررسی میکنند)، میتوان آنها را در یک مرور سیستماتیک شناسایی و تحلیل کرد. در نتیجه، مرورهای سیستماتیک، مطالعات موجود را خلاصه کرده و مروری را از یک زمینه تحقیقاتی خاص ارائه میکنند؛ بنابراین مرورهای سیستماتیک میتوانند تاثیر عمدهای بر تصمیمات درباره مراقبت از بیمار داشته باشند و ضروری است که این مرورها قابلاعتماد باشند.
گاهی اوقات بودجه مرورهای سیستماتیک بهوسیله شرکتهایی با منفعت اقتصادی در نتایج و نتیجهگیریهای مرور تامین میشود؛ مثلا به این دلیل که آنها دارو یا تجهیزات بررسیشده را در مرور تولید میکنند. در مواقع دیگر مرورهای سیستماتیک بهوسیله محققان با منفعت اقتصادی شخصی در یک نتیجه خاص انجام میگیرند، برای مثال زمانیکه محقق به عنوان مشاور برای شرکت سازنده مداخله ارزیابیشده در مرور فعالیت میکند. این تضاد منافع اقتصادی ممکن است بر چگونگی اجرا و گزارش مرورهای سیستماتیک تاثیرگذار باشد. تمرکز مرور روششناختی کاکرین ما بر تضاد منافع اقتصادی مرتبط با شرکتهای دارویی یا تجهیزات در مرورهای سیستماتیک است. هدف اولیه ما بررسی میزان ارائه نتایج مروری و انجام تصمیمگیریهای مطلوبتر در مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی نسبت به مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی بود. هدف ثانویه ما، بررسی میزان تفاوت کیفیت روششناختی مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی نسبت به مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی بود.
ما 10 مطالعه مربوط به مقایسه مرورهای سیستماتیک با و بدون تضاد منافع اقتصادی را یافتیم. ما بر اساس دو مورد از این مطالعات، هیچ شواهدی را از اختلاف در نتایج مرور بین مرورهای سیستماتیک با و بدون تضاد منافع اقتصادی نیافتیم. ما بر اساس هفت مطالعه دریافتیم که مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی دارای نتیجهگیریهای مطلوب بیشتری به نفع مداخله آزمایش شده هستند (خطر نسبی (RR): 1.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.26 تا 3.11). همچنین بر اساس چهار مطالعه، مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی کیفیت روششناختی پایینتری داشتند (RR برای 11 جنبه از کیفیت روششناختی از 1.00 تا 1.83 گسترده بود).
تحلیل ما نشان میدهد که وقتی مرورهای سیستماتیک دارای تضاد منافع اقتصادی مرتبط با شرکتهای داروسازی یا تجهیزات باشند، کیفیت روششناختی پایینتر و نتیجهگیریهای مطلوب بیشتری دارند. بااینحال روشن نیست که این امر از تفاوتهای حقیقی در نتایج مرور حاصل میشود یا تفسیر بیشازحد این نتایج. ما بر مبنای یافتههای خود پیشنهاد میکنیم افرادی مانند بیماران، پزشکان، تهیهکنندگان دستورالعملهای بالینی و برنامهریزان تحقیقات آینده که از مرورهای سیستماتیک بهره میبرند، میتوانند از همان ابتدا از مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی استفاده کنند. اگر چنین مرورهایی در دسترس نباشند، ما توصیه میکنیم که کاربران در صورت خواندن و تفسیر مرورهای سیستماتیک دارای تضاد منافع اقتصادی، بسیار محتاط باشند.