تضاد منافع اقتصادی در مرورهای سیستماتیک (مثلا، تامین مالی از طریق شرکتهای داروسازی یا تجهیزات پزشکی یا مشارکت نویسندگان با این شرکتها) ممکن است بر نحوه انجام و گزارش مرورها تاثیرگذار باشد.
بررسی میزان ارتباط تضاد منافع اقتصادی مرتبط با شرکتهای داروسازی و تجهیزات با نتایج، نتیجهگیریها و کیفیت روششناختی مرورهای سیستماتیک.
ما در PubMed؛ Embase و پایگاه ثبت گروه روششناختی در کاکرین به دنبال مطالعات منتشرشده تا نوامبر 2016 جستوجو کردیم. همچنین ما فهرست منابع مطالعات انتخابی را خواندیم، منابع علمی منتشرنشده را بررسی و Web of Science را برای مطالعاتی که به مطالعات وارد شده استناد کرده بودند، جستوجو کردیم.
مطالعات واجد شرایط، مطالعاتی بودند که مرورهای سیستماتیک را با و بدون تضاد منافع اقتصادی به منظور بررسی تفاوتها در نتایج (اثر درمانی برآوردشده و فراوانی نتایج مطلوب از نظر آماری)، تناوب نتیجهگیریهای مطلوب، یا معیارهای کیفیت روششناختی مرور (به عنوان مثال ارزیابیشده با شاخص Oxman و Guyatt) مقایسه کرده بودند.
دو نویسنده مروری بهطور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعات را تعیین، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما نتایج هر مطالعه را در رابطه با هریک از پیامدهای خود سنتز کردیم. ما برای متاآنالیز (meta‐analyses)، از مدلهای اثرات تصادفی منتل-هنزال (Mantel-Haenszel) برای تخمین خطرهای نسبی (RR) با 95% فاصلههای اطمینان (CIs) استفاده کردیم. RR بیشتر از 1 نشاندهنده این است که مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی، بیشتر نتایج یا نتیجهگیریهای مطلوب دارند و دارای کیفیت روششناختی کمتری هستند. هنگامیکه سنتز کمّی (quantitative synthesis) غیرمعنادار در نظر گرفته شد، نتایج حاصل از مطالعات منفرد به صورت کیفی خلاصهسازی شدند.
ده مطالعه با مجموعا 995 مرور سیستماتیک از مطالعات دارویی و 15 مرور سیستماتیک از مطالعات تجهیزات پزشکی وارد شدند. ما خطر سوگیری را در دو مطالعه پایین و در هشت مورد عمدتا به دلیل خطر مخدوشکنندگی، بالا ارزیابی کردیم. برآورد اثر درمانی برای مرورهای سیستماتیک با و بدون تضاد منافع اقتصادی از نظر آماری بهطور معناداری متفاوت نبود (Z‐score: 0.46؛ P value: 0.64؛ بر مبنای یک مطالعه از 14 مرور سیستماتیک مربوط به مقایسه مرورهای سیستماتیک مشابه که طراحی همسانی داشتند). ما هیچ اختلاف قابلتوجهی را از لحاظ آماری در فراوانی نتایج مطلوب برای مرورهای سیستماتیک با و بدون تضاد منافع اقتصادی نیافتیم (RR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 تا 1.14؛ بر اساس یک مطالعه از 124 مرور سیستماتیک). تجزیهوتحلیل تطابقیافته برای مخدوش شدگی ناشی از کیفیت روششناختی (مانند نمره در شاخص Oxman و Guyatt) نتایج مشابهی ارائه داد. مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی در مقایسه با مرورهای سیستماتیک بدون آن، دارای نتیجهگیریهای مطلوب بیشتری بودند (RR: 1.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.26 تا 3.11؛ بر اساس هفت مطالعه از 411 مرور سیستماتیک). نتایج یکسانی در دو مطالعه با طراحی هماهنگ یافت شد که در نتیجه خطر مخدوشکننده کمتری داشتند. مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی در قیاس با مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی، احتمالا دارای کیفیت روششناختی پایینتری بودند (RR برای 11 جنبه از کیفیت روششناختی از 1.00 تا 1.83 گسترده بود). نتایج مشابهی در تحلیل بر مبنای دو مطالعه با طراحی همسان یافت شد.
مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی دارای نتیجهگیریهای مطلوب بیشتری هستند و احتمالا کیفیت روششناختی پایینتری نسبت به مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی دارند. بااینحال مشخص نیست که تضاد منافع اقتصادی با نتایج مرورهای سیستماتیک ارتباط دارد یا خیر. ما پیشنهاد میکنیم که بیماران، پزشکان، تهیهکنندگان دستورالعملهای بالینی و برنامهریزان تحقیقات آینده میتوانند اساسا از مرورهای سیستماتیک بدون تضاد منافع اقتصادی استفاده کنند. اگر فقط مرورهای سیستماتیک با تضاد منافع اقتصادی در دسترس باشند، ما توصیه میکنیم که کاربران، نتیجهگیریهای مرور را با تردید بخوانند، بهدقت روشهای بهکاررفته را ارزیابی کنند و نتایج مرور را با احتیاط تفسیر کنند.