پیشینه
سرطان یک بیماری شایع و پرتودرمانی، درمانی معتبر برای برخی از تومورهای توپر (solid) است. درمان با اکسیژن پرفشار یا هیپرباریک (HBOT ؛hyperbaric oxygenation therapy) میتواند توانایی پرتودرمانی را برای کشتن سلولهای سرطانی هیپوکسیک بهبود دهد؛ بنابراین ممکن است تجویز پرتودرمانی در هنگام تنفس اکسیژن پرفشار، منجر به کاهش مرگومیر و عود شود.
اهداف
ارزیابی منافع و مضرات تجویز پرتودرمانی برای درمان تومورهای بدخیم در هنگام تنفس HBO.
روش های جستجو
ما در سپتامبر 2017، در پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails )؛ کتابخانه کاکرین شماره 8، 2017؛ MEDLINE؛ Embase و پایگاه اطلاعاتی کارآزماییهای تصادفیسازی شده در پزشکی هیپرباریک را با استفاده از استراتژیهای مشابه با آنهایی که در 2011 و 2015 استفاده شدند، جستوجو کرده و فهرست منابع مقالات انتخابی را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات تصادفیسازی و شبهتصادفیسازی مربوط به مقایسه پیامد تومورهای بدخیم پس از پرتودرمانی در هنگام تنفس HBO در مقابل تنفس هوا یا یک عامل حساس کننده جایگزین.
گردآوری و تحلیل دادهها
سه نویسنده این مطالعه مروری بهطور مستقل کیفیت دادهها را ارزیابی و آنها را از کارآزماییهای منتخب استخراج کردند.
نتایج اصلی
ما 19 کارآزمایی را در این مطالعه مروری برگزیدیم (2286 شرکتکننده: 1103 اختصاصیافته به HBOT و 1153 به کنترل).
برای سرطان سر و گردن، یک کاهش کلی در خطر مرگ هم در یک سال و هم پنج سال بعد از درمان (خطر نسبی (RR): 0.83؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.70 تا 0.98؛ تعداد موردنیاز برای نشان دادن مزیت درمان (NNTB) = 11 و RR: 0.82؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 0.98؛ شواهد با کیفیت بالا) و بعضی شواهد از بهبود کنترل تومور موضعی بلافاصله پس از پرتوافکنی وجود داشت (RR با HBOT: 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 تا 0.85؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل عدم دقت). شیوع کمتری از عود موضعی تومور در موقع استفاده از HBOT در یک و پنج سال وجود داشت (RR در یک سال: 0.66؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 0.78؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR در پنج سال: 0.77؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 تا 0.95؛ شواهد با کیفیت متوسط به خاطر ناهمگونی میان کارآزماییها). همچنین برخی شواهد با توجه به احتمال متاستاز در پنج سال وجود داشت (RR با HBOT: 0.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.09 تا 2.30؛ یک کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل عدم دقت). هیچ کارآزمایی ارزیابی کیفیت زندگی را گزارش نکرده بود. هر منفعتی به قیمت افزایش خطر واکنشهای ناشی از پرتوافکنی موضعی شدید با HBOT به دست میآید (RR واکنش شدید ناشی از پرتوافکنی: 2.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.65 تا 4.23؛ شواهد با کیفیت بالا). با این حال، شواهد موجود نتوانستند بهروشنی افزایش خطر تشنج ناشی از سمیت حاد اکسیژن را اثبات کنند (RR: 4.3؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.47 تا 39.6؛ شواهد با کیفیت متوسط).
برای سرطان دهانه رحم، هیچ منفعت مشخصی از لحاظ مرگومیر در یک سال یا پنج سال وجود نداشت (RR با HBOT در یک سال: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 1.11؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR در پنج سال: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.80 تا 1.14؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل ناهمگونی بین کارآزماییها). بهطور مشابهی، هیچ شواهد روشنی از مزیت HBOT در نرخ عود موضعی گزارششده وجود نداشت (RR با HBOT در یک سال: 0.82؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 1.06؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR در پنج سال: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.65 تا 1.13؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل ناهمگونی بین کارآزماییها). همچنین ما هیچ شواهد واضحی را برای هرگونه تاثیر HBOT بر میزان ابتلا به متاستاز در دو و پنج سال نیافتیم (RR دو ساله با HBOT: 1.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 1.31؛ شواهد با کیفیت بالا؛ RR پنجساله: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.50 تا 1.26؛ شواهد با کیفیت متوسط به دلیل ناهمگونی). با این حال، عوارض جانبی با HBOT افزایش پیدا کرده بود. خطر آسیب پرتوافکنی شدید در زمان درمان باHBOT؛ (95% فاصله اطمینان (CI): 1.22 تا 3.46؛ شواهد با کیفیت بالا بود. هیچ کارآزمایی شکست کنترل تومور موضعی، ارزیابیهای کیفیت زندگی یا خطر تشنج را در حین درمان گزارش نکرده بود.
با توجه به درمان سرطان مثانه، شواهد روشنی از منفعت از نظر مرگومیر ناشی از HBOT ظرف یک سال (RR: 0.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.27؛ شواهد با کیفیت بالا) و منفعت در خطر ابتلا به متاستاز ظرف دو سال وجود نداشت (RR: 2.0؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.58 تا 6.91؛ شواهد با کیفیت متوسط به علت ناهمگونی). هیچ کارآزمایی شکست کنترل موضعی، عود موضعی، کیفیت زندگی یا عوارض جانبی را گزارش نکرده بود.
هنگامی که تمام انواع سرطان ترکیب شدند، شواهدی برای افزایش خطر آسیب بافتی شدید ناشی از پرتوافکنی در حین دوره پرتودرمانی با HBOT (RR: 2.35؛ 96% فاصله اطمینان (CI): 1.66 تا 3.33؛ شواهد با کیفیت بالا) و تشنجهای ناشی از سمیت اکسیژن در طول درمان با HBOT (RR: 6.76؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.16 تا 39.31؛ شواهد با کیفیت متوسط به علت ناهمگونی) وجود داشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما شواهدی را یافتیم که HBOT، کنترل تومور موضعی، مرگومیر و عود تومور موضعی را برای سرطانهای سر و گردن بهبود میبخشد. ممکن است این منافع فقط با طرحهای تفکیک غیرمعمول رخ دهند. درمان با اکسیژن پرفشار، مرتبط با آسیب بافتی شدید ناشی از پرتوافکنی بود. با توجه به نارساییهای روششناختی و گزارشدهی مطالعات منتخب، نتایج ما نیازمند تفسیر محتاطانه است. نیاز به تحقیقات بیشتری برای سرطان سر و گردن وجود دارد؛ اما احتمالا برای سرطان دهانه رحم یا مثانه احتیاجی نیست. شواهد اندکی در رابطه با بدخیمیها در سایر محلهای آناتومیک وجود دارد.
خلاصه به زبان ساده
تنفس اکسیژن با فشار بالا در حین پرتودرمانی برای درمان سرطان
سوال مطالعه مروری
ما برای افراد مبتلا به سرطانهای توپر پرسیدیم که آیا ترکیب پرتودرمانی و تنفس اکسیژن پرفشار (HBO ؛hyperbaric oxygenation )، میتواند مرگومیر و احتمال انتشار سرطان را در مقایسه با پرتودرمانی بهتنهایی یا پرتودرمانی و یک رویکرد جایگزین برای کاهش مرگومیر و انتشار سرطان کاهش دهد یا خیر.
پیشینه
سرطان مهاجم، یک مشکل عمده سلامت است و سالیانه منجر به مرگ میلیونها بیمار میشود. بسیاری از سرطانهای توپر، اکسیژن کمی دارند که به این معناست که آنها به تاثیر درمان با پرتودرمانی مقاوم هستند. به این دلیل پیشنهاد شده که افزایش میزان اکسیژن در تومورها از طریق تجویز تنفس HBO میتواند درمان را با پرتودرمانی مؤثرتر سازد.
ویژگیهای مطالعه
ما 19 کارآزمایی تصادفیسازی شده یافتیم که در مجموع 2286 شرکتکننده را گردآوری کرده بودند. دوز اکسیژن به ازای هر جلسه درمانی در بازوی HBO، بهطور قابلتوجهی یکسان بود. همه کارآزماییها بهجز یکی درمان با پرتوافکنی اشعه خارجی (external beam) را در 3 اتمسفر مطلق (ATA) تجویز کرده بودند. با این وجود، تعداد درمانهای استفاده بسیار متفاوت بود، از فقط دو جلسه با فاصله دو هفته تا 40 جلسه در طول هشت هفته. عموما دوز کلی پرتوافکنی به دلیل کاهش عوارض جانبی، در شرکتکنندگان HBO کاهش یافته بود. دوره پیگیری میان کارآزماییها متفاوت بود، از شش ماه تا 10 سال؛ گرچه اغلب مطالعات شرکتکنندگان را به مدت بین دو و پنج سال پیگیری کرده بودند.
نتایج اصلی
افزودن HBO به درمان سرطانهای سر و گردن، مرگومیر را در یک سال و پنج سال پس از درمان کاهش داده بود. احتمال عود تومور موضعی نیز با HBO طی یک سال و پنج سال در سرطان سر و گردن کمتر بود. هرچند این مزایا به قیمت برخی عوارض جانبی حاصل شده بود. افزایش چشمگیری در نرخ آسیب بافتی شدید ناشی از پرتوافکنی و شانس تشنج در حین درمان با HBO وجود داشت.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد بهطور کلی به خاطر سازش نزدیک بین کارآزماییهای مختلف بالا بود. بهطور مشابه، شواهدی با کیفیت بالا از افزایش خطر ابتلا به واکنش شدید به پرتوافکنی در موقع تنفس HBO وجود داشت. شواهد برای افزایش خطر تشنج در طول درمان در هنگام استفاده از HBO، عمدتا به علت تعداد کم تشنجهای مشاهدهشده در مطالعات انتخابی، دارای کیفیت متوسط بود.
نتیجهگیریها
بعضی شواهد وجود دارد که تنفس اکسیژن با فشار بالا در سرطانهای سر و گردن میتواند مرگومیر را بهبود بخشیده و رشد مجدد تومور را کاهش دهد؛ اما به قیمت افزایش عوارض جانبی.