12 کارآزمایی (1080 شرکتکننده) را وارد کردیم که در کشورهای آمریکا (هفت کارآزمایی)، هند (سه کارآزمایی)، و انگلیس (دو کارآزمایی) انجام شده بودند. مطالعات از جایی بودجه دریافت نمیکردند (یک کارآزمایی)، از یک موسسه یوگا حمایت مالی دریافت کردند (یک کارآزمایی)، از منابع غیر‐انتفاعی یا دولتی بودجه دریافت کردند (هفت کارآزمایی)، یا منبع تامین مالی خود را گزارش ندادند (سه کارآزمایی). نوع یوگا در اکثر کارآزماییها به صورت Iyengar؛ Hatha یا Viniyoga بود. این کارآزماییها یوگا را با عدم مداخله یا با یک مداخله غیر‐ورزشی مثل آموزش (هفت کارآزمایی)، با یک مداخله ورزشی غیر از یوگا (سه کارآزمایی)، یا با هر دو مداخله ورزشی و غیر‐ورزشی (دو کارآزمایی) مقایسه کردند. به دلیل اینکه شرکتکنندگان و افراد پژوهش نسبت به وظایف درمانی کور نشده بودند، و پیامدها توسط خود افراد بررسی شده بود، همه کارآزماییها سوگیری (bias) عملکرد و تشخیص بالایی داشتند. از اینرو، به دلیل خطر سوگیری، همه پیامدها شواهد با قطعیت «متوسط» داشتند، وقتی که خطر سوگیری جدی بیشتر و ناهمگونی غیر‐قابل توضیح بین مطالعات وجود داشت، یا تجزیهوتحلیلها غیر‐دقیق بودند، قطعیت شواهد را پائینتر در نظر گرفتیم.
برای یوگا در مقایسه با کنترلهای غیر‐ورزشی (9 کارآزمایی؛ 810 شرکتکننده)، شواهد با قطعیت پائین وجود داشت که نشان میداد یوگا بهبودی کم تا متوسطی در عمکرد مربوط به کمر در سه تا چهار ماه ایجاد میکند (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.40‐؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66‐ تا 0.14‐؛ متناظر با تغییر در Roland‐Morris Disability Questionnaire با تفاوت میانگین (MD): 2.18‐؛ 95% CI؛ 3.60‐ تا 0.76‐)، همچنین شواهد با قطعیت متوسطی برای بهبود کم تا متوسط یوگا در شش ماه (SMD: ‐0.44؛ 95% CI؛ 0.66‐ تا 0.22‐؛ متناظر با تغییر در Roland‐Morris Disability Questionnaire با MD: ‐2.15؛ 95% CI؛ 3.23‐ تا 1.08‐) و شواهد با قطعیت پائینی برای بهبود کم در 12 ماه (SMD: ‐0.26؛ 95% CI؛ 0.46‐ تا 0.05‐؛ متناظر با تغییر در Roland‐Morris Disability Questionnaire با MD: ‐1.36؛ 95% CI؛ 2.41 تا 0.26‐) وجود داشت. در مقیاس 0 تا 100، شواهد با قطعیت بسیار پائین تا متوسطی وجود داشت که نشان میداد یوگا برای درد در سه تا چهار ماه (MD: ‐4.55؛ 95% CI؛ 7.04‐ تا 2.06‐)، شش ماه (MD: 7.81‐؛ 95% CI؛ 13.37‐ تا 2.25‐) و 12 ماه (MD: ‐5.40؛ 95% CI؛ 14.50‐ تا 3.70‐)، کمی بهتر بود، اما تغییرات مهم از لحاظ بالینی درد را 15 امتیاز یا بیشتر در نظر گرفته بودیم و با این آستانه مطابقت نداشت. بر اساس دادههای حاصل از شش کارآزمایی، شواهد با قطعیت متوسطی وجود داشت که نشان میداد خطر حوادث جانبی، افزایش اولیه کمردرد، در یوگا نسبت به کنترلهای غیر‐ورزشی بیشتر بود (تفاوت خطر (RD): %5؛ 95% CI؛ 2% تا 8%).
برای یوگا در مقایسه با کنترلهای ورزشی غیر‐یوگا (4 کارآزمایی؛ 394 شرکتکننده)، شواهد با قطعیت بسیار پائینی برای نشان دادن تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در عملکرد مربوط به کمر در سه ماه (SMD: ‐0.22؛ 95% CI؛ 0.65‐ تا 0.20؛ متناظر با تغییر در Roland‐Morris Disability Questionnaire با MD: ‐0.99؛ 95% CI؛ 2.87‐ تا 0.90) ، در شش ماه (SMD: ‐0.20؛ 95% CI؛ 0.59‐ تا 0.19؛ متناظر با تغییر در Roland‐Morris Disability Questionnaire با MD: ‐0.90 ؛ 95% CI؛ 2.61 تا 0.81) وجود داشت، و دادهای در مورد عملکرد مربوط به کمر پس از شش ماه وجود نداشت. شواهد با قطعیت بسیار پائین برای کمردرد در مقیاس 0 تا 100 در هفت ماه وجود داشت (MD: ‐20.40؛ 95% CI؛ 25.48‐ تا 15.32‐)، و دادهای در مورد درد در سه ماه یا پس از هفت ماه وجود نداشت. بر اساس دادههای حاصل از سه کارآزمایی، شواهد با قطعیت پائین برای نشان دادن عدم تفاوت در خطر حوادث جانبی بین یوگا و کنترلهای ورزشی غیر‐یوگا وجود داشت (RD؛ 1%؛ 95% CI؛ 4‐% تا 6%).
برای یوگا به علاوه ورزش در مقایسه با فقط ورزش (1 کارآزمایی؛ 24 شرکتکننده)، شواهد با قطعیت بسیار پائین برای نشان دادن تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در 10 هفته برای عملکرد مربوط به کمر (SMD: ‐0.60؛ 95% CI؛ 1.42‐ تا 0.22؛ متناظر با تغییر در Oswestry Disability Index با MD: ‐17.05؛ 95% CI؛ 22.96‐ تا 11.14) یا درد در یک مقیاس 0 تا 100 (MD: ‐3.20؛ 95% CI؛ 13.76‐ تا 7.36) وجود داشت. در مورد پیامدها در دیگر نقاط زمانی هیچ اطلاعاتی وجود نداشت. هیچ اطلاعاتی در مورد حوادث جانبی نیز وجود نداشت.
شواهد محدودی در مورد خطر بهبود بالینی، معیارهای کیفیت زندگی، و افسردگی از مطالعات به دست آمد. هیچ شواهدی در مورد ناتوانی مربوط به کار وجود نداشت.
سوال مطالعه مروری
آیا یوگا عملکرد مربوط به کمر و درد را در افراد مبتلا به کمردرد مزمن غیر‐اختصاصی بهبود میبخشد یا خیر؟
پیشینه
کمردرد یک مشکل سلامت شایع است. برای برخی از افراد ممکن است سه ماه یا بیشتر طول بکشد که به آن کمردرد «مزمن» میگویند. یوگا معمولا به عنوان درمانی برای کمردرد استفاده میشود.
تاریخ جستوجو
بانکهای اطلاعاتی پزشکی را برای یافتن کارآزماییهایی جستوجو کردیم که یوگا را با درمان دیگر یا عدم درمان در بزرگسالان (18 ساله یا بزرگتر) مقایسه کردهاند. همچنین، کارآزماییهایی را وارد مرور کردیم که یوگا را به همراه درمانهای دیگر در برابر دیگر درمانهای تکی، مقایسه کردهاند. این شواهد تا مارچ 2016 بهروز است.
ویژگیهای مطالعه
12 کارآزمایی را با 1080 شرکتکننده وارد کردیم. هفت مطالعه در آمریکا، سه مطالعه در هند، و دو مطالعه در انگلیس انجام شده است. همه مطالعات تغییرات عملکرد مربوط به کمر یا درد را اندازهگیری کردهاند. مطالعات محدودی، نتایج کیفیت زندگی یا افسردگی را گزارش کردهاند، و حدود نیمی از آنها به هیچ چیزی در مورد ضررهای مداخلات اشاره نکردند.
منابع تامین مالی مطالعه
سه مطالعه منبع مالیشان را گزارش نکردند. یک مطالعه گزارش کرد که هیچ منبع مالی نداشت؛ منبع مالی یک مطالعه، یک موسسه یوگا بود؛ و هفت مطالعه منبع مالی خود را خیریه، دانشگاه، یا دولت معرفی کردند.
نتایج کلیدی
هفت مطالعه یوگا را با مداخلات غیر‐ورزشی، شامل عدم درمان، درمان با تاخیر یوگا، یا آموزش (مثل کتابچه و سخنرانی) مقایسه کردند. سه مطالعه یوگا را با ورزش متمرکز بر کمر یا برنامههای ورزشی مشابه مقایسه کردند. دو مطالعه، سه گروه درمان داشتند و یوگا، مداخله غیر‐ورزشی، و ورزش متمرکز بر کمر را با هم مقایسه کردند. یکی از این مطالعات با مقایسه یوگا با ورزش متمرکز بر کمر، یوگا به همراه ورزش متمرکز بر کمر را با فقط ورزش متمرکز بر کمر مقایسه کرد.
برای یوگا در مقایسه با مداخله غیر‐ورزشی، شواهد با قطعیت پائین وجود داشت که نشان میداد یوگا احتمالا برای بهبود عملکرد کمر در سه ماه بهتر است، همچنین شواهد با قطعیت متوسط و پائینی وجود داشت که نشان داد یوگا احتمالا به ترتیب در شش ماه و 12 ماه کمی بهتر است. شواهد با قطعیت بسیار پائین تا متوسط برای بهبود درد در سه، شش و 12 ماه وجود داشت، اما این تاثیرات به لحاظ بالینی مهم نبود.
برای یوگا در مقایسه با ورزش متمرکز بر کمر، شواهد با قطعیت بسیار پائین وجود داشت که نشان میداد ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین یوگا و ورزش غیر‐یوگا در بهبود عملکرد کمر در سه و شش ماه وجود داشته باشد، هیچ دادهای در مورد عملکرد کمر در 12 ماه وجود نداشت، شواهد با قطعیت بسیار پائین برای بهبود درد در هفت ماه وجود داشت، و هیچ دادهای در مورد درد در سه ماه یا 12 ماه وجود نداشت. برای یوگا به همراه ورزش متمرکز بر کمر در مقایسه با فقط ورزش متمرکز بر کمر، شواهد با قطعیت بسیار پائین از یک مطالعه (24 شرکتکننده) وجود داشت و اینکه یوگا به همراه ورزش نسبت به فقط ورزش برای عملکرد کمر یا درد در 10 هفته بهتر است یا خیر، نامطمئن است. عملکرد کمر و درد پس از 10 هفته اندازهگیری نشده است.
شایعترین آسیبها در این کارآزماییها، افزایش درد کمر بود. شواهد با قطعیت متوسط وجود داشت که نشان میداد خطر آسیبها در یوگا نسبت به دیگر مداخلات غیر‐ورزشی بیشتر است، و نیز شواهد با قطعیت متوسط وجود داشت که نشان میداد خطر آسیبها بین یوگا و ورزش متمرکز بر کمر بیشتر بود. یوگا با خطر حوادث جانبی جدی همراه نبود.
دادههای کمی در مورد بهبود بالینی، کیفیت زندگی و افسردگی وجود داشت و هیچ شواهدی از ناتوانی مربوط به کار وجود نداشت.
قطعیت شواهد
شرکتکنندگان در همه مطالعات از اینکه یوگا انجام میدهند یا خیر آگاه بودند، و این آگاهی، در گزارش تغییر عملکرد، درد، و دیگر معیارها ممکن است تاثیرگذار باشد. به علاوه، برخی از مطالعات بسیار کوچک بودند، برای برخی از مقایسهها، مطالعات محدودی وجود داشت، و مطالعات برخی از مقایسهها نتایج سازگاری نداشتند. از اینرو، قطعیت شواهد را «متوسط»، «پائین» یا «بسیار پائین» در نظر گرفتیم.