سازمان‌های بهداشتی تا 6 ماهگی فقط توصیه به مصرف شیر مادر می‌کنند. اما، دادن مایع یا غذای اضافی قبل از 6 ماهگی در بسیاری از کشورها مرسوم است. اخیرا، جست‌وجوها نشان داده‌ که دادن غذای جامد حدود 4ماهگی درحالی که کودک شیر هم می‌خورد، در مقابل ایجاد آلرژی غذایی نسبت به شیردهی انحصاری قبل از 6ماه، اثر محافظتی بیشتری دارد. مطالعات دیگر نشان داده‌ که خطرات شیردهی غیرانحصاری، وابسته به نوع غذا یا مایعی است که به نوزاد داده می‌شود. با این پیشینه، احساس کردیم که به‌روزرسانی نسخه قبلی این مطالعه مروری برای ترکیب‌کردن آخرین یافته‌های مطالعاتی که شیردهی انحصاری و غیرانحصاری را باهم مقایسه می‌کنند، اهمیت دارد.

بررسی منفعت‌ها و ضررهای غذا یا مایع اضافی برای نوزادان شیرخوار فول‌ترم و سالم، و ارزیابی زمان‌بندی و نوع غذا یا مایع اضافی.

برای این مطالعه مروری، مرکز ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین (Cochrane Pregnancy and Childbirth Group's Trials Register)، (1 مارچ 2016) و فهرست منابع همه مقالات بازیابی‌شده مرتبط را جست‌وجو کردیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و نیمه‌تصادفی‌سازی و کنترل‌شده در مورد نوزادان زیر 6 ماه با مقایسه شیردهی انحصاری و شیردهی به همراه مایعات یا غذای اضافی.

دو نویسنده مطالعه مروری مستقلا کارآزمایی‌ها را برای انتخاب و خطر سوگیری (Bias) بررسی کردند، داده‌ها را استخراج و آن‌ها را برای دقت ارزیابی کردند. دو نویسنده مطالعه مروری کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد GRADE بررسی کردند.

11 کارآزمایی (با 2542 نوزاد/مادر تصادفی‌سازی) گردآوری کردیم. 9 کارآزمایی (2226 شرکت‌کننده تجزیه و تحلیل‌شده) داده‌هایی در مورد نتایج مورد انتظار این مطالعه مروری فراهم کردند. تنوع در معیارهای پیامد و نقاط زمانی، ترکیب نتایج کارآزمایی‌ها را مشکل کرد. داده‌ها را فقط می‌توان در یک متاآنالیز (meta-analysis) برای پیامد اولیه (مدت شیردهی) و پیامد ثانویه (تغییر وزن) ترکیب کرد. هیچ یک از کارآزمایی‌ها داده‌ای در مورد زردی فیزیولوژیک گزارش نکردند. مرگ‌ومیر نوزادی فقط در یک کارآزمایی گزارش شد.
در اکثر کارآزمایی‌های قدیمی، توصیف روش‌های مطالعه برای بررسی خطر سوگیری کافی نبود. اکثر مطالعاتی را که توانستیم بررسی کنیم، خطر بالایی از سوگیری‌های دیگر را داشتند و بیش از نیمی از آن‌ها خطر سوگیری انتخاب‌شان بالا بود.
دادن شیر مصنوعی (artificial milk) به کودکان شیرمادرخوار در مقایسه با شیرمادرخوار انحصاری، روی نرخ‌های شیردهی در زمان ترخیص از بیمارستان تاثیر نداشت (خطر نسبی (RR): 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.97 تا 1.08؛ 1 کارآزمایی؛ 100 نوزاد؛ شواهد با کیفیت پائین). در 3ماهگی، نوزادان شیرمادرخواری که شیر مصنوعی هم خوردند، نرخ‌های بالاتری از شیرخواری را در مقایسه با نوزادان شیرمادرخوار انحصاری داشتند (RR: 1.21؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.05 تا 1.41؛ 2 کارآزمایی؛ 137 نوزاد؛ شواهد با کیفیت پائین). نوزادانی که در اولین روزهای بعد از تولد قبل از خوردن شیر مادر، شیر مصنوعی خوردند، «علائم احتمالی یا آشکار» آلرژی کمتری نسبت به نوزادان شیرمادرخوار انحصاری نشان دادند (RR: 0.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.35 تا 0.91؛ یک کارآزمایی؛ 207 نوزاد؛ شواهد با کیفیت پائین). هیچ تفاوتی در صمیمیت مادر بین دو گروه نوزادان شیرمادرخوار انحصاری و غیرانحصاری وجود نداشت (میانگین تفاوت (MD): 0.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.34- تا 0.54؛ 1 مطالعه؛ 39 نوزاد؛ شواهد با کیفیت پائین). نرخ‌های شیردهی در گروه شیرمادرخوار غیرانحصاری در مقایسه با گروه شیرمادرخوار انحصاری در هفته‌های 4، 8، 12 (RR: 0.68؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.53 تا 0.87؛ 1 کارآزمایی؛ 170 نوزاد؛ شواهد با کیفیت پائین)، 16 و 20 کمتر بود.
دادن آب‌قند موارد هیپوگلایسمی (قند زیر mmol/L 2.2) را در مقایسه با گروه شیرمادرخوار انحصاری در 12 ساعت کاهش داد (RR: 0.07؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.00 تا 1.20؛ 1 کارآزمایی؛ 170 نوزاد؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) ولی هیچ تفاوتی در 24 ساعت نداشت (RR: 1.57؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 تا 9.17؛ 1 کارآزمایی؛ 170 نوزاد؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). کاهش وزن در کودکانی که آب‌قند اضافی خوردند (1 کارآزمایی؛ 170 نوزاد) در 6، 12، 24 و 48 ساعت زندگی
(MD؛ g 32.50 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 52.09- تا 12.91-؛ شواهد با کیفیت پائین) درمقایسه با نوزادانی که فقط شیرمادر خوردند کمتر بود، اما هیچ تفاوتی بین گروه‌ها در 72 ساعت وجود نداشت (MD؛ g 3.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 20.83- تا 26.83؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). در کارآزمایی دیگر با گروه‌های آب و آب‌قند (1 کارآزمایی؛ 47 نوزاد)، هیچ اختلاف چشم‌گیری در کاهش وزن بین گروه مایع اضافی و گروه شیرمادرخوار انحصاری در روز سوم یا پنجم وجود نداشت (MD؛ 1.03-%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.24- تا 0.18؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و (MD؛ 0.20-%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86- تا 0.46؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
در یک مطالعه گزارش شد که هیچ مرگ نوزادی در هر دو گروه وجود ندارد (1162 نوزاد). دادن زودهنگام غذاهای بالقوه آلرژی‌زا، در مقایسه با شیرمادرخواران انحصاری، خطر «آلرژی غذایی» (RR: 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.25؛ 1162 کودک)، اگزمای واضح در 12 ماهگی که با اگزمای واضح در زمان عضوگیری طبقه‌بندی شده‌ بود (RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.44؛ 284 کودک)، یا واکنش‌های سندرم انتروکولیت (enterocolitis syndrome reaction) حاصل از پروتئین غذایی (RR: 2.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18 تا 22.04؛ 1303 کودک) را در یک یا چند غذا بین 1سالگی تا 3سالگی کاهش نداد (همه شواهد کیفیت متوسطی داشتند). نوزادان شیرخواری که از 4 ماهگی غذای اضافی دریافت کردند، هیچ تفاوت مهمی در وزن‌گیری (گرم) از هفته 16 تا 26 در مقایسه با گروه شیرمادرخوار انحصاری تا 6 ماه (MD؛ 39.48-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 128.43 - تا 49.48؛ 2 کارآزمایی؛ 260 کودک؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا z-scoreهای وزن (MD؛ 0.01-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15- تا 0.13؛ 1 کارآزمایی؛ 100 کودک؛ شواهد با کیفیت متوسط) نشان ندادند.

هیچ شواهدی از منفعت برای نوزادان تازه‌متولدشده در مدت شیردهی با استفاده کم از آب یا آب‌قند اضافی پیدا نکردیم. کیفیت شواهد مکمل‌های شیرخشک برای توصیه به تغییر در روش شیردهی انحصاری، مناسب نیست. برای نوزادان 4 تا 6 ماهه، هیچ شواهدی از منفعت غذاهای اضافی برای خطرات مربوط به مریضی یا تغییر وزن پیدا نکردیم. اکثر مطالعات خطر سوگیری بالای دیگری داشتند و اکثر نتایج براساس شواهد با کیفیت پائین بود. بنابراین امکان بررسی کامل منفعت‌ها یا ضررهای مکمل‌ها یا تعیین اثر زمان‌بندی و نوع مکمل وجود نداشت.
هیچ شواهدی برای رد توصیه‌های بین‌المللی کنونی که همه کودکان باید تا سن 6 ماهگی فقط شیرمادر بخورند، وجود ندارد.