بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک (IPD) یک اختلال نورودژنراتیو با ناتوانی شدید است که معمولا هرچه از زمان بیماری بگذرد، شدت آن افزایش می‌یابد. IPD کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال را در زندگی بیمار تحت تاثیر قرار می‌دهد. رویکردهای توانبخشی رایج، اثربخشی محدودی در بهبود پیامدها در بیماران مبتلا به IPD دارند. یک شیوه کمکی برای توانبخشی ممکن است «تحریک غیرتهاجمی مغز با جریان مستقیم ترانس‌کرانیال» (tDC ؛transcranial direct current stimulation) باشد که برای تعدیل و میزان کردن تحریک‌پذیری کورتیکال و بنابراین بهبود پیامدها استفاده شود.

ارزیابی اثربخشی tDCS در بهبود نشانه‌های حرکتی و غیرحرکتی در افراد مبتلا به IPD.

ما در پایگاه‌های اطلاعاتی زیر جست‌وجو کردیم: پایگاه کارآزمایی‌های بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ (Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ کتابخانه کاکرین؛ (Cochrane Library)؛ شماره 2؛ 2016)، MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL؛ AMED؛ Science Citation Index؛ پایگاه داده‌ای شواهد فیزیوتراپی (PEDro ؛Physiotherapy Evidence Database)؛ Rehabdata و Inspec. ما برای یافتن و شناسایی مقالات بیشتر منتشرشده و منتشرنشده و کارآزمایی‌های درحال انجام، مراکز ثبت کارآزمایی‌ها و فهرست منابع را جست‌وجو کردیم. همچنین در مجموعه مقالات کنفرانس‌ها جست‌وجوی دستی انجام دادیم و با نویسندگان و تولیدکنندگان تجهیزات تماس گرفتیم.

ما فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) و کارآزمایی‌های کنترل‌شده متقاطع را انتخاب کردیم که در آن‌ها tDCS با گروه کنترل در بیماران مبتلا به IPD برای بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال مقایسه شده بود.

دو نویسنده مطالعه مروری مستقل از یکدیگر کیفیت کارآزمایی‌ها (JM و MP) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند (BE و JM). در صورت لزوم ما با نویسندگان مطالعه تماس می‌گرفتیم تا اطلاعات اضافی را از آن‌ها بگیریم. ما اطلاعات را درباره وضعیت خروج از مطالعه و عوارض جانبی از گزارش‌های کارآزمایی‌ها گردآوری کردیم.

ما 6 کارآزمایی را با 137 شرکت‌کننده انتخاب کردیم. دو مطالعه با 45 شرکت کننده پیدا کردیم که اثرات tDCS را با کنترل (tDCS ساختگی) مقایسه کرده بود. این مقایسه درباره سنجش پیامدهای اولیه و اختلال در فانکشن فرد، براساس مقیاس رتبه‌بندی یکپارچه‌ بیماری پارکینسون (UPDRS) بود. کیفیت شواهد بسیار پائین بود و tDCS هیچ تاثیری بر تغییر در امتیاز و نمره global UPDRS نداشت (میانگین تفاوت (MD): 7.10 - %؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 19.18 - تا 4.97؛ 0.25 = P؛ I² = 21%؛ مدل اثرات تصادفی) با این‌حال شواهدی مبنی بر تاثیر بر امتیاز «زیربخش حرکتی بخش III UPDRS»؛ (UPDRS part III motor subsection score) در انتهای فاز مداخله وجود داشت (MD: 14.43 - %؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 24.68 - تا 4.18 - ؛ 0.006 = P؛ I² = 2%؛ مدل اثرات تصادفی، کیفیت بسیار پائین). یک مطالعه با 25 شرکت‌کننده کاهش را در مرحله خاموش بیماری و مرحله روشن بیماری با دیسکینزیا سنجیده بود. اما شواهدی برای تاثیر آن وجود نداشت (MD: 0.10 ساعت؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 - تا 0.34؛ 0.41 = P؛ I² = 0%؛ مدل اثرات تصادفی و MD: 0.00 ساعت؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 0.12 - ؛ 1 = P؛ I² = 0%؛ مدل اثرات تصادفی؛ به ترتیب شواهد با کیفیت بسیار پائین).
دو مطالعه مجموعا با 41 شرکت‌کننده، سرعت راه رفتن را با استفاده از آزمون «راه رفتن در یک بازه زمانی مشخص» (timed gait) در انتهای فاز مداخله سنجیده بودند. شواهدی مبنی بر تاثیر وجود نداشت (میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.18 تا 0.17 - ؛ 0.14 = P؛ I² = 11%؛ مدل اثرات تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). پیامد ثانویه دیگر، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بود. یک مطالعه با 25 شرکت‌کننده در این زمینه پیدا کردیم. در این مطالعه جنبه‌های سلامت روانی و جسمانی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت گزارش شده بود (MD؛ 1.00 SF-12 score؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 7.20 تا 5.20؛ I² = 0%؛ روش واریانس معکوس با مدل اثرات تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین و MD؛ 1.60 SF-12 score؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 8.28 تا 5.08 - ؛ I² = 0%؛ روش واریانس معکوس با مدل اثرات تصادفی؛شواهد با کیفیت بسیار پائین). ما مطالعه‌ای را نیافتیم که اثرات tDCS را در بهبود فعالیت‌های روزمره زندگی بررسی کرده باشد. در دو مطالعه از 6 مطالعه انتخاب شده، خروج از مطالعه، عوارض جانبی یا مرگ در سیر فاز مداخله گزارش شده بود. شواهد برای بالاتر بودن خروج از مطالعه، عوارض جانبی یا مرگ به‌دلیل مداخله، ناکافی بود (خطر تفاوت (RD): 0.04؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 0.05 - ؛ 0.40 = P؛ I² = 0%؛ مدل اثرات تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
ما یک کارآزمایی را با 16 شرکت‌کننده پیدا کردیم که در آن اثرات tDCS به همراه حرکت‌درمانی، برپیامدهای ثانویه ما با «گروه کنترل با حرکت‌درمانی» مقایسه شده بود. هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر برسرعت راه رفتن در انتهای فاز مداخله، مشاهده نشد (MD؛ 0.05 m/s؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 - تا 0.25؛ روش واریانس معکوس با مدل اثرات تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). ما شواهدی را درباره تفاوت میان گروه مداخله و کنترل در وضعیت خروج از مطالعه و عوارض جانبی پیدا نکردیم
(RD: 0.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.21 - تا 0.21؛ روش Mantel-Haenszel با مدل اثرات تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

شواهد برای تعیین اثرات tDCS در مرحله خاموش بیماری (وقتی که نشانه‌ها به‌وسیله دارو کنترل نمی‌شوند) و مرحله روشن بیماری با دیسکینزیا (زمانی که نشانه‌ها کنترل شده‌اند اما فرد هنوز دچار حرکات غیرارادی ماهیچه‌ها می‌شود) و هم‌چنین بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال در بیماران مبتلا به IPD، ناکافی بودند. شواهد با کیفیت بسیار پائین، هیچ تفاوتی را در وضعیت خروج از مطالعه و عوارض جانبی میان گروه tDCS و گروه کنترل نشان نمی‌دهند.