پیشینه
تخمین زده میشود در طول زندگی 1 تا 3 درصد از همه افراد صرع تشخیص داده میشود که برابر با حدود 50 میلیون نفر مبتلا در سراسر جهان است. شیوع حقیقی احتمالاً بیشتر است؛ زیرا صرع در کشورهای در حال توسعه کمتر گزارش میشود. گرچه اغلب آنها از طریق استفاده از داور به کنترل مناسبی از بیماری خود دست خواهند یافت؛ حدود 25 تا 30 درصد از افراد مبتلا به صرع، مقاوم به درمان دارویی هستند و علیرغم استفاده از دو دارو یا بیشتر با دوز کافی، همچنان به تشنج کردن ادامه میدهند. محققان در طول دهه اخیر، از مکمل اسید چرب چند اشباع نشده (PUFA ؛polyunsaturated fatty acid) برای درمان صرع مقاوم استفاده کردهاند که نتایج تحقیقات آنها با یکدیگر ناسازگار است. همچنین برخی نگرانیها درباره استفاده از ترکیبات PUFA امگا 3 وجود دارد؛ زیرا آنها تجمع پلاکتی را کاهش داده و میتوانند از نظر تئوری، موجب خونریزی شوند.
اهداف
ارزیابی اثربخشی و تحملپذیری اسید چرب چند اشباع نشده امگا 3 (ایکوزاپنتانوئیک اسید-EPA و دوکوزاهگزانوئیک اسید-DHA) برای کنترل صرع در افراد مبتلا به صرع مقاوم.
روش های جستجو
ما مرکز ثبت تخصصی گروه صرع در کاکرین (Cochrane Epilepsy Group) (از آغاز تا نوامبر 2015)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ (شماره 11؛ 2015)، MEDLINE (از 1948 تا نوامبر 2015)، Embase (از 1980 تا نوامبر 2015)، SCOPUS (از 1823 تا نوامبر 2015)، LILACS؛ (Literatura Latino-Americana e do Caribe de Informação em Ciências da Saúde)؛ (از 1982 تا نوامبر 2015)، ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization (WHO) International Clinical Trials Registry Platform) (نوامبر 2015) را جستوجو کردیم. هیچ محدودیت زبانی اعمال نشد. ما با نویسندگان مطالعه برای اطلاعات اضافه و منتشرنشده تماس گرفته و فهرستهای منابع را از استنادهای بازیابی شده برای مطالعات بالقوه واجد شرایط که از طریق جستوجوی الکترونیکی شناسایی نشده بودند، غربالگری کردیم.
معیارهای انتخاب
همه کارآزماییهای تصادفیسازی و شبهتصادفی مربوط به مصرف PUFAها برای درمان صرع مقاوم به دارو.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری در انتخاب مطالعات، استخراج دادهها و ارزیابی کیفیت کارآزماییهای واردشده شرکت کردند. این پیامدها مورد ارزیابی قرار گرفتند: موارد بدون تشنج، کاهش تشنج، بهبود در کیفیت زندگی، عوارض جانبی بالقوه، اثرات بر دستگاه گوارش، میزان خروج از مطالعه (drop-out rates) و تغییرات در پروفایل لیپیدی پلاسما. تجزیه و تحلیلهای اولیه با توجه به درمان بودند.
نتایج اصلی
هشت مطالعه به صورت بالقوه مرتبط شناخته شدند؛ سه مطالعه معیارهای انتخاب را برآورده کرده و به این مطالعه مروری وارد شدند. دو کارآزمایی دوسو کور با کنترل دارونما شامل بزرگسالان در کشورهای توسعهیافته انجام شده؛ در حالی که یک کارآزمایی یکسو کور با کنترل دارونما شامل کودکان در یک کشور در حال توسعه (مصر) انجام شده بود. در سال Bromfield ،2008 بیست و هفت بزرگسال آمریکایی را برای دریافت 2.2 گرم در روز از PUFAهای امگا 3 (EPA؛ DHA به نسبت 3:2) یا دارونما تصادفیسازی کرده بود. در سال Yuen ،2005 پنجاه و هشت نفر را در انگلستان برای دریافت حدود 1.7 گرم در روز از PUFAهای امگا 3 (1 گرم EPA و 0.7 گرم DHA) یا دارونما تصادفیسازی کرده بود. در سال 2015، Reda هفتاد مصری را برای دریافت حدود 3 میلیلیتر در روز از 1200 میلیگرم روغن ماهی (0.36 گرم EPA و 0.24 گرم DHA) یا دارونما تصادفیسازی کرده بود. این سه مطالعه در مجموع 155 فرد (85 بزرگسال و 70 کودک) را بهکار گرفته بود؛ 78 نفر از آنها (43 بزرگسال و 35 کودک) برای PUFAها و 77 نفر (42 بزرگسال و 35 کودک) برای دارونما تصادفی شدند. همه شرکتکنندگان تا 12 هفته مورد پیگیری قرار گرفتند. موارد بدون تشنج فقط توسط یک مطالعه با خطر بالای سوگیری (Bias) و شامل منحصرا کودکان گزارش شده بود. خطر برآوردشده برای این پیامد، به طور معناداری در کودکانی که PUFA مصرف کرده بودند در مقایسه با گروه کنترل، بیشتر بود (خطر نسبی (RR): 20.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.84 تا 140.99؛ 1 مطالعه؛ 70 کودک). به نحو مشابهی مکمل PUFA با تفاوت معنادار در نسبت کودکانی همراه بود که حداقل 50 درصد کاهش در فراوانی تشنج داشتند (RR: 33.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.77 تا 228.15؛ 1 مطالعه با خطر سوگیری بالا؛ 70 کودک). با این حال، این تأثیر در هنگام ترکیب دادههای دو مطالعه از جمله شرکتکنندگان بزرگسال مشاهده نشد (RR: 0.57؛95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 تا 1.75؛ 0% = I²؛ 2 مطالعه؛ 78 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین). یکی از سه پیامد اولیه (عوارض جانبی مرتبط با خونریزی) در هیچکدام از مطالعات واردشده به این بررسی ارزیابی نشده بود. هیچ تفاوت معناداری میان PUFA و گروههای کنترل در ارتباط با اثرات گوارشی وجود نداشت (RR: 0.78؛95% فاصله اطمینان (CI): 0.32 تا 1.89؛ 2 مطالعه؛ 85 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین).
مکمل PUFA اختلاف معناداری در میانگین فراوانی تشنجها، کیفیت زندگی یا سایر عوارض جانبی ایجاد نکرده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
با در نظر گرفتن تعداد محدود مطالعات و اندازه کوچک نمونهها، شواهد کافی برای حمایت از مصرف مکمل PUFA در افراد مبتلا به صرع مقاوم وجود ندارد. کارآزماییهای بیشتری برای ارزیابی مزایای مکمل PUFA در درمان صرع مقاوم به دارو موردنیاز است.
خلاصه به زبان ساده
مکمل اسید چرب چند اشباع نشده برای صرع مقاوم به دارو
پیشینه
حدود 25 تا 30 درصد از تمام افراد مبتلا به صرع همچنان علیرغم مصرف دو دارو یا بیشتر با دوزهای کافی، به تشنج کردن ادامه میدهند. این بیماری، صرع مقاوم به دارو یا صرع مقاوم نامیده میشود. درمانهای متفاوت از جمله استفاده از مکملهای ویتامین و سایر مکملها آزموده شدهاند تا ببینند آیا میتوانند به بهبود کنترل صرع در این گروه کمک کنند یا خیر.
روشها
ما مطالعههایی را جستوجو کردیم که تأثیرات مکمل اسیدهای چرب چند اشباع نشده (PUFAها) را به علاوه داروهای ضدصرع معمول در قیاس با دارونما برای درمان تشنج در افراد مبتلا به صرع مقاوم آزموده بودند.
نتایج اصلی
ما فقط سه کارآزمایی تصادفیسازی شامل مجموع 155 نفر را شناسایی کردیم (85 بزرگسال و 70 کودک). دو مطالعه فقط شامل بزرگسالان و در کشورهای بیشتر توسعهیافته (آمریکا و انگلیس) انجام شده بودند؛ در شرایطی که مطالعه سوم فقط مشتمل بر کودکان بود و در مصر انجام شده بود. بعد از 12 هفته درمان در مطالعهای که فقط شامل کودکان بود، کودکان بیشتری در گروهی که PUFA دریافت کرده بودند نسبت به گروهی که دارونما گرفته بودند (قرصهایی که حاوی مواد مؤثره نیستند)، از تشنج رهایی یافته بودند. به همین ترتیب، نسبت کودکانی که دچار 50 درصد کاهش در تعداد تشنجها شده بودند، در گروهی که PUFAها را دریافت کرده بودند در قیاس با گروهی که دارونما مصرف کرده بودند، بالاتر بود. دو مطالعه که شامل بزرگسالان بودند، تعداد شرکتکنندگانی را که بعد از درمان از تشنج خلاصی یافته بودند، تخمین نزده بودند. تجزیه و تحلیلهای این دو مطالعه که فقط شامل بزرگسالان بودند، هیچ تفاوتی در نسبت شرکتکنندگانی که کاهش 50 درصدی در تعداد تشنجها داشتند (شواهد با کیفیت کم)، میانگین فراوانی تشنجها، کیفیت زندگی یا عوارض جانبی در قیاس با آنهایی که دارونما گرفته بودند، نشان ندادند.
نتیجهگیری
شواهد موجود که فقط از سه مطالعه کوچک تشکیل شدهاند، برای پشتیبانی از مصرف مکمل PUFA به علاوه داروهای معمول ضدصرع به منظور بهبود کنترل تشنج یا کیفیت زندگی در افراد مبتلا به صرع مقاوم به دارو کافی نیستند.
این شواهد تا 5 نوامبر 2015 بهروز هستند.