پیشینه
عفونت گوش میانی یا اوتیت مدیا (Otitis Media) با ویژگی تجمع مایع در گوش میانی و پشت پرده صماخ بدون وجود نشانههای عفونت حاد شناخته میشود. از آنجایی که اغلب موارد Otitis media with effusion یا OME خودبهخود بهبود مییابد، فقط کودکان مبتلا به تجمع مداوم مایع در گوش میانی به کاهش شنوایی دچار میشوند که بالقوه باید تحت درمان قرار گیرند. مطالعات پیشین کاکرین روی اثربخشی کارگذاری لوله ونتیلاسیون، آدنوئیدکتومی، nasal autoinflation، آنتیهیستامینها، دکونژستان و کورتیکواستروئید در OME متمرکز بوده است. اما تمرکز این بررسی روی اثربخشی آنتیبیوتیکها در درمان OME در کودکان، معطوف شده و بهروز شده مطالعه کاکرین است که در سال 2012 منتشر شده بود.
اهداف
ارزیابی فواید و مضرات استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی در کودکان زیر 18 سال مبتلا بهOME.
روش های جستجو
در این بررسی متخصصان جستوجوی اطلاعات مربوط به گوش و حلق و بینی در کاکرین مقالات گوش و حلق و بینی ثبتشده را در کاکرین بدین شرح مورد جستوجو قرار دادند: مرکز ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL، 2016، شماره 3)؛ PubMed؛ Ovid EMBASE؛ CINAHL؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و دیگر منابع مربوط به کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده. زمان جستوجو به 14 آوریل 2016 بازمیگردد.
معیارهای انتخاب: کارآزماییهای کنترلشده تصادفی که در آنها استفاده از آنتیبیوتیک خوراکی با دارونما، بدون درمان یا درمان با اثربخشی اثباتنشده در کودکان دچار OME مقایسه شده بود.
معیارهای انتخاب
در این بررسی متخصصان جستوجوی اطلاعات مربوط به گوش و حلق و بینی در کاکرین مقالات گوش و حلق و بینی ثبتشده را در کاکرین بدین شرح مورد جستوجو قرار دادند: مرکز ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL، 2016، شماره 3)؛ PubMed؛ Ovid EMBASE؛ CINAHL؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و دیگر منابع مربوط به کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده. زمان جستوجو به 14 آوریل 2016 بازمیگردد.
معیارهای انتخاب: کارآزماییهای کنترلشده تصادفی که در آنها استفاده از آنتیبیوتیک خوراکی با دارونما، بدون درمان یا درمان با اثربخشی اثباتنشده در کودکان دچار OME مقایسه شده بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روندهای روششناختی استاندارد مورد نظر کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
تعداد 25 کارآزمایی، با مشارکت 3663 کودک، واجد شرایط گنجاندن در این بررسی بودند. در دو کارآزمایی هیچ گزارشی از پیامدهای مربوطه ارائه نشده بود و 23 کارآزمایی باقیمانده (3258 کودک) طیفی از آنتیبیوتیکها، شرکتکنندگان، اندازهگیری پیامدها و نقاط زمانی را برای ارزیابی تحت پوشش قرار داده بودند. به طور کلی، خطر تورش در بیشتر مطالعات در حد پائین تا متوسط ارزیابی شد.
ما شواهدی با کیفیت متوسط (شش کارآزمایی شامل 484 کودک) یافتیم که نشان میدادند کودکان درمانشده با آنتیبیوتیکهای خوراکی در مقایسه با کودکانی که تحت درمان کنترلی قرار گرفته بودند، احتمال بالاتری از درمان کامل طی دو تا سه ماه پس از تصادفیسازی (پیامد اولیه) داشتند (نسبت خطر (RR): 2.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.58 تا 2.53؛ عدد لازم برای درمان در جهت نفع (NNTB): 5). با این حال، شواهدی وجود داشت (البته با کیفیت پائین، 5 کارآزمایی، 742 کودک) که نشان میداد در گروه تحت درمان با آنتیبیوتیک احتمال بروز اسهال، استفراغ یا بثورات پوستی (پیامد اولیه) نسبت به گروه کنترل افزایش یافته است (نسبت خطر: 2.15؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.29 تا 3.60؛ عدد لازم برای درمان در جهت ضرر (NNTH): 20).
در خصوص پیامد ثانویه مربوط به بهبود کامل در هر فاصله زمانی، ما شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط بهدست آمده از پنج متاآنالیز، شامل 2 تا 14 کارآزمایی را یافتیم که بیانگر تأثیر مثبت استفاده از آنتیبیوتیکها با عدد NNTB بین 3 تا 7 بودند. مدت زمان درمان از 10 تا 14روز تا شش ماه بود.
درخصوص سایر پیامدهای ثانویه، فقط در دو کارآزمایی (848 کودک) سطح شنوایی بیماران در فاصله بین دو تا چهار هفته از آغاز درمان گزارش شده بود که البته نتایج متناقضی را نشان میداد. در هیچکدام از کارآزماییها دادههایی درباره سخن گفتن، زبان و رشد شناختی یا کیفیت زندگی گزارش نشده بود. شواهدی با کیفیت پایین نشان داد که ارتباطی میان مصرف آنتیبیوتیکها و کاهش میزان لولهگذاری ونتیلاسیون در گوش (دو کارآزمایی، 121 کودک) یا کاهش عوارض در پرده صماخ (یک کارآزمایی، 103 کودک) وجود ندارد؛ در حالی که شواهدی با کیفیت پائین بیانگر آن بودند که در کودکان درمانشده با آنتیبیوتیک، احتمال کمتری از بروز اوتیت مدیای حاد در فواصل زمانی چهار تا هشت هفته (5 کارآزمایی، 1086کودک، عددNNTB: 18) طی شش ماه پس از آغاز تصادفیسازی وجود دارد (دو کارآزمایی، 199 کودک، عدد NNTB: 5). با این حال، باید این نکته را در نظر داشت که پس از آن که مطالعات با خطر بالای تورش را از بررسی خود حذف کردیم، اهمیت تأثیرات سودمند استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی در اوتیت مدیای حاد طی چهار تا هشت هفته کمرنگ شد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
این بررسی، شواهدی در خصوص فواید و مضرات استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی برای درمان کودکان زیر 16 سال سن مبتلا به OME ارائه داد. اگرچه شواهد بیانگر این نکته بودند که استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی احتمال درمان کامل را در فواصل زمانی مختلف افزایش میدهد، شواهدی نیز یافتیم مبنی بر اینکه احتمال بروز اسهال، استفراغ و بثورات جلدی در این کودکان بالا است. تأثیر مصرف آنتیبیوتیک بر شنوایی کوتاهمدت بیماران نامعلوم است و شواهد با کیفیت پائین نشان ندادند که مصرف آنتیبیوتیکهای خوراکی با کاهش میزان لولهگذاری ونتیلاسیون در داخل گوش در ارتباط است. علاوه بر این، ما دادهای درباره تأثیر آنتیبیوتیکها بر سایر پیامدهای مهم مانند سخن گفتن، زبان، رشد شناختی و کیفیت زندگی بیماران مشاهده نکردیم.
حتی در مواردی که فواید استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی کاملا به اثبات رسیده، باید به دقت تعادلی را بین این فواید و مواردی مانند عوارض جانبی و امکان بروز مقاومت باکتریایی در برابر آنتیبیوتیکها برقرار کرد. این موضوع به شکلی ویژه با شیوع استفاده از آنتیبیوتیکها در بیماریهای معمولی مانند اوتیت مدیا ارتباط دارد.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از آنتیبیوتیکها برای درمان کودکان مبتلا به تجمع مایع در گوش میانی (glue ear)
سوال مطالعه مروری
این بررسی تأثیرات مصرف آنتیبیوتیکها را بر کودکان مبتلا به OME در مقایسه با مصرف دارونما، عدم درمان یا درمانهای دیگر مورد بررسی قرار داد.
پیشینه
OME یکی از شایعترین بیماریها در اوایل سنین کودکی است. در این بیماری تجمع مایع در گوش میانی و پشت پرده گوش اتفاق میافتد. این حالت میتواند با اختلالات شنوایی همراه باشد و رفتار کودکان، زبانآموزی و پیشرفت آنان را در مدرسه تحت تأثیر قرار دهد. در مایع انباشتهشده در گوش میانی تقریبا یک کودک از هر سه کودک مبتلا به این بیماری، باکتری دیده میشود. بنابراین، محققان پیشبینی کردند که مصرف آنتیبیوتیکها ممکن است در درمان این بیماران سودمند باشد.
ویژگیهای مطالعه
این بررسی، شامل شواهدی میشد که تا آوریل سال 2016 به دست آمده بودند. در مجموع، 25 مطالعه (3663 کودک) واجد شرایط برای ورود به این بررسی بودند. به جز 23 مطالعه با حضور 3258 کودک، دو مطالعه هیچ گزارشی را از پیامدهای مورد نظر ارائه نکرده بودند. در مجموع، ما خطر تورش را در بیشتر مطالعات در حد پائین تا متوسط ارزیابی کردیم. در 23 مطالعه، آنتیبیوتیکهای بسیار متفاوتی مورد استفاده قرار گرفته بودند و کودکان در سنین مختلفی قرار داشتند و مدت ابتلای آنان به OME با یکدیگر متفاوت بود. پس از آغاز درمان، آنان شاهد تأثیرات مثبت در فواصل زمانی مختلف بودند.
نتایج اصلی
مهمترین پیامدی که اندازهگیری کردیم، تفاوت در نسبت کودکانی بود که پس از دو تا سه ماه از آغاز درمان، دیگر مبتلا به تجمع مایع در گوش میانی نبودند و عوارض جانبی ناشی از مصرف آنتیبیوتیک (اسهال، استفراغ و بثورات جلدی) نداشتند.
ما شواهدی با کیفیت متوسط، شش کارآزمایی شامل 484 کودک، یافتیم که نشان میدادند کودکان درمانشده با آنتیبیوتیکهای خوراکی در مقایسه با کودکانی که تحت درمان کنترلی قرار گرفته بودند، با احتمال بالاتری از درمان کامل طی دو تا سه ماه پس از آغاز درمان قرار داشتند. تعداد کودکانی که برای یک پیامد در جهت نفع (NNTB) به درمان نیاز داشتند، پنج کودک بود. با این حال، شواهدی وجود دارد (البته با کیفیت پائین، 5 کارآزمایی، 742 کودک) که نشان میدهد در گروه تحت درمان با آنتیبیوتیک احتمال بروز اسهال، استفراغ یا بثورات پوستی نسبت به گروه کنترل افزایش یافته است. تعداد کودکانی که برای یک پیامد در جهت ضرر (NNTH) به درمان نیاز داشتند، 20 کودک بود.
در خصوص پیامد ثانویه مربوط به بهبود کامل در هر فاصله زمانی، ما شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط بهدست آمده از پنج متاآنالیز، شامل 2 تا 14 کارآزمایی را یافتیم که بیانگر تأثیر مثبت استفاده از آنتیبیوتیکها با عدد NNTB بین 3 تا 7 بودند. مدت زمان درمان از 10 تا 14روز تا شش ماه متغیر بود.
درخصوص سایر پیامدهای ثانویه، فقط در دو کارآزمایی (848 کودک) سطح شنوایایی بیماران در فاصله بین دو تا چهار هفته از آغاز درمان گزارش شده بود که البته نتایج متناقضی را نشان میداد. در هیچکدام از کارآزماییها دادههایی درباره سخن گفتن، زبان و رشد شناختی یا کیفیت زندگی گزارش نشده بود. شواهدی با کیفیت پائین نشان داد که ارتباطی میان مصرف آنتیبیوتیکها و کاهش میزان لولهگذاری ونتیلاسیون در گوش (دو کارآزمایی، 121 کودک) یا کاهش عوارض در پرده صماخ (طبل گوش) (یک کارآزمایی، 103 کودک) وجود ندارد. شواهدی با کیفیت پائین بیانگر آن بودند که در کودکان درمانشده با آنتیبیوتیک، احتمال کمتری از بروز اوتیت مدیای حاد در فواصل زمانی چهار تا هشت هفته (5 کارآزمایی، 1086کودک، عددNNTB: 18) طی شش ماه پس از آغاز درمان وجود دارد (دو کارآزمایی، 199کودک، عدد NNTB: 5). با این حال، باید این نکته را در نظر داشت که پس از آن که مطالعات با خطر بالای تورش را از بررسی خود حذف کردیم، اهمیت تأثیرات سودمند استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی در اوتیت مدیای حاد طی چهار تا هشت هفته از بین رفت.
کیفیت شواهد
شواهدی با کیفیت متوسط در دست است مبنی بر اینکه کودکان مبتلا به تجمع مایع در گوش میانی با مصرف آنتیبیوتیک خوراکی با احتمال بیشتری از بهبود کامل و کاهش حملات حاد اوتیت مدیا در طول مدتزمان پیگیری، نسبت به گروه کنترل، روبهرو بودند. همچنین شواهدی با کیفیت پائین در دسترس است که نشان میدهد کودکان تحت درمان با آنتیبیوتیکهای خوراکی نسبت به گروه کنترل با احتمال بیشتری دچار اسهال، استفراغ و بثورات پوستی میشوند. در حال حاضر فقط در دو کارآزمایی تأثیر آنتیبیوتیکهای خوراکی بر بهبود وضعیت شنوایی مورد ارزیابی قرار گرفته است که البته نتایج متناقضی داشتند (شواهد با کیفیت پائین). همچنین شواهدی با کیفیت پائین نشان دادند که آنتیبیوتیکهای خوراکی تأثیری بر میزان استفاده از جاگذاری لوله ونتیلاسیون داخل گوش و عوارض ایجاد شده در پرده گوش ندارند.