پیشینه
حدود 5% از کودکان مدرسه دارای یک اختلال خاص یادگیری هستند که به صورت شکست غیرمنتظره در کسب تواناییهای کافی در خواندن، نوشتن یا ریاضیات که نتیجه کاهش تواناییهای فکری، آموزش ناکافی یا محرومیتهای اجتماعی نیست، تعریف میشود.
80% از این عوارض، اختلالات خواندن هستند. اسیدهای چرب اشباعنشده (PUFA؛ Polyunsaturated fatty acids)، به ویژه، اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6، که بهطور معمول در مغز و شبکیه به وفور یافت میشوند، برای یادگیری اهمیت دارند. برخی از کودکان مبتلا به اختلالات خاص یادگیری، دارای کمبود این اسیدهای چرب اشباعنشده هستند و درباره اینکه استفاده از مکمل اسیدهای چرب اشباعنشده، ممکن است به این کودکان در بهبود تواناییهای یادگیری کمک کند، بحث وجود دارد.
اهداف
.1 ارزیابی اثرات استفاده از مکمل اسیدهای چرب اشباعنشده بر پیامدهای یادگیری در کودکان با اختلالات خاص یادگیری.
.2 تعیین اینکه آیا عوارض جانبی مصرف مکمل اسیدهای چرب اشباعنشده در این کودکان گزارش شده یا خیر.
روش های جستجو
در نوامبر 2015، ما CENTRAL؛ Ovid MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ 10 پایگاه اطلاعاتی دیگر و دو ثبت کارآزمایی را جستوجو کردیم. ما همچنین فهرست منابع مقالات مرتبط را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT) یا شبه RCTهایی که اسیدهای چرب اشباعنشده را با دارونما یا عدم استفاده از درمان در کودکان کمتر از 18 سال مبتلا به ناتوانیهای یادگیری خاص (که بر اساس ویرایش پنجم (یا قبل از آن) راهنمای تشخیص آماری اختلالات روانی(DSM -5 ؛Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)، یا تجدیدنظر دهم (یا قبل از آن) طبقهبندی بینالمللی بیماریها (ICD-10 ؛International Classification of Diseases) یا معیارهای معادل آن تشخیص داده شده است) مقایسه کردهاند. ما کودکان مبتلا به اختلالات رشد توام را مانند اختلال بیشفعالی ـ نقصان توجه (ADHD) یا اوتیسم انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری (MLT و KHT) بهطور جداگانه، عناوین و خلاصه مقالات را با جستوجو و حذف تمام مطالعاتی که معیارهای ورود به مطالعه را نداشتند، غربالگری کردند. ما در صورت نیاز، با نویسندگان این مطالعه درباره اطلاعات از دست رفته و شفافسازی تماس گرفتیم. ما از رویکرد GRADE برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم.
نتایج اصلی
دو مطالعه کوچک شامل 116 کودک، عمدتا پسران بین 10 تا 18 سال، معیارهای ورود را به مطالعه داشتند. یک مطالعه در محیط مدرسه و مطالعه دیگر در یک کلینیک تخصصی انجام گرفت.
هر دو مطالعه، به مدت سه ماه از ترکیب مکملهای اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 به عنوان مداخله در مقایسه با دارونما استفاده کردند. اگرچه هر دو مطالعه بهطور کلی خطر پائین سوگیری (Bias) داشتند، ما خطر سوگیری گزارش را در یک مطالعه نامشخص و در مطالعه دیگر، بالا گزارش کردیم. علاوه بر این، یکی از مطالعات توسط صنعت حمایت مالی شده بود و در مشارکت فعال آنها در مطالعه گزارش شد.
هیچیک از مطالعات، دادههای مربوط به پیامدهای اصلی نمرات خواندن، نوشتن، املا و ریاضیات را که با آزمونهای استاندارد ارزیابی شده باشند، گزارش ندادند.
شواهدی با کیفیت پائین نشان میدهد که مکمل اسیدهای چرب اشباعنشده، خطر اختلالات گوارشی را افزایش نمیدهند (خطر نسبی (RR): 1.43؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.25 تا 8.15؛ دو مطالعه؛ 116 کودک). محققان هیچگونه عوارض جانبی دیگری را گزارش نکردند.
هر دو مطالعه پیامدهای رفتاری وابسته به اختلال بیشفعالی ـ نقصان توجه (ADHD) را گزارش کردند. به دلیل اینکه یک مطالعه یافتههای خود را به صورت یک پیامد پیوسته و مطالعه دیگری آن را به صورت یک پیامد دوتایی گزارش داده بود، ما قادر به ترکیب نتایج آنها در یک متاآنالیز (meta-analysis) نبودیم. پیامدهای ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
ما یک مطالعه را به دلیل استفاده از یک کواینترونشن (cointervention) (کارنوزین (carnosine)) و پنج مطالعه دیگر را به دلیل اینکه تشخیص نیرومندی را از یک اختلال یادگیری خاص ارائه ندادند، حذف کردیم. ما یک مطالعه در حال انجام را شناسایی و سه مطالعه را یافتیم که در انتظار طبقهبندی بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد کافی برای نتیجهگیری در مورد اثر اسیدهای چرب اشباعشده بر توانایی یادگیری کودکان مبتلا به اختلالات خاص یادگیری وجود ندارد. مطالعات RCT با طراحی خوب با جمعیت به وضوح تعریف شده از کودکانی که توسط معیارهای تشخیصی استاندارد، مبتلا به اختلالات خاص یادگیری تشخیص داده شدهاند، مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
اسیدهای چرب اشباعنشده (PUFAها) برای کودکان با اختلالات خاص یادگیری
سوال مطالعه مروری
ما شواهدی را درباره اثرات اسیدهای چرب اشباعنشده (PUFA) در مقایسه با دارونما یا عدم استفاده از درمان، روی خواندن، نوشتن یا تواناییهای ریاضی کودکان تا 18 سال که دچار اختلالات خاص یادگیری هستند، مرور کردیم.
پیشینه
کودکان مبتلا به اختلالات خاص یادگیری، کسانی هستند که توانایی خواندن، املا، نوشتن و ریاضیات در آنها بهطور قابل توجهی کمتر از آن چیزی است که برای سن آنها انتظار میرود و مشکلات آنها ناشی از هوش پائینتر، آموزش ناکافی یا محرومیت اجتماعی نیست. یک کودک ممکن است یک اختلال واحد، مانند اختلال خواندن، یا یک اختلال توام، مانند اختلال خواندن و ریاضیات داشته باشد. کودکان ممکن است مشکلات دیگری نیز مانند اختلال بیشفعالی ـ نقصان توجه (ADHD) همراه با اختلال در یادگیری خاص داشته باشند.
اسیدهای چرب اشباعنشده برای رشد طبیعی مغز و عملکرد آن ضروری شناخته شدهاند. بهترین اسیدهای چرب اشباعنشده، اسیدهای چرب امگا 3 هستند که در آن اسید دوکوساهکزائونیک (docosahexaenoic) وجود دارد (معمولا با نام DHA شناخته میشود)، اما اسیدهای چرب امگا 6 نیز به خوبی شناخته شده هستند. از آنجایی که بدن انسان نمیتواند اسیدهای چرب اشباعنشده را از انواع دیگر چربی بسازد، باید از غذاها یا مکملها به دست آیند. از آنجایی که این اسیدهای چرب غیراشباع برای رشد و نمو طبیعی مغز ضروری هستند، ممکن است به کودکان مبتلا به اختلالات خاص یادگیری کمک کنند.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا نوامبر 2015 بهروز است.
ما دو مطالعه کوچک، شامل 116 کودک، که معیارهای ورود را به مطالعه داشتند، یافتیم. هر دو مطالعه ترکیبی از کپسول اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 را به عنوان مداخله به مدت سه ماه به کودکان دادند. بسیاری از این مطالعات شامل پسران بین 10 و 18 سال بودند (یک مطالعه در محیط مدرسه و مطالعه دیگر در یک کلینیک تخصصی انجام گرفت). یکی از مطالعات انجام شده توسط شرکت تولید کننده مکملهای امگا 3 و امگا 6 از نظر مالی حمایت شد.
مطالعه دیگری برای این مطالعه مروری انتخاب نشد، زیرا محققان کارنوزین (یک اسید آمینه است که غلظت زیادی در مغز دارد) را به اسیدهای چرب اشباعنشده اضافه کردند. کارنوزین و اسیدهای چرب اشباعنشده ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند، بنابراین جدا کردن اثرات این دو ماده تشکیلدهنده مقدور نبود. نویسندگان مطالعه مروری، پنج مطالعه را به دلیل اینکه وجود یک اختلال یادگیری خاص را که در این کودکان تشخیص داده شده بود، تایید نکردند، از این مطالعه مروری حذف کردند.
نتایج اصلی
هیچ یک از مطالعات انتخاب شده اثرات اسیدهای چرب اشباعنشده را بر خواندن، نوشتن، تلفظ یا تواناییهای ریاضی کودکان گزارش نکردند.
شواهد با کیفیت پائین (زیرا مطالعات، شرکتکنندگان کمی را انتخاب کرده بودند و شواهدی را از سوگیری نشان دادند) نشان داد که استفاده از اسیدهای چرب اشباعنشده، خطر اختلالات جزئی دستگاه گوارش را افزایش نمیدهد. مطالعات انتخابشده هیچگونه عوارض جانبی دیگری را گزارش نکردند.
هر دو مطالعه، رفتارهای مرتبط با شبهاختلال بیشفعالی ـ نقصان توجه را گزارش کردند. با این حال، به دلیل شکل ارائه شده دادههای موجود، امکان ترکیب آسان آنها یا نتیجهگیری درباره آنها وجود نداشت. مطالعات انتخابشده پیامدهای ثانویه دیگری را گزارش نکردند.
نتیجهگیری
شواهد برای حمایت یا رد استفاده از اسیدهای چرب اشباعنشده در کودکان مبتلا به اختلالات خاص یادگیری کافی نیست.