دیسمنوره به گرفتگی‌های عضلانی دردناک مربوط به قاعدگی اشاره می‌کند و معمولا زنان از آن شکایت دارند. درمان‌های متعارف شامل داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAIDها) و قرص‌های ضد بارداری خوراکی (OCPها) هستند که هر دو باعث کاهش فعالیت میومتریال (انقباض‌های رحم) می‌شوند. روش جایگزین پیشنهادی، استفاده از مکمل‌های غذایی است. منظور ما از به‌کارگیری اصطلاح «مکمل غذایی» (dietary supplement)، گیاهان، یا گیاهان دارویی، ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنزیم‌ها و اسیدهای آمینه است. ما داروهای سنتی چینی را از گردونه مطالعه خود کنار گذاشتیم.

تعیین اثربخشی و ایمنی مکمل‌های غذایی برای درمان دیسمنوره.

ما این موارد را جست‌وجو کردیم: مرکز ثبت تخصصی گروه بیماری‌های زنان و باروری در کاکرین (Cochrane Gynaecology and Fertility Group)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ AMED؛ PsycINFO (همه از آغاز تا 23 مارچ 2015)، رجیستری‌های کارآزمایی و فهرست منابع مقالات مرتبط به موضوع.

ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCT) مربوط به مکمل‌های غذایی را برای درمان دیسمنوره اولیه یا ثانویه در سطح متوسط یا شدید در نظر گرفتیم. مطالعات مربوط به زنانی را که از IUD استفاده می‌کردند، حذف کردیم. مقایسه‌کننده‌های واجد شرایط عبارت بودند از سایر مکمل‌های غذایی، دارونما، عدم درمان یا بی‌دردی معمولی.

دو نویسنده مطالعه مروری به طور مستقل به انتخاب مطالعات، استخراج داده‌ها و ارزیابی خطر سوگیری (Bias) در کارآزمایی‌های مورد نظر پرداختند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از شدت درد و عوارض جانبی. با استفاده از مدل ثابت اثر به محاسبه نسبت شانس (OR) برای داده‌های دوتایی و میانگین تفاوت (MD) یا میانگین تفاوت استاندارد (SMD) برای داده‌های پیوسته، با 95% فاصله اطمینان (CI) پرداختیم. ما داده‌هایی را ارائه کردیم که برای تجزیه و تحلیل یا به صورت توصیفی یا درج در جداول‌ اضافی نامناسب بودند. ما کیفیت شواهد را با استفاده از روش‌های درجه‌بندی توصیه‌ها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE ؛Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation) ارزشیابی کردیم.

ما 27 RCT (3101 زن) را مورد بررسی قرار دادیم. اغلب مطالعات مورد نظر در میان گروه‌های دانش‌آموزان مبتلا به دیسمنوره اولیه در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل بیست سالگی انجام شدند. بیست و دو مطالعه در ایران و بقیه در دیگر کشورهای با درآمد متوسط صورت گرفتند. فقط یک مطالعه به دیسمنوره ثانویه اختصاص داشت. مداخلات شامل 12 داروی مختلف گیاهی (بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla, M recutita, Chamomilla recutita)، دارچین (Cinnamomum zeylanicum, C. verum)، گل‌ محمدی (Rosa damascena)، شوید (Anethum graveolens)، رازیانه (Foeniculum vulgare)، شنبلیله (Trigonella foenum-graecum)، زنجبیل (Zingiber officinale)، گواوا (Psidium guajava)، ریواس (Rheum emodi)، uzara (Xysmalobium undulatum)، سنبل‌الطیب (Valeriana officinalis) و آویشن (Zataria multiflora)) و پنج مکمل غیرگیاهی (روغن ماهی، ملاتونین، ویتامین‌‎های B1و E و سولفات روی) در فرمولاسیون‌ها و دوزهای گوناگون بود. مقایسه‌کننده‌ها شامل مکمل‌های دیگر، دارونما، عدم درمان و NSAIDها بودند.
ما کیفیت همه شواهد را در سطح پائین یا بسیار پائین ارزیابی کردیم. محدودیت‌های اصلی عبارت بودند از: عدم دقت ناشی از اندازه‌های بسیار کوچک نمونه، ضعف در گزارش روش‌های مطالعه و وجود تناقض. برای بیشتر مقایسه‎ها فقط یک مطالعه وجود داشت و فقط در شمار بسیار اندکی از مطالعات، عوارض جانبی گزارش شده بود.
اثربخشی مکمل‌ها برای درمان دیسمنوره اولیه
ما در نخستین پیگیری پس از درمان به ارائه نمرات مربوط به درد (همگی در مقیاس آنالوگ بصری (VAS) (مقیاس صفر تا 10 نمره‌ای)) یا میزان تسکین درد، یا هر دو پرداختیم.
مکمل‌ها در برابر دارونما یا عدم درمان
هیچ شاهدی دال بر اثربخشی ویتامین E مشاهده نشد (میانگین تفاوت (MD): صفر امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.34 - تا 0.34؛ 2 کارآزمایی؛ 135زن).
هیچ شاهد سازگاری در خصوص اثربخشی این مکمل‌ها وجود نداشت: شوید (MD: 1.15 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.22 - تا 0.08 - ؛ 1 کارآزمایی؛ 46 زن)، گواوا (MD: 0.59 امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.13 - تا 1.31؛ 1 کارآزمایی؛151 زن)؛ رازیانه (MD: 0.34 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 - تا 0.06؛ 1 کارآزمایی؛ 43 زن).
شواهد بسیار محدودی در خصوص اثربخشی مکمل‌های زیر وجود داشت: شنبلیله (MD: 1.71- امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.35- تا 1.07-؛ 1 کارآزمایی؛ 101زن)؛ روغن ماهی (MD: 1.11 امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.77؛ 1 کارآزمایی؛ 120 زن)؛ روغن ماهی به همراه ویتامین B1؛ (MD: 1.21- امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.79- تا 0.63-؛ 1 کارآزمایی؛ 120 زن)؛ زنجبیل (MD: 1.55 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.43 - تا 0.68 - ؛ 3 کارآزمایی؛ 266 زن؛ نسبت شانس (OR)؛ 5.44؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.80 تا 16.46؛ 1 کارآزمایی؛ 69 زن)؛ سنبل‌الطیب (MD: 0.76- امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.44 - تا 0.08 - ؛ 1 کارآزمایی؛ 100 زن)؛ ویتامین B1 به‌تنهایی (MD: 2.70 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.32- تا 2.08-؛ 1 کارآزمایی؛ 120 زن)؛ آویشن (OR: 6.66؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.66 تا 16.72؛ 1 کارآزمایی؛ 99 زن) و سولفات روی (MD: 0.95- امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.54- تا 0.36-؛ 1 کارآزمایی؛ 99 زن).
داده‌های مربوط به بابونه و دارچین در برابر دارونما برای تجزیه و تحلیل نامناسب بودند.
مکمل‌ها در برابر NSAIDها
شواهدی مبنی بر وجود تفاوت بینNSAID ها و مکمل‌های زیر مشاهده نشد: شوید (MD: 0.13 امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.01 - تا 1.27؛ 1 کارآزمایی؛ 47 زن)؛ رازیانه (MD: 0.70 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.81 - تا 0.41؛ 1 کارآزمایی؛ 59 زن)؛ گواوا (MD: 1.19 امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.42 تا 1.96؛ 1 کارآزمایی؛ 155 زن)؛ ریواس (MD: 0.20 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44 - تا 0.04؛ 1 کارآزمایی؛ 45 زن) و سنبل‌الطیب (MD: 0.62 امتیاز؛ 95% CI: 0.03 تا 1.21؛ 1 کارآزمایی؛ 99 زن).
هیچ شاهدی مؤید وجود تفاوت بین گل محمدی وNSAID ها یافت نشد (MD: 0.15 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 - تا 0.25؛ 1 کارآزمایی؛ 92 زن).
شواهد بسیار محدودی وجود داشت مبنی بر اینکه بابونه مؤثرتر ازNSAID ها است (MD: 1.42 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.69 - تا 1.15 - ؛ 1 کارآزمایی؛ 160 زن).
مکمل‌ها در برابر سایر مکمل‌ها
هیچ شاهدی دال بر وجود تفاوت در میزان اثربخشی بین زنجبیل و سولفات روی مشاهده نشد (MD: 0.02 امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.58 - تا 0.62؛ 1 کارآزمایی؛ 101 زن). ویتامین B1ممکن است مؤثرتر از روغن ماهی باشد (MD: 1.59 - امتیاز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.25 - تا 0.93 - ؛ 1 کارآزمایی؛ 120 زن).
اثربخشی مکمل‌ها برای درمان دیسمنوره ثانویه
هیچ شاهد محکمی دال بر وجود فایده برای ملاتونین در مقایسه با دارونما برای درمان دیسمنوره ثانویه مربوط به آندومتریوز مشاهده نشد (داده‌ها برای تجزیه و تحلیل نامناسب بودند).
ایمنی مکمل‌ها
فقط در چهار مورد از 27 مطالعه، عوارض جانبی در هر دو گروه درمان گزارش شده بود. هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت بین دو گروه مشاهده نشد، اما برای رسیدن به هر نوع نتیجه‌گیری در مورد ایمنی، داده‌ها بسیار ناچیز بودند.

هیچ شاهدی با کیفیت بالا برای حمایت از اثربخشی هیچ‌یک از مکمل‌های غذایی برای درمان دیسمنوره وجود ندارد و شواهد مربوط به ایمنی نیز به چشم نمی‌خورند. با این حال، شواهدی با کیفیت پائین درخصوص اثربخشی چند مکمل وجود دارد و تحقیقات بیشتری در این زمینه تنظیم شده است.