پیشینه
گانودرما لوسیدوم (Ganoderma lucidum) یک داروی طبیعی است که به دلیل اثر ثابت شدهای که روی سیستم ایمنی بدن دارد، به طور گسترده توسط پزشکان و طبیبان سنتی در آسیا تجویز و استفاده میشود. محققان آزمایشگاهی و تعداد انگشتشماری از کارآزماییهای پیشبالینی گزارش کردهاند که گانودرما لوسیدوم حاوی مواد ضدسرطانی و تقویت کننده سیستم ایمنی است. امروزه تعداد افرادی که از این ماده بهعنوان یک مکمل درمان در درمان سرطان استفاده میکنند در حال افزایش است. این در حالی است که هنوز مطالعه مروری نطاممندی که به بررسی سودمندی گانودرما لوسیدوم در درمان سرطان پرداخته باشد، وجود ندارد.
اهداف
این مطالعه جهت ارزیابی بالینی اثر گانودرما لوسیدوم بر بقای طولانیمدت، پاسخ تومور به درمان، عملکرد سیستم ایمنی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان و همینطور ارزیابی عوارض جانبی آن طراحی شده است.
روش های جستجو
ما پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ NIH؛ AMED؛ CBM؛ CNKI؛ CMCC و اطلاعات VIP / پایگاه مجلات علمی چین شامل کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛Randomised Controlled Trials) تا اکتبر 2011 را جستوجو کردیم. ما همچنین در فهرست منابع مقالات انتخابشده و مجلات مربوط به قارچهای دارویی، جستوجوی دستی انجام دادیم. بهعلاوه ما با افراد متبحر در شناخت گیاهان دارویی و شرکتهای تولیدکننده گانودرما لوسیدوم تماس گرفتیم. برای این بهروزرسانی جستوجوی ما تا فوریه 2016 صورت گرفته است.
معیارهای انتخاب
مطالعات برای ورود به این مطالعه مروری، باید RCTهایی باشند که تاثیر داروی گانودرما لوسیدوم را در مقایسه با پلاسبو روی بیماران سرطانی که بیماریشان توسط پاتولوژیست تایید شده، سنجیده باشند. تمام انواع و مراحل سرطان وارد این مطالعه مروری شدند. ما از نظر زبان محدودیتی قائل نشدیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما نهایتا 5 مقاله را که دارای معیارهای ورود بودند، وارد مطالعه کردیم. 2 نویسنده این مطالعه مروری، بهطور جداگانه به ارزیابی کیفیت روششناسی دادهها پرداخته و دادهها را استخراج کردند. پیامدهای اولیه شامل 1) میزان پاسخ تومور به درمان، که بر اساس معیارهای WHO ارزیابی شد، 2) عملکرد سیستم ایمنی بدن که با پارامترهایی مثل فعالیت سلولهای کشنده طبیعی (NK)، cell activity و T لنفوسیتها بررسی شد و 3) کیفیت زندگی که با نمره مقیاس کارنوفسکی ارزیابی شد، بودند.
هیچ مطالعهای میزان بقای طولانیمدت را مد نظر قرار نداده بود. فقط در یک مطالعه درباره عوارض جانبی صحبت شده بود. برای دستیابی به دادههای مورد نیاز درباره پیامدهای اولیه، یک متاآنالیز (meta-analysis) انجام شد. نتایج با استفاده از خطر نسبی (RR) و میانگین تفاوت استاندارد (SMD) برای دادههای دوتایی و مستمر، با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه شد.
نتایج اصلی
مطالعات از کیفیت روششناسی مطلوبی در ارزیابی پیامدهای اولیه برخوردار نبودند و نتایج بهدست آمده از جهات بسیاری ناکافی بودند. به اطلاعات دیگری که مکمل دادههایمان باشند، دسترسی نداشتیم. نتایج متاآنالیز نشان داد بیمارانی که گانودرما لوسیدوم را در کنار شیمیدرمانی و پرتودرمانی استفاده کرده بودند در مقایسه با بیمارانی که از شیمیدرمانی و پرتودرمانی به تنهایی استفاده کرده بودند، پاسخ مثبت بیشتری دریافت کرده بودند (خطر نسبی (RR): 1.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 2.51؛ 0.02 = P).
اگر داروی گانودرما لوسیدوم به تنهایی در درمان استفاده شود، نمیتواند به اندازه زمانی که بهصورت ترکیبی استفاده شود، موثر باشد. نتایج در مورد تاثیر بر سیستم ایمنی اینگونه گزارش شد که داروی گانودرما لوسیدوم میتواند بطور همزمان CD3؛ CD4؛ CD8 را به ترتیب به مقدار 3.91% (95% فاصله اطمینان (CI): 1.92 تا 5.90؛ 0.01 > P)؛ 3.05% (95% فاصله اطمینان (CI): 1.00 تا 5.11؛ 0.01 > P) و 2.02% (95% فاصله اطمینان (CI): 0.21 تا 3.84؛ 0.03 = P) افزایش دهد. علاوه بر این، لکوسیتها، سلولهای NK، و نسبت CD4 به CD8 نیز در حاشیه افزایش پیدا کرده بودند. 4 مطالعه نشان دادند که کیفیت زندگی افراد مصرف کننده گانودرما لوسیدوم در مقایسه با گروه کنترل افزایش یافته بود. یک مطالعه چند عارضه جانبی را که شامل تهوع و بیخوابی میشد، گزارش کرده بود و هیچ نوع سمیت کبدی و خونی گزارش نشده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مرور مقالاتی که ما انجام دادیم مدارک کافی را دال بر اینکه داروی گانودرما لوسیدوم میتواند به عنوان خط اول درمان بهکار رود، ارائه نداد و اینکه آیا واقعا گانودرما لوسیدوم میتواند به بقای طولانیمدت بیماران مبتلا به سرطان کمک کند یا خیر، همچنان در ابهام قرار دارد. بنابراین گانودرما لوسیدوم را میتوان بهعنوان درمان کمکی به موازات درمانهای دیگر بهکار برد و از قابلیت افزایش دهنده پاسخ تومور به درمان و بالا بردن قدرت سیستم ایمنی بدن توسط آن، کمک گرفت. بسیاری از بیماران این دارو را به خوبی تحمل میکنند و تعداد بسیار کمی از آنها دچار عوارض جانبی کماهمیت میشوند. هیچ سمیت قابل توجهی در مطالعات گزارش نشده است. با وجود اینکه این دارو عوارض کمی دارد، باز هم استفاده از آن نیاز به در نظر گرفتن تمام شرایط بیمار و محاسبه سودمندی آن دارد. مطالعات آینده بالینی با تاکید بر بالا بودن کیفیت روششناسی و میزان اثرگذاری بر بقای طولانیمدت بیماران، مورد نیاز است. این مطالعات مروری مقالات هر دو سال بهروزرسانی میشوند.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از گانودرما لوسیدوم (قارچ Reishi) در درمان سرطان
سالانه با تعداد افزایش یابندهای از بیماران مبتلا به سرطان مواجه هستیم. بدخیمیها بزرگترین علل مرگومیر در بسیاری از جمعیتها هستند. افرادی که بیماری سرطان در آنها تشخیص داده میشود، برای مبارزه با آن به هر دارو یا کاری که ممکن است در متوقف کردن پیشرفت بیماری یا کم کردن عوارض شیمیدرمانی و رادیوتراپی، اثرگذار باشد، روی میآورند. گانودرما لوسیدوم دارویی است که توسط طب سنتی چینی (TCM) به منظور تقویت سیستم ایمنی تجویز میشود. در مطالعات مروری مقالات و تحقیقات بالینی هم گزارشاتی مبنی بر اینکه گانودرما لوسیدوم میتواند به عنوان یک ضدتومور مفید واقع شود، وجود دارد اما این اطلاعات پراکنده است و برای اعلام نظر قطعی نیاز به مطالعات نظاممند وجود دارد. مطالعه مروری ما، شامل 5 RCT مرتبط میشد که 373 بیمار در آن شرکت داشتند. برای بررسی دادههای موجود متاآنالیز طراحی شد. نتایجی که نهایتا حاصل شد، این بود که بیمارانی که از داروی گانودرما لوسیدوم استفاده کرده بودند، 1.27 بار بیشتر از کسانی که از آن استفاده نکرده بودند، به شیمیدرمانی / رادیوتراپی ضدسرطان پاسخ داده بودند. البته گزارشی دال بر اینکه این دارو در صورت مصرف به تنهایی بتواند چنین نتایجی را ایجاد کند، وجود نداشت. به علاوه، داروی گانودرما لوسیدوم با افزایش درصد لنفوسیتهای CD3؛ CD4 و CD8 میتواند سیستم ایمنی را تقویت کند. همچنین سلولهای کشنده (NK-cell) که وظیفه دفاع از بدن را در برابر عوامل بیگانه دارند نیز تا حدودی افزایش مییابند. افراد گیرنده گانودرما لوسیدوم کیفیت زندگی بالاتری نسبت به گروه کنترل داشتند. تعداد کمی از بیماران دچار عوارض جانبی ناچیزی شدند که شامل تهوع و بیخوابی بود.
در مرور مقالات، ما با محدودیتهایی در نتایج مواجه بودیم. اول آنکه مطالعات کوچک و از نظر روششناسی نامناسب بودند. دوم آنکه همه شرکتکنندگان چینی بودند و بنابراین، نتایج به مقدار زیاد تحت تاثیر قرار گرفته بود.