پیشینه
هم پشتیبانی رفتاری (مانند توصیه و مشاوره مختصر) و هم دارودرمانی (مانند درمان جایگزین نیکوتین (NRT)، وارنیکلین و بوپروپیون) در کمک به افراد برای ترک سیگار مؤثر هستند. هر زمان که امکان آن باشد، ترکیب هر دو روش درمانی توصیه میشود، اما میزان تأثیر درمان با ترکیبهای مختلف و در مراکز و جوامع مختلف نامشخص است.
اهداف
بررسی تأثیر ترکیب پشتیبانی رفتاری و مصرف دارو برای کمک به ترک سیگار، در مقایسه با حداقل مداخله یا مراقبت معمول و تشخیص اینکه آیا تاثیرات متفاوت به ویژگیهای مرکز، موقعیت درمان، مداخله، جمعیت درمان شده یا پذیرش درمان وابسته است یا خیر.
روش های جستجو
در جولای 2015 اطلاعات موجود را در ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین (Cochrane Tobacco Addiction Group Specialised Register) را جستوجو کردیم. این اطلاعات شامل سوابقی میشد که در آنها به دارودرمانی، مانند همه انواع NRT، بوپروپیون، نورتریپتیلین یا وارنیکلین اشاره شده بود.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازیسازی یا شبهتصادفی و کنترلشدهای که در آنها ترکیبی از دارودرمانی و پشتیبانی رفتاری برای ترک سیگار در مقایسه با کنترل دریافت مراقبتهای معمول یا مشاوره مختصر یا پشتیبانی رفتاری کمتر متمرکز ارزیابی شده بود. ما کارآزماییهایی را که در آنها فقط زنان باردار یا صرفا نوجوانان مشارکت داشتند و همچنین کارآزماییهایی که مدت پیگیری آنها کمتر از شش ماه بود، از مطالعه مروری خود کنار گذاشتیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
یک نویسنده نتایج جستوجو را ارزیابی کرد و دو نویسنده نیز گنجاندن یا حذف کارآزماییهای بالقوه مرتبط با موضوع را بررسی کردند. یک نویسنده به استخراج دادهها و نویسنده دیگر به بازبینی دادهها پرداخت.
سنجش پیامد اصلی این مطالعه مروری، پرهیز از سیگار کشیدن بعد از حداقل شش ماه پیگیری عنوان شد. ما برای هر کارآزمایی، دقیقترین تعریف پرهیز از سیگار کشیدن را به کار بردیم و در صورت در دسترس بودن، آن را به لحاظ بیوشیمیایی تأیید کردیم. برای هر مطالعه، خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) را محاسبه کردیم. هرجا که مناسب بود، با استفاده از مدل ثابت اثر Mantel-Haenszel؛ (Mantel-Haenszel fixed-effect) از متاآنالیز (meta-analysis) استفاده کردیم.
نتایج اصلی
پنجاه و سه مطالعه با مجموع بیش از 25000 شرکتکننده معیارهای ورود به مطالعه را داشتند. در بخش بزرگی از مطالعات، افراد در مراکز مراقبتهای درمانی یا با نیازهای خاص سلامتی استخدام شده بودند. در اغلب مطالعات، NRT ارائه شده است. معمولا متخصصان مشاوره برای ترک مصرف سیگار طی چهار تا هشت جلسه تماس به ارائه پشتیبانی رفتاری میپرداختند. حداکثر مدتزمان برنامهریزی شده برای تماس به طور معمول بیش از 30 دقیقه و کمتر از 300 دقیقه بود. به طور کلی، خطر سوگیری (Bias) در این مطالعات کم یا نامشخص بود و یافتهها آنقدر مهم نبودند که به حذف هیچکدام از شش مطالعه در معرض خطر سوگیری در یک حوزه منجر شود. در یک مطالعه بزرگ (مطالعه درباره سلامت ریه) ناهمگونی ناشی از اثر درمانی، بسیار بزرگتر از آن بود که در مطالعات دیگر دیده شده بود (RR: 3.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.35 تا 4.50). ویژگیهای این مطالعه که در آن، به طرز خاصی از مداخله متمرکز و فشرده استفاده شده بود، عبارت بودند از: در دسترس بودن آدامس نیکوتیندار به صورت گسترده، برگزاری جلسات گروهی متعدد و نگهداری بلندمدت و تماسهای بازگردانی. بنابراین، نتایج به دست آمده ممکن است با مداخلات استفاده شده در مطالعات دیگر قابل مقایسه نباشد و به همین دلیل در سایر تجزیه و تحلیلها ادغام نشدند. براساس 52 مطالعه باقیمانده (19488 شرکتکننده) کیفیت شواهد (با استفاده از روش GRADE) برای بهرهمندی از ترکیب دارودرمانی و درمان رفتاری در مقایسه با مراقبت معمول، مشاوره مختصر یا پشتیبانی رفتاری کمتر متمرکز، در سطح بالایی بود (RR: 1.83؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.68 تا 1.98) و ناهمگونی آماری نیز در سطح متوسطی قرار داشت (36% = I2).
برآورد ادغام شده برای 43 کارآزمایی با حضور شرکتکنندگان ثبتنام شده در مراکز بهداشت و درمان (RR: 1.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.79 تا 2.18) بالاتر از هشت کارآزمایی انجام شده طبق مشارکت مبتنی بر جامعه بود (RR: 1.53؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.33 تا 1.76). شواهد ضعیف قبلی مبنی بر وجود تفاوت در تجزیه و تحلیل زیرگروه دیگر، در مقایسه با نخستین نسخه از این مطالعه مروری، از میان رفته بود. ما تفاوتی بین زیرگروهها طبق تعریفی که از انگیزه برای ترک سیگار، درمانگر، تعداد یا مدتزمان جلسات پشتیبانی یا پذیرش درمان شده وجود داشت، مشاهده نکردیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مداخلاتی که در آنها دارودرمانی با پشتیبانی رفتاری ترکیب میشود، میزان موفقیت در ترک سیگار را در مقایسه با حداقل مداخله یا مراقبتهای معمول افزایش میدهد. بهروز کردن این مطالعه مروری با 12 مطالعه دیگر (5000 شرکتکننده) موجب تغییر عمدهای در برآورد اثر نشد. با اینکه کارآزماییها در جزئیات مربوط به جمعیت و مداخلات مورد بررسیشان تفاوت داشتند، ما هیچ عاملی را که موجب تعدیل و اصلاح تأثیرات درمانی جدا از مراکز ثبتنام شرکتکنندگان میشد، تشخیص ندادیم. ما از مقایسههای غیرمستقیم، شواهدی را نیافتیم که ثابت کند پشتیبانی رفتاری متمرکزتر با عوارض درمانی بیشتری همراه باشد.
خلاصه به زبان ساده
آیا ترکیبی از داروهای ترک سیگار و پشتیبانی رفتاری، افراد سیگاری را در ترک سیگار کمک میکند؟
پیشینه
پشتیبانی رفتاری (مانند توصیه و مشاوره مختصر) و داروها (مانند وارنیکلین، بوپروپیون، و درمانهای جایگزین مبتنی بر نیکوتین مانند پچ (patch) یا آدامس نیکوتیندار) به افراد در ترک سیگار کمک میکنند. در بسیاری از گایدلاینها به ترکیب دارو و پشتیبانی رفتاری جهت کمک به افراد برای ترک سیگار توصیه شده، اما مشخص نیست که آیا برخی از این روشهای ترکیبی، مؤثرتر از سایر روشهای ترکیبی هستند یا خیر، یا اینکه آیا ترکیبی مشخص از داروها و پشتیبانی رفتاری در برخی از مراکز درمانی یا گروهها بهتر از مراکز درمانی دیگر یا گروهها عمل میکند یا خیر.
ویژگیهای مطالعه
در ماه جولای 2015 ما به جستوجوی مطالعاتی پرداختیم که در آنها ترکیبی از پشتیبانی رفتاری و دارو برای کمک به افراد سیگاری جهت ترک سیگار در مقایسه با مراقبت معمول یا پشتیبانی رفتاری مختصر، آزمایش شده بود. افراد سیگاری عمدتا در مراکز بهداشتی و درمانی استخدام شده بودند. در برخی از کارآزماییها فقط افرادی حضور داشتند که در همان زمان آمادگی خود را برای ترک سیگار اعلام کرده بودند، اما سایر کارآزماییها شامل افرادی میشدند که برنامهای برای ترک سیگار نداشتند. در این مطالعات باید گزارش میشد که چگونه بسیاری از افراد، سیگار کشیدن را بعد از حداقل شش ماه کنار گذاشتند.
نتایج
ما 53 مطالعه را با مجموع بیش از 25000 شرکتکننده بررسی کردیم. یک مطالعه بسیار بزرگ، فایده چشمگیری در بر داشت. در این مطالعه، به پشتیبانی متمرکز و شدید از استفاده از آدامس نیکوتیندار، برگزاری جلسات گروهی متعدد و تماس طولانیمدت برای کمک به افراد برای حفظ پرهیز از مصرف سیگار یا تشویق آنان به انجام تلاشهای بیشتر برای ترک سیگار پرداخته شده بود. از آنجا که این مطالعه نسبت به بیشتر برنامههای درمانی شاخص نبود، به هنگام برآورد فایده احتمالی، آن را در نظر نگرفتیم؛ هرچند این مطالعه نشان میدهد که این پشتیبانی گسترده میتواند بسیار مؤثر باشد. بر اساس 52 مطالعه باقیمانده، ما کیفیت شواهد را که با استفاده از ترکیبی از پشتیبانی رفتاری و دارویی موجب افزایش احتمال موفقیت در ترک سیگار پس از حداقل شش ماه میشد، در سطح بالا ارزیابی کردیم. ترکیب نتایج به دست آمده نشان میدهد که احتمال موفقیت بین 70 تا 100 درصد نسبت به ارایه خدمات صرفا مشاورهای یا پشتیبانی، اندکی افزایش یافته است. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه میزان این تأثیر هنگامی که شرکتکنندگان در مراکز بهداشتی و درمانی استخدام شده بودند، افزایش یافته است. هیچ شواهد روشنی وجود نداشت که ثابت کند تماس بیشتر موجب افزایش تعداد افراد سیگاری مشتاق به ترک سیگار طی شش ماه یا بیشتر میشود.