پیشینه
این سومین نسخه بهروزرسانی از یک مطالعه مروری کاکرین است که اولین بار در شماره 4؛ سال 2003 کتابخانه کاکرین منتشر و برای اولینبار در سال 2007 بهروزرسانی شد. سالهای زیادی است که از مورفین برای کاهش درد استفاده میشود. مورفین خوراکی به صورت سریعرهش یا با رهش تعدیل شده، ضددرد انتخابی برای دردهای شدید و متوسط حاصل از سرطان است.
اهداف
تعیین اثربخشی مورفین خوراکی در کاهش درد حاصل از سرطان، بررسی رخداد و شدت عوارض جانبی مرتبط با آن.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری، پایگاههای اطلاعاتی زیر را جستوجو کردیم: پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین ((CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شماره 9؛ 2015))، MEDLINE (از 1966 تا اکتبر 2015) و EMBASE (از 1974 تا اکتبر 2015). همچنین ClinicalTrials.gov (1 اکتبر 2015) را نیز جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛Randomised Controlled Trials) منتشرشدهای که با استفاده دارونما یا مقایسه کنندههای فعال، تاثیر ضددردی مورفین خوراکی را در بزرگسالان و کودکان مبتلا به درد حاصل از سرطان گزارش کردهاند. کارآزماییهایی را که کمتر از 10 شرکتکننده داشتند، کنار گذاشتیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
یک نویسنده مطالعه مروری، اطلاعاتی را که توسط نویسنده دیگر مطالعه مروری بررسی شده بود، استخراج کرد. اطلاعات قابل مقایسه کافی برای انجام متاآنالیز (meta-analysis) و برای به دست آوردن تعدادی که نیاز به درمان دارند (NNT)، وجود نداشت.
نتایج اصلی
در این بهروزرسانی، 7 مطالعه جدید شناسایی کردیم. 6 مطالعه و یک مطالعه در حال انجام را کنار گذاشتیم. این مطالعه مروری در مجموع شامل 72 مطالعه با 4241 شرکتکننده است. 36 مطالعه به صورت عرضی بودند که مدت آنها از یک تا 15 روز بود، با بزرگترین عدد (11) برای 7 روز برای هر بازو از کارآزمایی. در کل، به دلیل روشهای تصادفیسازی و پنهانسازی تخصیصی که ضعیف گزارش شده بود، خطر سوگیری (Bias) مطالعات بالا بود. نتایج اولیه برای این مطالعه مروری به صورت دردی بود که خود بیمار، درد و کاهش آن را گزارش میکند.
15 مطالعه، ترکیبات با رهش اصلاح شده مورفین خوراکی (Mm/r) را با مورفین سریعرهش (MIR) مقایسه کردند. 14 مطالعه، Mm/r را در قدرتهای مختلف مقایسه کردند؛ 6 مطالعه از این 14 مطالعه، شامل ترکیبات با رهش اصلاح شده 24 ساعته بود. 15 مطالعه، Mm/r را با دیگر اوپیوییدها و 6 مطالعه، MIR را با دیگر اوپیوییدها مقایسه کرده بودند. دو مطالعه، Mm/r خوراکی را با Mm/r رکتال مقایسه کردند. سه مطالعه، MIR را در روشهای مختلف تجویز بررسی کردند. دو مطالعه Mm/r را در زمانهای مختلف و دو مطالعه MIR را در زمانهای مختلف مقایسه کردند. یک مطالعه، موارد زیر را مقایسه کرده بود: قرص Mm/r در مقابل سوسپانسیون Mm/r، Mm/r در مقابل غیراوپیوییدها؛ MIR در مقابل غیراوپیوییدها؛ و مورفین خوراکی در مقابل مورفین اپیدورال.
در بهروزرسانی گذشته، بنا را روی استاندارد درد تا حد خفیف، معادل امتیاز mm 30/100 یا کمتر در مقیاس آنالوگ دیداری (VAS) شدت درد یا معادل دیگر مقیاسهای درد، گذاشته شده بود. 18 مطالعه، به طور متوسط به این سطح کاهش درد رسیدند و هیچ مطالعهای گزارش نکرد که سطوح خوبی از کاهش درد وجود نداشته است. در مواردی که نتایج برای شرکتکنندگان در 17 مطالعه بهطور جداگانه گزارش شد، درد تا حد خفیف، در 96% از شرکتکنندگان (362/377) و نتیجهای معادل موفقیت درمان در 63% از شرکتکنندگان (400/638) مشاهده شد.
مورفین ضددرد موثری برای درد حاصل از سرطان است. کاهش درد بین Mm/r و MIR هیچ تفاوتی نداشت. ترکیبات با رهش آهسته مورفین، برای دوزبندی 12 یا 24 ساعت بسته به ترکیبات آنها موثر بود. دوزهای روزانه در مطالعات بین 25 میلیگرم تا 2000 میلیگرم با متوسط 100 و 250 میلیگرم بود. تیتراسیون دوز، هم با ترکیبات سریعرهش و هم ترکیبات با رهش اصلاح شده صورت گرفته بود. تعداد محدودی از شرکتکنندگان، ضددرد کافی با مورفین دریافت نکردند. عوارض جانبی، معمولی و قابل پیشبینی بودند و 6% از شرکتکنندگان به دلیل عوارض جانبی غیرقابل تحمل، درمان با مورفین را کنار گذاشتند.
کیفیت شواهد به طور کلی پائین بود. مطالعات، قدیمی و اغلب کوچک بودند و بیشتر برای اهداف رجیستری انجام شده بودند و بنابراین فقط به این دلیل انجام شده بودند که نشان دهند ترکیبات مختلف، مشابه هم هستند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در این مطالعه مروری، نتیجهگیریها تغییر نکردند. زمان، موثر بودن مورفین را به اثبات رسانده است اما با وجود اهمیت این دارو، تحقیقات کارآزمایی و تصادفی در مورد آن محدود است. تعداد شرکتکنندگان اکثر کارآزماییها کمتر از 100 بود و اطلاعات مناسبی را برای متاآنالیز فراهم نکردهاند. تعداد بسیار کمی از مطالعات، اینکه چه تعداد از بیماران کاهش درد خوبی داشتند را گزارش کردند و بیش از 90% آنها در یک دوره زمانی کوتاه و معقول درد تا حد خفیف نداشتند. این مطالعه مروری، نشان میدهد که در مطالعات، طیف گستردهای از دوز مورفین استفاده شده است و اینکه تعداد بسیار کمی از شرکتکنندگان قادر به تحمل مورفین خوراکی نیستند. همچنین، این مطالعه مروری نشان میدهد که انواع مطالعات بسیار بوده و در مطالعات عرضی، ناسازگاری بسیاری دارند. بسیاری از کارآزماییها و مطالعات تقاطعی برای به دست آوردن اثر ضددردی مناسب، مبتنی بر تیتراسیون مورفین یا مقایسه کنندهها بودند. مطالعات جدیدی که به بهروزرسانی قبلی اضافه شد، این نظر را تقویت کرد که میتوان از مورفین با آزادسازی اصلاح شده برای تیتراسیون اثر ضددردی استفاده کرد. شواهد کیفی وجود دارد که نشان میدهد مورفین خوراکی به اندازه دیگر اوپیوییدها موثر است.
خلاصه به زبان ساده
مورفین خوراکی برای درد حاصل از سرطان
پیشینه
مورفینی که خورده میشود، مسکن خوبی برای دردهای متوسط و شدید افرادی سرطانی است.
یک سوم افراد سرطانی از دردی رنج میبرند که متوسط و شدید است و هرچه که سرطان پیشرفت بیشتری میکند، این درد بیشتر میشود. از دهه 1950 برای کنترل درد سرطان از مورفین خوراکی استفاده میشود. در سال 1986 سازمان جهانی بهداشت، تجویز هر 4 ساعت محلول خوراکی مورفین را پیشنهاد کرد. در حال حاضر، ترکیبات مختلفی از مورفین وجود دارد که مورفین را طی زمانهای مختلف آزاد میکند. مورفین سریعرهش، به سرعت جذب میشود و معمولا هر 4 ساعت یکبار داده میشود.قرصهای با رهش اصلاح شده نیز وجود دارد که مورفین را آهسته ترشح میکنند، بنابراین میتوان دوبار در روز و حتی یکبار در روز تجویز کرد.
ویژگیهای مطالعه در این مطالعه مروری بهروزرسانی شده، تصمیم گرفتیم که ببینیم مورفین چگونه عمل میکند، چه تعداد افراد دچار عوارض جانبی میشوند و اینکه شدیدترین عوارض جانبی چه قدر است، مثلا آیا شدت عوارض به حدی است که بیمار خوردن مورفین را کنار بگذارد یا خیر؟
62 مطالعه با 4241 شرکتکننده پیدا کردیم. مطالعات اغلب کوچک بودند، ترکیبات مختلفی را مقایسه و از انواع مطالعات مختلف استفاده کردهاند و این باعث سخت شدن کار میشود، چون باید ببینیم که کدام ترکیب مورفین خوراکی بهتر عمل میکند. به نظر نمیآمد که اختلاف قابلتوجهی بین این ترکیبات باشد.
یافتههای کلیدی از 10 شرکتکننده، بیش از 9 شرکتکننده که قبل از درمان، درد شدید یا متوسطی داشتند با دریافت مورفین، دردشان تا حد خفیف کاهش پیدا کرد. از 10 شرکتکننده، بیش از 6 شرکتکننده از درمان مرفین رضایت داشتند و نتایجشان خیلی خوب و عالی بود. تنها از 20 شرکتکننده، 1 شرکتکننده خوردن مورفین را به دلیل عوارض جانبی کنار گذاشت. مورفین عوارض جانبی نیز دارد که بیشتر یبوست، حالت تهوع و استفراغ است.
کیفیت شواهد این نتایج در یک سطح، نتایج خوبی هستند. در سطح دیگر، کیفیت شواهد به طور کلی پائین است و امید داریم که تطابق مطالعات و به ویژه گزارش مطالعات که باید شامل نتایج کاهش درد تا سطوح قابل تحمل شود تا حدی که بیمار مبتلا به سرطان از هیچ دردی رنج نبرد -درد تا حد خفیف- بیشتر شود.