پیشینه
انتقال خون یک مداخله حادی است که با هدف حفظ حیات و رفع شرایط تهدیدکننده سلامت در یک برهه کوتاهمدت انجام میشود. با وجود این، انتقال خون با عوارض جانبی همراه است که برخی از آنها به صورت بالقوه به تعدیل ایمنی یا انتقال مستقیم عوامل عفونی (مانند سیتومگالوویروس (cytomegalovirus)) مربوط میشود. لکوریداکشن (leukoreduction) فرآیندی است که در آن گلبولهای سفید خون به منظورکاهش احتمال بروز واکنشهای جانبی، به صورت برنامهریزی شده از گلبولهای قرمز فشرده (PRBC) حذف میشوند. فواید احتمالی گلبولهای قرمز با لکوسیت کاهش داده شده (leukoreduced) در تمامی انواع بیماران دریافتکننده خون در رابطه با کاهش عوارض عفونی و غیرعفونی، کماکان دارای ابهام است.
اهداف
تعیین اثربخشی بالینی لکوریداکشن گلبولهای قرمز فشرده به منظور پیشگیری از واکنشهای جانبی بعد از انتقال خون آلوژنیک.
روش های جستجو
آخرین جستوجو را در تاریخ 10 نوامبر 2015 انجام دادیم. مرکز ثبت گروه آسیبها و صدمات (injuries) در کاکرین (Cochrane Injuries Group's Specialised Register)، پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library))، MEDLINE (OvidSP)، Embase (OvidSP)، CINAHL plus (EBSCO)، LILACS (BIREME) و مراکز ثبت کارآزماییهای بالینی را جستوجو کردیم. به علاوه فهرستهای مرجع تمامی کارآزماییهای مرتبط و مطالعات مروری شناساییشده را به هنگام جستوجوی منابع بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای بالینی تصادفیسازش شده شامل بیماران متعلق به همه گروههای سنی که نیازمند دریافت PRBC به روش آلوژنیک هستند. هر نوع مطالعهای فارغ از طول پیگیری شرکتکنندگان یا کشوری که مطالعه در آن انجام شده بود، برای ورود به مطالعه مناسب بود. پیامد اولیه، صدمه حاد ریوی ناشی از انتقال خون (TRALI) بود. پیامدهای ثانویه، مرگ به هر دلیل، عفونت به هر دلیل، عوارض غیرعفونی و هر نوع عارضه جانبی دیگر بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
حداقل دو نویسنده مطالعه مروری نظاممند به صورت مستقل از هم به انتخاب مطالعات، ارزیابی خطر سوگیری (risk of bias) و استخراج دادهها اقدام کردند. ما خطر نسبی تجمعی (pooled relative risk) را برای نتایج دوگانه تخمین زده و ناهمگونی آماری را با استفاده از آماره I2 محاسبه کردیم. از مدل اثر تصادفی (random-effect) برای ترکیب و سنتز نتایج استفاده شد. ما برای ارزیابی خطر خطاهای تصادفی در متاآنالیزهای (meta-analysis) تجمعی از روش تحلیل مرحلهای کارآزمایی استفاده کردیم.
نتایج اصلی
13 مطالعه که بیشتر دربرگیرنده بیماران بزرگسال میشدند، از نظر انطباق با معیارهای انتخاب، مناسب بودند. ما در رابطه با مجموعهای از نتایج، هیچ شواهد آشکاری از اثر گلبولقرمز خون فشرده با لکوسیت کاهشداده شده (leukoreduced PRBC) در مقایسه با گلبولهای قرمز بستهبندی شده که لکوسیتها در آن کاهش داده نشدهاند (non-leukoreduced PRBC)، در بیمارانی که به صورت تصادفی برای دریافت خون انتخاب شده بودند به دست نیاوردیم. این نتایج عبارتند از:
- ضایعه حاد ریوی ناشی از انتقال خون: خطر نسبی (RR): 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.67 تا 1.36؛ 0.80 = P از یک کارآزمایی، که دادههای مربوط به 1864 بیمار دچار آسیب و صدمه را گزارش کرده بود. دادههای به دست آمده از 1864 شرکتکننده تنها 28.5% از اندازه دادههای موردنیاز تعدیلشده با تنوع (DARIS) 6548 شرکتکننده را تشکیل میداد. کیفیت شواهد پایین بود.
- مرگ به هر دلیل: RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.58 تا 1.12؛ 63% = آمارهI2؛ 20.0 = P از 9 کارآزمایی که دادههای مربوط به 6485 بیمار تحت اعمال جراحی قلب و عروق و سرطانهای شکمی، بیمار دچار تروما و بیمار آلوده به HIV را گزارش کرده بودند. دادههای به دست آمده از 6485 شرکتکننده تنها 3.55% از اندازه DARIS 11735 شرکتکننده را تشکیل میداد. کیفیت شواهد خیلی پایین بود.
- عفونت به هر دلیل: RR: 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 0.62 تا 1.03؛ 84% = آمارهI2،0.08 = P از 10 کارآزمایی، که دادههای مربوط به 6709 بیمار قرار گرفته تحت اعمال جراحی قلب و عروق و سرطانهای شکمی، بیمار دچار آسیب و صدمه و بیمار آلوده به HIV را گزارش کرده بودند. دادههای به دست آمده از 6709 شرکتکننده تنها 6.60% از اندازه DARIS 11062 شرکتکننده را تشکیل میداد. کیفیت شواهد خیلی پایین بود.
- عوارض جانبی : تنها عارضه جانبیای که به عنوان یک عارضه جانبی گزارش شده بود، تب بود (RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 1.02؛ 0% = آمارهI2؛ 07.0 = P). تب، در دو کارآزمایی صورت گرفته روی 634 بیمار تحت اعمال جراحی قلب و عروق و سرطانهای شکمی گزارش شده بود. دادههای به دست آمده از 634 شرکتکننده تنها 4.845% از اندازه DARIS 751 شرکتکننده را تشکیل میداد. کیفیت شواهد پایین بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
هیچ نوع شواهد آشکاری در حمایت یا رد استفاده روزمره از لکوریداکشن در تمامی بیماران نیازمند به انتقال گلبولهای قرمز فشرده (PRBC) به منظور پیشگیری از صدمه حاد ریه ناشی از انتقال، مرگ، عفونت، عوارض غیرعفونی و سایر عوارض جانبی وجود ندارد. از آنجایی که کیفیت شواهد پایین و خیلی پایین است، به شواهد بیشتری قبل از آنکه بتوان یک نتیجهگیری قطعی به عمل آورد، نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
کاهش سلولهای سفید خون در انتقال گلبولهای قرمز خون به منظور پیشگیری از بروز واکنشهای جانبی
پیشینه
انتقال خون زمانی اتفاق میافتد که خون از یک فرد گرفته میشود و به فرد دیگری داده میشود. انتقال خون با هدف نجات زندگی و رفع شرایط پزشکی تهدیدکننده سلامت در یک بازه زمانی کوتاهمدت صورت میگیرد. با وجود این، انتقال خون با عوارض جانبی همراه است که برخی از آنها به طور بالقوه با واکنش سیستم ایمنی ارتباط داشته یا ناشی از انتقال عوامل عفونی (مانند ویروس نقص ایمنی انسانی) هستند. لکوریداکشن فرآیندی است که طی آن سلولهای سفید با برنامهریزی قبلی و با هدف کاهش خطر بروز واکنشهای جانبی در افرادی که خون را دریافت میکنند، از خون اهدا شده برداشته میشود. فواید برداشت سلولهای سفید خون با هدف کاهش عوارض عفونی و غیرعفونی در همه بیماران دریافتکننده خون کماکان دارای ابهام است. برداشت سلولهای سفید خون پرهزینه است. کشورهای آمریکا و انگلستان سالانه دهها میلیون صرف این فرآیند میکنند. در آمریکا، هزینه این فرآیند تقریبا 30 دلار به ازای هر واحد خون است. ممکن است صرف این مقدار پول در صورتی که هیچ مزیت آشکاری برای بیماران نداشته باشد، بیفایده باشد.
سوال مطالعه مروری
منفعتها و معایب برداشت سلولهای سفید خون از خون اهداشده برای افراد دریافتکننده خون چیست؟
ویژگیهای مطالعه
ما به منظور یافتن گزارشهای مربوط به کارآزماییهای بالینی که به بررسی اثرات برداشت سلولهای سفید خون از خون اهداشده پرداخته بودند، در مجلات پزشکی به جستوجو پرداختیم. ما علاقهمند بودیم دریابیم که آیا برداشت سلولهای سفید خون از خون اهداشده منجر به کاهش عوارضی چون صدمه حاد ریه ناشی از انتقال خون، مرگ، عوارض عفونی و غیرعفونی و یا هر نوع دیگری از عوارض جانبی در فرد دریافت کننده خون میشود یا خیر. ما افراد با هر سن یا جنسی را که به هر دلیلی خون دریافت کرده بودند، به مطالعه وارد کردیم. شواهد از مطالعات بروز شده تا 5 دسامبر 2014 به دست آمدهاند.
نتایج اصلی
ما 13 مطالعه را یافتیم که شامل افرادی میشد که در طول اعمال جراحی قلب یا سرطان، یا به دلیل آسیب و صدمه، ابتلا به سرطان، ایدز یا عفونت خون (sepsis)، خون دریافت کرده بودند.
ما هیچ شواهد آشکاری نیافتیم که نشاندهنده منفعتها یا معایب ناشی از برداشت سلولهای سفید خون از خون اهداشده باشد. برای تمامی نتایجی که بررسی شدند (صدمه حاد ریه ناشی از انتقال خون، مرگ به هر دلیل، عفونت به هر دلیل، عارضه عفونی یا هر نوع دیگری از عارضه جانبی) هیچ نشانهای مبنی بر منفعت یا ضرر وجود نداشت.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت کلی شواهد مطالعات واردشده، پایین تا خیلی پایین بود. هیچ یک از مطالعات واردشده تعداد کافی از افراد را برای ارائه پاسخ قطعی درباره فایده برداشت سلولهای سفید خون از خون اهداشده، وارد مطالعه نکرده بودند. برای کسب اطمینان نسبت به منفعتها و معایب این فرآیند، به مطالعات جدید با سطح بالایی از کیفیت شامل چند هزار نفر نیاز است.