پیشینه
اینترنت میتواند به عنوان یک ابزار ارائه برنامههایی جهت پیشگیری ثانویه در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونری قلب (CHD) استفاده شود.
اهداف
تعیین اثربخشی مداخلات مبتنی بر اینترنت که تغییر در شیوه زندگی و مدیریت دارو را برای پیشگیری ثانویه از ابتلا به CHD هدف قرار داده است.
روش های جستجو
ما پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials)، MEDLINE و EMBASE را در دسامبر 2014 جستوجو کردیم. ما همچنین شش پایگاه اطلاعاتی دیگر را در اکتبر 2014، و سه کارآزمایی ثبتشده در ژانویه 2015 را همراه با بررسی منابع و جستوجوی دستی برای شناسایی مطالعات بیشتر، جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs؛ Randomised Controlled Trials) که به ارزیابی مداخلات پیشگیری کننده ثانویه مبتنی بر اینترنت پرداخته، و افراد مبتلا به CHD را هدف قرار داده باشند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه مروری، بهطور جداگانه خطر سوگیری (Bias) را بررسی کردند و با توجه به کتاب مداخلات مطالعات مروری نظاممند کاکرین، دادهها را استخراج کردند. ما کیفیت شواهد را با استفاده از روش درجهبندی GRADE ارزیابی کردیم که آن را در جدول خلاصهای از یافتهها ارائه کردیم.
نتایج اصلی
هجده کارآزمایی، معیارهای ورود به مطالعه را داشتند. یازده مطالعه کامل (1392 شرکتکننده)، و هفت مطالعه در حال انجام است. از مطالعات کامل شده، هفت مداخله، وسیع هستند و مدیریت شیوه زندگی را با داشتن CHD هدف قرار دادند. چهار مورد، بر ارتقاء فعالیتهای فیزیکی تمرکز داشتند. گروه مقایسه در کارآزماییها، مراقبت معمول (تعداد = 6)، کمترین میزان مداخله (تعداد = 3) و توانبخشی قلبی مرسوم (تعداد = 2) بود.
ما هیچ تاثیری از مداخلات مبتنی بر اینترنت بر تمام علل مرگومیر مشاهده نکردیم (نسبت شانس (OR): 0.27؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 1.63؛ 6 مطالعه؛ 895 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین). تنها یک مورد مرگومیر قلبی عروقی در گروه کنترل وجود داشت (895 شرکتکننده؛ 6 مطالعه). هیچ موردی از بروز مجدد سکته غیرکشنده در هیچیک از مطالعات، گزارش نشد. ما هیچ اثری بر خونرسانی مجدد پیدا نکردیم (OR: 0.69؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 1.27؛ 6 مطالعه؛ 895 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین).
ما هیچ تاثیری بر کلسترول کل (میانگین تفاوت (MD): 0.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 - تا 0.28؛ 4 مطالعه؛ 439 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)؛ (MD: 0.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 - تا 0.07؛ 4 مطالعه؛ 437 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین) یا تریگلیسرید (MD: 0.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 - تا 0.19؛ 4 مطالعه؛ 439 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین) پیدا نکردیم. با توجه به ناهمگونی قابل توجه، ما دادهها را برای کلسترول خون لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL)، با هم ترکیب نکردیم. دو مورد از شش کارآزمایی، کلسترول LDL را اندازهگیری و اثر مطلوب مداخله را شناسایی کردند، و چهار کارآزمایی عدم وجود تاثیر را گزارش کردند. هفت مطالعه فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را اندازهگیری کردند، اما به دلیل ناهمگونی قابلتوجه، دادهها را با یکدیگر ترکیب نکردیم. دو مطالعه، کاهش فشار خون سیستولیک را در گروه مداخله نشان دادند، اما مطالعات دیگر هیچ اثری در این رابطه نشان ندادند. دو مطالعه، کاهش فشار خون دیاستولیک را در گروه مداخله نشان دادند، یک مطالعه، افزایش فشار خون را در گروه مداخله نشان داد و چهار مطالعه باقیمانده هیچ اثری را نشان ندادند.
پنج کارآزمایی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQOL) را اندازهگیری کردند. به دلیل گزارش ناقص، ما نمیتوانیم بر اساس یک مطالعه نتیجهگیری کنیم. یک کارآزمایی هیچ اثری گزارش نکرد، دو مطالعه به ترتیب وجود یک اثر کوتاهمدت و میانمدت را گزارش کردند و یک مطالعه وجود هر دو اثر کوتاهمدت و میانمدت را گزارش کرد.
پنج کارآزمایی پیامدهای رژیم غذایی را ارزیابی کردند: دو مورد، اثر مطلوبی گزارش کردند، و سه مورد، هیچ اثری را گزارش نکردند. هشت مطالعه، فعالیت بدنی را ارزیابی کردند: پنج مورد از این کارآزماییها گزارش کرد که فعالیت بدنی هیچ اثری ندارد، و سه مورد نیز اثربخش بودن آن را گزارش کردند. کارآزماییها هنوز تاثیر این مداخلات را در انطباق با دارو اندازهگیری میکنند.
دو مطالعه استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی را اندازهگیری کردند: یک مورد هیچ تاثیری را گزارش نکرد، و مطالعه دیگر، در عرض 9 ماه پیگیری، افزایش استفاده را از خدمات بهداشتی و درمانی در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل گزارش کرد. دو کارآزمایی، دادههای مربوط به هزینه را گردآوری کردند: هر دو کارآزمایی، گزارش کردند که مداخلات گرفته شده از اینترنت به احتمال زیاد، مقرون به صرفه هستند.
از نظر خطر سوگیری، اکثر مطالعات، تصادفیسازی مناسب و پنهانسازی مناسب را در فرایندهای تصادفیسازی گزارش دادند. فقدان کورسازی منجر به ایجاد خطر سوگیری کارایی در 7 مطالعه، و خطر سوگیری تشخیص در 5 کارآزمایی شد. دو کارآزمایی در معرض خطر سوگیری فرسایشی (Attrition Bias) و پنج کارآزمایی در معرض خطر گزارش سوگیری بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
به طور کلی، به دلیل فقدان کورسازی، از دست رفتن پیگیری و عدم اطمینان در مورد اندازه اثر، کیفیت شواهد پائین بود. مطالعات کمی، پیامدهای بالینی را اندازهگیری کردند و از مواردی که این کار را انجام داده بودند، تعداد بسیار کمی از حوادث، گزارش شد، بنابراین امکان نتیجهگیری قطعی وجود ندارد. به طور مشابه، هیچ شواهد روشنی از اثر، بر عوامل خطرساز قلبی عروقی وجود ندارد، اگر چه باز هم تعداد مطالعاتی که این مورد را گزارش کرده بوند، کم بود.
شواهدی با کیفیت پائین، درباره اثرات مفید پیامدهای رژیم غذایی و فعالیت بدنی بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQOL) وجود دارد، اگرچه هنوز نمیتوان نتایج قطعی به دست آورد. همچنین اثرات آن بر استفاده از مراقبتهای بهداشتی و مقرونبهصرفه بودن نیز چندان قطعی نیست، و کارآزماییها هنوز تاثیر مداخلات اینترنتی را بر انطباق با دارو اندازهگیری میکنند. گروههای مقایسه در کارآزماییها متفاوت بودند، و مطالعات کافی با دادههای قابل استفاده برای تحلیل زیرگروه وجود نداشت. ما قصد داریم وقتی که شواهد بیشتری در دسترس باشد، شدت گروههای مقایسه را در بهروزرسانیهای آینده این مطالعه مروری مطالعه کنیم. پس از اتمام کارآزماییهای در حال انجام، آنها را به پایه شواهد اضافه خواهیم کرد.
خلاصه به زبان ساده
برنامههای مبتنی بر اینترنت برای افراد مبتلا به بیماریهای قلبی
سوال مطالعه مروری
آیا برنامههای پشتیبانی مبتنی بر اینترنت برای افراد مبتلا به بیماریهای قلبی در بهبود شرایط بیماری قلبی آنها مفید است یا خیر؟
پیشینه
بیماری قلبی شایعترین علت بیماری و مرگ قابل پیشگیری است. توانبخشی قلبی، برنامهای است که به افراد مبتلا به بیماری قلبی در به دست آوردن سلامتی بهتر، کمک میکند. این برنامه به شکل کلاسهای گروهی در بیمارستان یا در جامعه برگزار میشود. افراد، تقریبا به مدت شش تا هشت هفته و هر هفته یک یا دو بار در این کلاسها شرکت میکنند. این کلاسها معمولا شامل ورزش و دریافت مشاوره در مورد راههایی برای بهبود سلامت این بیماران است. افرادی که نیاز به این برنامهها دارند، همیشه قادر به حضور در آنها نیستند. یک جایگزین برای این کلاسها، برنامههایی است که از طریق اینترنت ارائه میشوند. در این مطالعه مروری، ما درباره اینکه آیا برنامههای ارائه شده از طریق اینترنت در بهبود میزان مرگومیر، نیاز به عمل جراحی، حملات مکرر قلب، سطح کلسترول، فشار خون، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQOL)، رژیم غذایی، فعالیت بدنی، انطباق با دارو، استفاده از بهداشت و درمان و هزینه مفید هستند، تحقیق کردیم.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا دسامبر 2014 بهروز هستند. ما 18 مطالعه را انتخاب کردیم. یازده مطالعه کامل و هفت مطالعه نیز در حال انجام هستند. در مطالعات کامل، 1392 فرد مبتلا به بیماری عروق کرونری قلب به کار گرفته شدند. متوسط سن شرکتکنندگان در بازه زمانی 54.9 تا 66.27 سال قرار داشت. اکثریت افراد به کار گرفته شده، مرد بودند. مطالعات در سراسر جهان و در سطوح مختلف ارائه خدمات بهداشتی و درمانی انجام شد. هفت مطالعه، برنامه گستردهای را با هدف قرار دادن عوامل و شیوههای متعدد زندگی مربوط به بیماریهای قلبی آزمایش کردند. چهار مطالعه، برنامههایی را بررسی کردند که تنها بر افزایش سطح فعالیت بدنی متمرکز شده بودند. مدت زمان برنامهها در مطالعات انتخاب شده، در بازه زمانی شش هفته تا یک سال قرار داشت. این برنامهها، در شش مطالعه، با عدم مداخله، در سه مطالعه با مقداری پشتیبانی و در دو مطالعه با توانبخشی سنتی کامل مقایسه شدند.
نتایج اصلی
هیچ مدرکی تا به امروز وجود ندارد که نشان دهد برنامههای ارائه شده از اینترنت، به کاهش میزان مرگومیر یا عمل جراحی قلب در آینده کمک میکند، اما این مطلب بر پایه تعداد کمی از مطالعات است. همچنین تا به امروز هیچگونه شواهد قوی، مبنی بر وجود سودمندی این برنامهها در کاهش میزان چربی یا فشار خون وجود ندارد. شواهد کمی وجود دارد که بهبود HRQOL و تغییر رفتار را نشان میدهد، اما تا به امروز، شواهد کافی برای نتیجهگیری قاطع وجود ندارد. هنوز مطالعات، تاثیر برنامههای ارائه شده از طریق اینترنت را در انطباق دارو، اندازهگیری نکردهاند. اطلاعات بسیار محدودی درباره استفاده از مراقبتهای بهداشتی و هزینه مداخلات وجود دارد. گزارش حاصل از هفت مطالعه در حال انجام، به شواهد پایه اضافه خواهد شد.
کیفیت شواهد
به طور کلی، کیفیت شواهد پائین بود. مطالعات انتخاب شده در معرض خطر پائین سوگیری بودند. شش مطالعه، در برخی از حوزههای سوگیری در معرض خطر بسیار بالای سوگیری بودند. بنابراین لازم است نتایج حاصل از این مطالعه مروری با احتیاط تفسیر شوند.
در حال حاضر، شواهد محدودی در مورد اثرات مداخلات مبتنی بر اینترنت، برای درمان بیماری عروق کرونری قلب وجود دارد. ما هفت کارآزمایی در حال انجام را شناسایی کردیم که وقتی نتایج حاصل از آنها در دسترس قرار گرفت، آنها را با نتایج حاصل از این مطالعه مروری ترکیب خواهیم کرد.