پیشینه
برخی بیماران بستریشده در بیمارستان ممکن است دچار یا در معرض خطر خونریزی شدید باشند. اختلالات لخته شدن خون (کوآگولاسیون) اغلب در این افراد ثبت میشود و مدیریت سنتی با ترانسفیوژن اجزای خون بوده، برای پیشگیری از خونریزی (پروفیلاکتیک) یا برای درمان خونریزی (درمانی). علاقه به استفاده از درمانهای هدفمند با کنسانترههای فاکتور هموستاتیک پرو-کوآگولانت (pro‐coagulant haemostatic) خاص (که منجر به متوقف کردن خونریزی و حفظ خون در رگ خونی آسیبدیده میشود) به جای پلاسما، در حال افزایش است.
اهداف
ارزیابی اثرات و ایمنی فاکتورهای هموستاتیک پرو-کوآگولانت و کنسانترههای فاکتور در پیشگیری و درمان خونریزی در افراد بدون هموفیلی.
روش های جستجو
ما تا 18 اپریل 2018، به جستوجوی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trails) در پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (شماره 3، 2018)؛ MEDLINE (از 1948)؛ Embase (از 1974)؛ (CINAHL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture (از 1938)؛ PubMed (انتشارهای در حال انجام تا 18 اپریل 2018)؛ PROSPERO؛ Transfusion Evidence Library (از 1950)؛ LILACS (از 1980)؛ IndMED (از 1985)؛ KoreaMed (از 1934)؛ Web of Science؛ نمایهنامه استنادی مقالات کنفرانسها (از 1990) و پایگاههای اطلاعاتی کارآزماییهای در حال انجام پرداختیم.
معیارهای انتخاب
ما RCT هایی را وارد کردیم که به مقایسه تجویز داخل وریدی یک کنسانتره فاکتور هموستاتیک پرو-کوآگولانت با دارونما (placebo)، بهترین درمان فعلی یا درمان استاندارد، یا کنسانتره دیگری از فاکتور هموستاتیک پرو-کوآگولانت برای پیشگیری یا درمان خونریزی پرداختند. هیچ محدودیتی در انواع شرکتکنندگان وجود نداشت. ما مطالعات مربوط به دسموپرسین (desmopressin)، ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) و آمینوکاپروئیک اسید (aminocaproic acid) و استفاده از فاکتورهای هموستاتیک پرو-کوآگولانت را برای ویتامین K بیش از آنتیکوآگولاسیون خارج کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روشهای استاندارد روششناسی کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 31 RCT را با 2392 شرکتکننده و 22 کارآزمایی در حال انجام شناسایی کردیم. 13 RCT درمانی وجود داشت که 1057 شرکتکننده را تصادفیسازی کردند (بین 20 تا 249 شرکتکننده) و 18 کارآزمایی پروفیلاکتیک وجود داشت که 1335 شرکتکننده را تصادفیسازی کردند (بین 20 تا 479 شرکتکننده). کنسانتره فاکتور هموستاتیک پرو-کوآگولانت، در 23 کارآزمایی، فیبرینوژن، در هفت کارآزمایی، فاکتور XIII و در یک کارآزمایی، کنسانترههای کمپلکس پروترومبین (PCC) بود.
17 کارآزمایی، بودجه یا حمایت صنعتی داشتند، 8 مطالعه یا بودجه خود را اعلام نکردند یا منابع مالی آنها نامشخص بود و 6 مطالعه، منابع مالی غیرصنعتی را اعلام کردند.
قطعیت در شواهد و سوگیری مطالعه واردشده
قطعیت ما در شواهد، با استفاده از معیارهای GRADE، در سراسر پیامدها بین بسیار پایین تا بالا متغیر بود. ما اکثر پیامدها را دارای قطعیت پایین ارزیابی کردیم. خطرات سوگیری (bias) در بسیاری از RCTها، نگرانکننده بود؛ روششناسی تصادفیسازی در 15 RCT نامشخص بود و پنهانسازی تخصیص در 14 RCT نامشخص و خطر سوگیری در 4 RCT بالا بود. وضعیت کورسازی ارزیابان پیامد در 13 RCT نامشخص و خطر سوگیری در 5 RCT بالا بود، اگرچه اکثر پیامدها در این کارآزماییها عینی بوده و مستعد سوگیری مشاهدهگر نبودند. پرسنل مطالعه، اغلب کورسازی نشده یا اطلاعات کافی برای ارزیابی سطح کورسازی آنها در دسترس نبود (پنج RCT در معرض خطر نامشخص و هفت RCT در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند).
پیامدهای اولیه
مرگومیر به هر علتی در 21 RCT، حوادث ترومبوآمبولیک شریانی در 22 RCT و حوادث ترومبوآمبولیک وریدی در 21 RCT گزارش شد.
کنسانتره فیبرینوژن: کارآزماییهای پروفیلاکتیک با مقایسهکننده غیرفعال (9 RCT)
این کارآزماییها دارای شرایط بالینی ناهمگون و نقاط زمانی پیامد بودند، بنابراین ما دادهها را ترکیب نکردیم. در مقایسه با دارونما، شواهدی وجود نداشت که نشان دهد کنسانتره پروفیلاکتیک فیبرینوژن، مورتالیتی به هر علتی را کاهش داد (4 RCT؛ 248 شرکتکننده). در مقایسه با مقایسهکننده غیرفعال، شواهدی با کیفیت پایین تا متوسط وجود داشت که نشان داد کنسانتره پروفیلاکتیک فیبرینوژن، خطر عوارض ترومبوآمبولیک شریانی یا وریدی را افزایش نداد (7 RCT؛ 398 شرکتکننده).
کنسانتره فیبرینوژن: کارآزماییهای پروفیلاکتیک با مقایسهکننده فعال (2 RCT)
در این دو RCT (با 57 شرکتکننده)، مورتالیتی یا بروز حوادث ترومبوآمبولیک وجود نداشت.
کنسانتره فیبرینوژن: کارآزماییهای درمانی با مقایسهکننده غیرفعال (8 RCT)
این کارآزماییها دارای شرایط جراحی ناهمگون و نقاط زمانی پیامد بودند، بنابراین ما دادهها را فقط برای زیرگروهها ترکیب کردیم. در مقایسه با مقایسهکننده غیرفعال، شواهدی وجود نداشت (کیفیت بین پایین تا بالا متغیر بود) که نشان دهد کنسانتره فیبرینوژن، مرگومیر به هر علتی را در شرکتکنندگان با خونریزی فعال کاهش داد (7 RCT؛ 724 شرکتکننده). در مقایسه با مقایسهکننده غیرفعال، شواهدی وجود نداشت که نشان دهد استفاده از کنسانتره فیبرینوژن در خونریزی فعال، خطر حوادث ترومبوآمبولیک شریانی (7 RCT؛ 607 شرکتکننده) یا وریدی را (6 RCT؛ 562 شرکتکننده) افزایش داد.
کنسانتره فیبرینوژن: کارآزماییهای درمانی با مقایسهکننده فعال (4 RCT)
از آنجایی که دادهها در نقاط زمانی قابل مقایسه اندازهگیری نشدند، ما دادههای پیامد را ترکیب نکردیم. در مقایسه با دیگر عوامل پرو-کوآگولانت فعال، شواهدی وجود نداشت (با کیفیت بسیار پایین تا متوسط) که نشان دهد کنسانتره فیبرینوژن، مرگومیر به هر علتی را در شرکتکنندگان دارای خونریزی فعال کاهش داد (4 RCT؛ 220 شرکتکننده). شواهدی وجود نداشت که نشان دهد کنسانتره فیبرینوژن، خطر حوادث ترومبوآمبولیک شریانی (3 RCT؛ 126 شرکتکننده) یا وریدی را (4 RCT؛ 220 شرکتکننده) افزایش داد.
فاکتور XIII: کارآزماییهای پروفیلاکتیک با مقایسهکننده غیرفعال (6 RCT)
این کارآزماییها، از نظر شرایط جراحی و نقاط زمانی برای تجزیهوتحلیل پیامد، ناهمگون بودند. بنابراین، ما فقط دادههای مربوط به زیرگروهها را ترکیب کردیم. در مقایسه با یک مقایسهکننده غیرفعال، شواهدی وجود نداشت که نشان دهد فاکتور XIII، مرگومیر به هر علتی را کاهش میدهد (5 RCT؛ 414 شرکتکننده). شواهدی (با کیفیت بسیار پایین تا پایین) در مورد تفاوت در میزان حوادث شریانی یا وریدی بین فاکتور XIII و مقایسهکننده غیرفعال وجود نداشت (4 کارآزمایی؛ 354 شرکتکننده).
فاکتور XIII: کارآزماییهای درمانی با مقایسهکننده غیرفعال (1 RCT)
هیچ موردی از مرگومیر یا بروز حوادث ترومبوآمبولیک در این کارآزمایی وجود نداشت.
کنسانتره کمپلکس پروترومبین (PCC): کارآزماییهای پروفیلاکتیک با مقایسهکننده غیرفعال (1 RCT)
شواهدی وجود ندارد (کیفیت متوسط) که نشان دهد PCC، مورتالیتی به هر علتی را کاهش داد (1 کارآزمایی؛ 78 شرکتکننده). هیچ موردی از حوادث ترومبوآمبولیک در این کارآزمایی گزارش نشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
کمبود شواهد قابل مقایسه با کیفیت خوب، مانع از نتیجهگیری برای کار بالینی میشود. تحقیقات بیشتری برای تعیین نسبت خطر – به - منفعت از این مداخلات مورد نیاز است. حجم نمونههای RCTهای آینده، برای تشخیص کاهش مرگومیر یا حوادث ترومبوآمبولیک بین بازوهای درمان، باید تا حد زیادی افزایش یابد. برای بهبود ثبات در گزارشدهی پیامد، توسعه مجموعههای پیامدهای اصلی ضروری است و ممکن است به رفع تعدادی از محدودیتهای شناساییشده در این مرور کمک کند.
خلاصه به زبان ساده
اثربخشی داروها برای کمک به لخته شدن خون در پیشگیری و درمان خونریزی در افراد بدون هموفیلی
سوال مطالعه مروری
آیا داروهایی که در پیشگیری و درمان خونریزی مفید هستند، خطر مرگومیر، خطر دچار شدن به لخته شدن خون را کاهش میدهند و میزان خونریزی را در افرادی که از هموفیلی (اختلال خونریزی) رنج نمیبرند، افرادی که خونریزی دارند، یا در معرض خطر خونریزی قرار دارند، کاهش میدهد؟
پیشینه
کوآگولوپاتی، که بهعنوان شکست در لخته شدن طبیعی خون تعریف شد، در بیماریهای شدید، تروما و جراحیهای بزرگ رایج است. این باعث میشود که خونریزی بدتر شده و باعث مرگ بیمار شود. داروهایی موجود هستند که فاکتورهایی برای لخته شدن خون به شمار میروند که برای درمان کوآگولوپاتی و خونریزی وریدی از طریق ورید تجویز میشوند. با این حال، ما اطلاعات کافی در مورد چگونگی اثربخشی و ایمنی آنها نداریم.
این مرور تمام دادههای موجود را در مورد این داروها برای ارزیابی اثربخشی و ایمنی آنها ترکیب میکند.
ویژگیهای مطالعه
ما برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs)، تا 18 اپریل 2018 به جستوجو در منابع پزشکی پرداختیم، زیرا این کارآزماییها، شواهد بسیار قابل اطمینانی را ارائه میدهند. ما 31 RCT مرتبط را شناسایی کردیم که حاوی نتایج مربوط به 2392 شرکتکننده بودند و این داروها را در برابر دارونما (درمان غیرفعال) یا دارو یا فرآوردههای خونی دیگر مقایسه کردند. این RCTها بر سه عاملی که ممکن است لخته شدن خون را بهبود ببخشند، متمرکز بودند: فیبرینوژن (یک عامل لخته شدن که قدرت لخته شدن را افزایش میدهد)، فاکتور لخته شدن XIII (برای نگه داشتن لخته در کنار هم مهم است) و کنسانتره کمپلکس پروترومبین (ترکیبی از چهار عامل پیشساز لخته).
کارآزماییها، این داروها را قبل از اینکه خونریزی اتفاق بیفتد (پروفیلاکتیک) یا برای درمان خونریزی موجود (درمانی) ارائه کردند. اغلب کارآزماییها بر جراحی، به ویژه جراحی قلب، تروما، و خونریزی پس از زایمان متمرکز بودند.
هفده مورد از RCTای که ما شناسایی کردیم، حمایت کننده صنعتی داشتند، هشت RCT منابع مالی نامشخص داشتند و ششRCT منابع مالی غیرصنعتی را اعلام کردند.
نتایج اصلی
هیچ دارویی، صرفنظر از شرایط بالینی یا نحوه مصرف دارو، تاثیری بر خطر مرگ نداشت. با این حال، اطمینان ما به این نتایج کم است و اگر مطالعات جدیدی منتشر شوند، این یافته ممکن است در آینده تغییر کند.
هیچ دارویی، خطر تشکیل لختههای مضر را در رگها یا شریانها افزایش نداد، اما اطمینان ما به این یافتهها کم است.
فیبرینوژن پروفیلاکتیک، خونریزی را پس از جراحی قلب و ارتوپدی در مقایسه با دارونما کاهش داد. فیبرینوژن پروفیلاکتیک در مقایسه با دارونما، نیاز به ترانسفیوژن خون را پس از جراحی قلب تقریبا به نصف رساند و نیاز به جراحیهای دیگر را به سه چهارم کاهش داد. هنگامیکه فیبرینوژن برای درمان خونریزی استفاده شد، نیاز را به ترانسفیوژن خون کاهش داد.
فاکتور XIII پروفیلاکتیک، خونریزی پس را از عمل جراحی قلب کاهش داد.
حجم نمونهها در کارآزماییهای تصادفیسازی شده آینده، باید تا حد زیادی افزایش یابند تا تفاوت را در بقای کلی و مرگومیر ناشی از خونریزی نشان دهند.
قطعیت شواهد
اطمینان ما به شواهد کم است، اما تحقیقات آینده ممکن است یافتههای این مرور را تغییر دهند.
نتیجهگیری
قطعیت پایین این شواهد، نتیجهگیری را در مورد اینکه این داروها چگونه به خوبی عمل میکنند و اینکه آیا این داروها باید در مراقبتهای سلامت فعلی مورد استفاده قرار بگیرند یا خیر، دشوار میسازد. تحقیقات بیشتری به شکل RCTهایی با مقیاس بزرگتر برای تعیین منافع و هزینههای این درمانها و این که آیا منافع آنها بیشتر از خطرات آنها است یا خیر، مورد نیاز است.