55 کارآزمایی معیارهای ورود را داشته و در مجموع 216480 شرکتکننده را وارد کردند. 36 کارآزمایی (119114 شرکتکننده) واکسن RV1؛ 15 کارآزمایی (88934 شرکتکننده) واکسن RV5؛ و 4 کارآزمایی (8432 شرکتکننده) Rotavac را ارزیابی کردند.
RV1
کودکان واکسینه شده و تا سال اول زندگیشان پیگیری شدند
در کشورهای با مورتالیتی پایین، RV1 از 84% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.16؛ 95% CI؛ 0.09 تا 0.26؛ 43779 شرکتکننده، 7 کارآزمایی، شواهد با قطعیت بالا) و احتمالا از وقوع 41% از موارد اسهال شدید به هر علتی پیشگیری میکند (RR: 0.59؛ 95% CI؛ 0.47 تا 0.74؛ 28051 شرکتکننده، 3 کارآزمایی، شواهد با قطعیت بالا). در کشورهای با مورتالیتی بالا، RV1 از 63% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.37؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.60؛ 6114 شرکتکننده؛ 3 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت بالا) و از وقوع 27% از موارد اسهال شدید به هر علتی پیشگیری میکند (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.56 تا 0.95؛ 5639 شرکتکننده، 2 کارآزمایی، شواهد با قطعیت بالا).
کودکان واکسینه شده و تا سال دوم زندگیشان پیگیری شدند
در کشورهای با مورتالیتی پایین، RV1 از 82% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.18؛ 95% CI؛ 0.14 تا 0.23؛ 36002 شرکتکننده، 9 کارآزمایی، شواهد با قطعیت بالا) و احتمالا از وقوع 37% از اپیزودهای اسهال شدید به هر علتی پیشگیری میکند (نسبت نرخ (rate ratio): 0.63؛ 95% CI؛ 0.56 تا 0.71؛ 39091 شرکتکننده، 2 کارآزمایی، شواهد با قطعیت متوسط). در کشورهای با مورتالیتی بالا، RV1 احتمالا از 35% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.51 تا 0.83؛ 13768 شرکتکننده، 2 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت بالا) و از وقوع 17% از موارد اسهال شدید به هر علتی پیشگیری میکند (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.72 تا 0.96؛ 2764 شرکتکننده، 1 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت متوسط).
خطر عوارض جانبی جدی (serious adverse events; SAE) افزایش نیافت (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.83 تا 0.93؛ شواهد با قطعیت بالا). 30 مورد درهمفرورفتگی روده (intussusception) در 53032 کودک پس از واکسیناسیون RV1 و 28 مورد درهمفرورفتگی روده در 44214 کودک پس از دارونما یا عدم مداخله، گزارش شد (RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.46 تا 1.05؛ شواهد با قطعیت پایین).
RV5
کودکان واکسینه شده و تا سال اول زندگیشان پیگیری شدند
در کشورهای با مورتالیتی پایین، RV5 احتمالا از 92% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.08؛ 95% CI؛ 0.03 تا 0.22؛ 4132 شرکتکننده، 5 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت متوسط). ما مطالعهای را پیدا نکردیم که اسهال شدید ناشی از هر علتی در کشورهای با مورتالیتی پایین گزارش کرده باشد. در کشورهای با مورتالیتی بالا، RV5 از 57% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.29 تا 0.62؛ 5916 شرکتکننده، 2 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت بالا)، اما احتمالا تفاوت کم یا عدم تفاوت بین واکسن و دارونما برای اسهال شدید ناشی از هر علتی وجود دارد (RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.58 تا 1.11؛ 1 کارآزمایی، 4085 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
کودکان واکسینه شده و تا سال دوم زندگیشان پیگیری شدند
در کشورهای با مورتالیتی پایین، RV5 از 82% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.18؛ 95% CI؛ 0.08 تا 0.39؛ 7318 شرکتکننده، 4 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت متوسط). ما مطالعهای را پیدا نکردیم که اسهال شدید ناشی از هر علتی در کشورهای با مورتالیتی پایین گزارش کرده باشد. در کشورهای با مورتالیتی بالا، RV5 از 41% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.59؛ 95% CI؛ 0.43 تا 0.82؛ 5885 شرکتکننده، 2 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت بالا) و از وقوع 15% از موارد اسهال شدید به هر علتی پیشگیری میکند (RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.75 تا 0.968؛ 5977 شرکتکننده، 2 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت بالا).
افزایش خطر عوارض جانبی جدی (SAE) دیده نشد (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.86 تا 1.01؛ شواهد با قطعیت متوسط تا بالا). 16 مورد درهمفرورفتگی روده در 43629 کودک پس از واکسیناسیون RV5 و 20 مورد درهمفرورفتگی در 41866 کودک پس از دارونما گزارش شد (RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.41 تا 1.45؛ شواهد با قطعیت پایین).
Rotavac
کودکان واکسینه شده و تا سال اول زندگیشان پیگیری شدند
Rotavac در هیچ RCT در کشورهایی با مورتالیتی پایین کودکان بررسی نشده است. در هند، کشوری با مورتالیتی بالا، Rotavac احتمالا از 57% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.30 تا 0.60؛ 6799 شرکتکننده، شواهد با قطعیت متوسط)؛ این کارآزمایی گزارشی را از اسهال شدید به هر علتی در سال اول پیگیری ارائه نکرد.
کودکان واکسینه شده و تا سال دوم زندگیشان پیگیری شدند
در کشورهای با مورتالیتی بالا، RV1 از 54% از موارد اسهال شدید روتاویروسی پیشگیری میکند (RR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.35 تا 0.60؛ 6541 شرکتکننده، 1 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت بالا) و از وقوع 16% از موارد اسهال شدید به هر علتی پیشگیری میکند (RR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.71 تا 0.98؛ 6799 شرکتکننده، 1 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت متوسط).
افزایش خطر عوارض جانبی جدی (SAE) دیده نشد (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.02؛ شواهد با قطعیت متوسط). 8 مورد درهمفرورفتگی در 5764 کودک پس از واکسیناسیون Rotavac و 3 مورد درهمفرورفتگی در 2818 کودک پس از دارونما گزارش شد (RR: 1.33؛ 95% CI؛ 0.35 تا 5.02؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین).
شواهد کافی در مورد تاثیر هر نوعی از واکسن روتاویروس روی مورتالیتی وجود نداشت (198381 شرکتکننده، 44 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت پایین تا بسیار پایین)، زیرا کارآزماییها آنقدر قوی نبودند که تاثیر واکسن را روی این نقطه پایانی تشخیص دهند.
هدف از این مطالعه مروری چیست؟
هدف این مرور کاکرین، دانستن این بود که آیا واکسنهای روتاویروسی در پیشگیری از اسهال و مرگ در نوزادان و کودکان خردسال موثر هستند یا خیر. همچنین هدف ما مشخص کردن این است که آیا واکسنهای روتاویروسی ایمن هستند یا خیر. ما همه مطالعات مرتبط را گردآوری و تجزیهوتحلیل کردیم تا به این سوالات پاسخ دهیم، و 55 مطالعه را یافتیم.
پیامهای کلیدی
RV1؛ RV5 و Rotavac از اپیزودهای اسهال روتاویروسی پیشگیری میکنند (شواهد با قطعیت متوسط تا بالا). ما هیچ خطر فزایندهای را در عوارض جانبی جدی پیدا نکردیم (شواهد با قطعیت متوسط تا بالا)، از جمله درهمفرورفتگی روده (که بخشی از روده به صورت تلسکوپی وارد بخشی دیگر از روده میشود و میتواند موجب انسداد شود) (شواهد با قطعیت پایین تا بسیار پایین).
در این مطالعه مرور چه چیزی مطالعه شد؟
عفونت روتاویروسی دلیل شایع اسهال در نوزادان و کودکان خردسال است و میتواند موجب بیماری خفیف، بستری شدن و مرگ شود. از سال 2009، سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده که واکسن روتاویروس در همه برنامههای ایمنسازی ملی نوزادان و کودکان وارد شود و 95 کشور تاکنون این توصیه را پیگیری کردهاند. در سالهایی که نوزادان و کودکان شروع به دریافت واکسن روتاویروس نکرده بودند، عفونت روتاویروسی منجر به مرگ حدود نیم میلیون مرگ در یک سال در کودکان زیر پنج سال شد که عمدتا در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ دادند.
در این مرور، ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را در نوزادان و کودکان خردسالی وارد کردیم که واکسن روتاویروس تکظرفیتی (RV1; Rotarix, GlaxoSmithKline) یا واکسن روتاویروس 5 ظرفیتی (RV5; RotaTeq, Merck) را بررسی کرده بودند. این واکسنها در چندین کارآزمایی بزرگ ارزیابی شده و برای استفاده در بسیاری از کشورها تایید شدهاند. ما همچنین کارآزماییهایی را وارد کردیم که واکسن روتاویروس تکظرفیتی (Rotavac; Bharat Biotech) دیگری را که فقط در هند استفاده شده بود، بررسی کرده بودند. واکسنهای روتاویروس با دارونما یا عدم واکسیناسیون مقایسه شدند. مطالعات واردشده اجازه انجام مقایسههای بین واکسنها را نداده بودند.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
ما 55 مطالعه مرتبط را با 216480 شرکتکننده پیدا کردیم. این کارآزماییها در مناطق مختلفی در سراسر جهان انجام شدند. این مطالعات یک واکسن روتاویروس را در مقابل دارونما (placebo) یا در مقابل هیچ واکسنی برای نوزادان و کودکان خردسال مقایسه کردند. واکسنهای آزمایششده عبارت بودند از RV1 (36 کارآزمایی، 119114 شرکتکننده)، RV5 (15 کارآزمایی، 88934 شرکتکننده)، و Rotavac (4 کارآزمایی، 8432 شرکتکننده). پنجاهویک مطالعه توسط تولیدکنندگان واکسن سرمایهگذاری شده یا آنها در این زمینه مشارکت مالی کرده بودند، در حالی که چهار مورد از آنها مستقل از سرمایهگذاری تولیدکنندگان واکسن انجام شده بودند.
در دو سال اول زندگی، RV1:
‐ از بیش از 80% از موارد شدید اسهال روتاویروسی در کشورهایی با نرخهای پایین مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت بالا)
‐ از 35% تا 63% از موارد اسهال شدید روتاویروسی در کشورهایی با نرخهای بالای مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت بالا)
‐ احتمالا از 37% تا 41% از موارد شدید اسهال به هر علتی (مانند هر نوع عفونت ویروسی، عفونت باکتریال یا عفونت انگلی) در کشورهایی با نرخهای پایین مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت متوسط)
‐ احتمالا از 18% تا 27% از موارد شدید اسهال ناشی از هر علتی در کشورهایی با نرخهای بالای مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت متوسط تا بالا)
در دو سال نخست زندگی، RV5:
‐ احتمالا از 82% تا 92% از موارد شدید اسهال روتاویروسی در کشورهایی با نرخهای پایین مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت متوسط)
‐ از 41% تا 57% موارد اسهال شدید روتاویروسی در کشورهایی با نرخهای بالای مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت بالا)
‐ احتمالا از 15% از موارد شدید اسهال ناشی از هر علتی در کشورهایی با نرخهای بالای مرگ پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت متوسط تا بالا)؛ ما هیچ مطالعهای را پیدا نکردیم که در مورد اسهال ناشی از هر علتی در کشورهای با نرخهای پایین مرگ گزارشی ارائه داده باشد.
در دو سال نخست زندگی، Rotavac:
‐ احتمالا از بیش از 50% از موارد شدید اسهال روتاویروسی در هند، کشوری با نرخهای بالای مرگ، پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت متوسط)
‐ احتمالا از %18 از موارد شدید اسهال ناشی از هر علتی در هند پیشگیری میکند (شواهد با قطعیت متوسط)؛ Rotavac در کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده در کشوری با نرخهای پایین مرگ ارزیابی نشده است.
ما تفاوتهای کم یا عدم تفاوت را در تعداد عوارض جانبی جدی (شواهد با قطعیت متوسط تا بالا)، یا موارد درهمفرورفتگی روده (شواهد با قطعیت پایین تا بسیار پایین)، بین دریافتکنندگان RV1؛ RV5 یا Rotavac، در مقایسه با دارونما یا عدم مداخله یافتیم.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که تا 4 اپریل 2018 منتشر شده بودند.