لاپاروسکوپی پروسیجری رایج برای تشخیص و درمان وضعیت‌های گوناگون زنان است. درد نوک شانه (STP) در نتیجه لاپاروسکوپی در حدود 80% از زنان با احتمال بالقوه موربیدیتی، تاخیر در ترخیص و بستری مجدد قابل‌توجه رخ می‌دهد. مداخلاتی در زمان لاپاروسکوپی زنان با هدف کاهش بروز و شدت STP ایجاد شده‌اند.

تعیین اثربخشی و ایمنی روش‌ها برای کاهش بروز و شدت درد نوک شانه (STP) پس از لاپاروسکوپی زنان.

ما در پایگاه‌های اطلاعاتی زیر جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی کارآزمایی‌های گروه زنان و باروری در کاکرین (CGF)؛ مرکز ثبت مطالعات آنلاین کاکرین (CRSO)؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و (CINAHL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture از آغاز تا 8 آگوست 2018. ما هم‌چنین فهرست منابع مقالات مرتبط و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام را جست‌وجو کردیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCTs ؛randomised controlled trails) مربوط به مداخلات در حین یا بلافاصله پس از لاپاروسکوپی زنان برای کاهش بروز یا شدت STP.

ما از شیوه‌های روش‌شناختی استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. پیامد‌های اولیه: بروز یا شدت STP و عوارض جانبی مداخلات؛ پیامد‌های ثانویه: مصرف مسکن، تاخیر در ترخیص، نرخ‌های بستری مجدد، نمرات کیفیت زندگی و هزینه‌ مراقبت‌های سلامت.

ما 32 مطالعه (3284 زن) را وارد کردیم. پروسیجرهای لاپاروسکوپی در این مطالعات از پروسیجرهای تشخیصی تا جراحی‌های پیچیده متغیر بودند. کیفیت شواهد از بسیار پایین تا متوسط، متفاوت بود. محدودیت‌های اصلی، خطر سوگیری (bias)، عدم دقت و ناهمگونی بودند.
روش اختصاصی در مقابل روش «استاندارد» برای رهاسازی ﭘﻨﻮﻣﻮﭘﺮیتونئوم (pneumoperitoneum)
استفاده از روش اختصاصی رهاسازی ﭘﻨﻮﻣﻮﭘﺮیتونئوم (مانورهای به‌کارگیری (recruitment manoeuvres) ریوی، ونتیلاسیون کمکی طولانی یا آسپیره کردن فعالانه گاز داخل شکمی)، شدت STP را طی 24 ساعت (میانگین تفاوت استانداردشده (SMD): 0.66-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82- تا 0.50-؛ 5 RCT؛ 670 شرکت‌کننده؛ I2 = %0؛ شواهد با کیفیت پایین) و مصرف ضددرد را کاهش می‌دهد (SMD: 0.53-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.70- تا 0.35-؛ 4 RCT؛ 570 شرکت‌کننده؛ I2 = %91؛ شواهد با کیفیت پایین). به نظر می‌رسد اختلاف اندک یا عدم اختلاف در وقوع STP طی 24 ساعت وجود دارد (نسبت شانس (OR): 0.87؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 1.82؛ 1 RCT؛ 118 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
هیچ عارضه جانبی در تنها مطالعه ارزیابی‌کننده این پیامد رخ نداده بود.
اینستیلاسیون مایع (fluid instillation) در برابر عدم اینستیلاسیون مایع
اینستیلاسیون مایع احتمالا با کاهش در بروز (OR: 0.38؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.22 تا 0.66؛ 2 RCT؛ 220 شرکت‌کننده؛ I2 = %0؛ شواهد با کیفیت متوسط) و شدت STP در 24 ساعت ارتباط دارد (تفاوت میانگین (MD) (نمره 0 تا 10 مقیاس آنالوگ بصری (VAS)): 2.27-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.06- تا 1.48-؛ 2 RCT؛ 220 شرکت‌کننده؛ I2 = %29؛ شواهد با کیفیت متوسط) و ممکن است مصرف مسکن را کاهش دهد (MD: 12.02-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 23.97- تا 0.06-؛ 2 RCT؛ 205 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
هیچ مطالعه‌ای عارضه جانبی را نسنجیده بود.
درناژ داخل صفاقی (intraperitoneal drain) در مقابل عدم درناژ داخل صفاقی
استفاده از درناژ داخل صفاقی ممکن است بروز STP را طی 24 ساعت (OR: 0.30؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 0.46؛ 3 RCT؛ 417 شرکت‌کننده؛ I2 = %90؛ شواهد با کیفیت پایین) و مصرف مسکن را طی 48 ساعت پس از عمل کاهش دهد (SMD: 1.84-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.14- تا 1.54-؛ 2 RCT؛ 253 شرکت‌کننده؛ I2 = %90). ما مطمئن نیستیم که شدت STP را در 24 ساعت کاهش می‌دهد یا خیر؛ زیرا کیفیت شواهد بسیار پایین بود (MD (نمره 0 تا 10 مقیاس (VAS): 1.85-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.15- تا 1.55-؛ 3 RCT؛ 320 شرکت‌کننده؛ I2 = %70).
هیچ مطالعه‌ای عارضه جانبی را اندازه‌گیری نکرده بود.
بی‌حسی موضعی داخل صفاقی در زیر دیافراگم در مقابل کنترل (عدم اینستیلاسیون مایع، نرمال سالین یا رینگر لاکتات)
احتمالا تفاوت اندک یا عدم تفاوت بین گروه‌ها در بروز STP در 24 ساعت وجود دارد (OR: 0.72؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.42 تا 1.23؛ 4 RCT؛ 336 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%؛ شواهد با کیفیت متوسط) و ممکن است اختلافی در شدت STP در 24 ساعت وجود نداشته باشد (MD: 1.13-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.52- تا 0.26؛ 1 RCT؛ 50 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین). با این حال این مداخله می‌تواند مصرف مسکن را پس از عمل کاهش دهد (SMD: 0.57-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.94- تا 0.21-؛ 2 RCT؛ 129 شرکت‌کننده؛ I2 = %51؛ شواهد با کیفیت پایین).
عارضه جانبی در هیچ مطالعه‌ای رخ نداده بود.
بی‌حسی موضعی در فضای صفاقی (نه در زیر دیافراگم) در برابر نرمال سالین
ممکن است بی‌حسی موضعی در فضای صفاقی، بروز STP را طی 4 تا 8 ساعت پس از عمل کاهش دهد (OR: 0.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 تا 0.93؛ 2 RCT؛ 157 شرکت‌کننده؛ I2 = %56؛ شواهد با کیفیت پایین). دیگر پیامد‌های مورد نظر ارزیابی نشده بود.
CO2 گرم‌ یا گرم‌ و مرطوب در مقابل CO2 گرم‌نشده و مرطوب‌نشده
ممکن است هیچ تفاوتی بین این مداخلات در بروز STP طی 24 تا 48 ساعت (OR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.49؛ 2 RCT؛ 194 شرکت‌کننده؛ I2 = %12؛ شواهد با کیفیت پایین) یا در مصرف مسکن طی 48 ساعت وجود نداشته باشد (MD: 4.97- میلی‌گرم مورفین؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 11.25- تا 1.31؛ 1 RCT؛ 95 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین)؛ احتمالا اختلاف اندک یا عدم اختلاف در شدت STP ظرف 24 ساعت وجود دارد (MD (نمره 0 تا 10 مقیاس (VAS): 0.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.75- تا 0.97؛ 2 RCT؛ 157 شرکت‌کننده؛ I2 = %50؛ شواهد با کیفیت متوسط).
هیچ مطالعه‌ای عارضه جانبی را اندازه‌گیری نکرده بود.
لاپاروسکوپی بدون گاز در مقابل دمیدن CO2
ممکن است لاپاروسکوپی بدون گاز با افزایش شدت STP طی 72 ساعت پس از عمل در مقایسه با درمان استاندارد مرتبط باشد (MD: 3.8 (نمره 0 تا 30 در مقیاس VAS)؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.76 تا 6.84؛ 1 RCT؛ 54 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین)، و ممکن است تفاوتی در خطر عوارض جانبی وجود نداشته باشد (OR: 2.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.25 تا 26.28؛ 1 RCT؛ 54 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
هیچ مطالعه‌ای بروز STP را اندازه‌گیری نکرده بود.

شواهدی با کیفیت پایین تا متوسط وجود دارد مبنی بر اینکه مداخلات زیر با کاهش در بروز یا شدت STP یا هر دو، یا کاهش در نیاز به مسکن برای زنانی که تحت لاپاروسکوپی قرار گرفته‌اند همراه بوده است: یک روش اختصاصی برای رهاسازی پنوموپریتونئوم؛ اینستیلاسیون داخل صفاقی مایع؛ درناژ داخل صفاقی؛ و بی‌حسی موضعی اعمال‌شده در فضای صفاقی (نه در زیر دیافراگم).
شواهدی با کیفیت پایین تا متوسط وجود دارد که ممکن است بی‌حسی موضعی داخل صفاقی در زیر دیافراگم و دمیدن گاز گرم و مرطوب تفاوتی در بروز یا شدت STP ایجاد نکنند.
شواهدی با کیفیت پایین وجود دارد که ممکن است لاپاروسکوپی بدون گاز شدت STP را در مقایسه با درمان استاندارد افزایش دهد.
مطالعات اندکی، اطلاعاتی را درباره عوارض جانبی گزارش کرده بودند. برخی مداخلات بالقوه مفید از طریق RCT‌های لاپاروسکوپی زنان مطالعه نشده بودند.