پیشینه
بیماری حاد ناشی از ارتفاع بالا به عنوان گروهی از سندرمهای مغزی و ریوی تعریف شدهاند که میتوانند در طول سفر به ارتفاعات بالا رخ بدهند. این بیماری در ارتفاعات بیش از 2500 متر شایعتر است، اما میتواند در ارتفاعات پایینتر، به ویژه در افراد آسیبپذیر دیده شود. بیماری حاد ناشی از ارتفاع بالا شامل طیف وسیعی از سندرمهای تعریف شده با استفاده از اصطلاحات «بیماری حاد کوهستان (کوهگرفتگی) (AMS)»، «ادم مغزی ناشی از ارتفاع بالا» و «ادم ریوی ناشی از ارتفاع بالا» است. مداخلات متعددی برای درمان این بیماری وجود دارد، هم دارویی و هم غیردارویی؛ با این حال، در مورد منافع و آسیبهای آنها عدم قطعیت بالایی وجود دارد.
اهداف
ارزیابی اثربخشی بالینی و ایمنی مداخلات (غیردارویی و دارویی)، به عنوان مونوتراپی یا در هر ترکیبی، برای درمان بیماری حاد ناشی از ارتفاع بالا.
روش های جستجو
ما در 10 آگوست 2017، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ LILACS؛ ISI Web of Science؛ (CINAHL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture؛ پایگاه اطلاعاتی Wanfang و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت را برای یافتن مطالعات در حال انجام، جستوجو کردیم. ما هیچ گونه محدودیت زبانی را اعمال نکردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را وارد کردیم که به ارزیابی اثرات مداخلات دارویی و غیردارویی در افرادی پرداختند که از بیماریهای حاد ناشی از ارتفاع بالا رنج میبرند: بیماری حاد کوهستان (کوهگرفتگی)، ادم ریوی ناشی از ارتفاع بالا یا ادم مغزی ناشی از ارتفاع بالا.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم واجد شرایط بودن گزارشهای مطالعه، خطر سوگیری (bias) هر مطالعه را ارزیابی کرده و استخراج دادهها را انجام دادند. ما اختلافنظرها را از طریق بحث با یک نویسنده سوم حل کردیم. ما کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
ما 13 مطالعه را وارد کردیم که در کل 468 شرکتکننده را به کار گرفتند. ما دو مطالعه در حال انجام را شناسایی کردیم. تمام مطالعات شامل بزرگسالان، و دو مطالعه شامل نوجوانان و بزرگسالان بود. 13 مطالعه در مناطق با ارتفاع بالا، اغلب در رشته کوههای آلپ اروپا انجام شدند. دوازده مطالعه شامل شرکتکنندگان مبتلا به بیماری حاد کوهستان، و یک مطالعه شامل شرکتکنندگان مبتلا به ادم ریوی ناشی از ارتفاع بالا بود. پیگیری معمولا کمتر از یک روز بود. ما کیفیت شواهد را در اغلب موارد به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت کاهش دادیم. ما نتایج مربوط به مقایسههای اصلی را به صورت زیر گزارش میکنیم.
مداخلات غیردارویی (3 مطالعه؛ 124 شرکتکننده)
مرگومیر به هر علت و تسکین کامل علائم AMS در سه کارآزمایی واردشده گزارش نشد. یک مطالعه با 64 شرکتکننده نشان داد که کاهش شبیهسازی شده از 193 میلیبار در مقابل 20 میلیبار میتواند میانگین علائم را پس از 12 ساعت درمان به 2.5 در مقابل 3.1 واحد کاهش دهد (دامنه نمره بالینی بین 0 تا 11 (بدتر) بود؛ کاهش 0.6 نقطهای در میانگین با استفاده از مداخله؛ شواهدی با کیفیت پایین). علاوه بر این، هیچ عارضهای با استفاده از اتاقهای هیپرباریک (اکسیژن پرفشار) (hyperbaric chambers) در مقابل اکسیژن اضافی یافت نشد (1 مطالعه؛ 29 شرکتکننده؛ شواهدی با کیفیت پایین).
مداخلات دارویی (11 کارآزمایی؛ 375 شرکتکننده)
مورتالیتی به هر علت در 11 کارآزمایی واردشده گزارش نشد. یک کارآزمایی، هنگام تجویز دگزامتازون (dexamethasone) در مقایسه با دارونما، پس از 12 تا 16 ساعت، نسبت بالاتری را از شرکتکنندگان با تسکین کامل علائم AMS یافت (به ترتیب؛ 47.1% در مقابل 0%؛ 1 مطالعه؛ 35 شرکتکننده؛ شواهدی با کیفیت پایین). به همین ترتیب، زمانی که استازولامید (acetazolamide) با دارونما مقایسه شد، اثرات آنها بر شدت علائم نامشخص بود (میانگین تفاوت استانداردشده (SMD): 1.19-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.56- تا 0.27؛ 2 مطالعه؛ 25 شرکتکننده؛ شواهدی با کیفیت پایین). یک کارآزمایی در مقایسه دگزامتازون با دارونما در 35 شرکتکننده، کاهش شدت علائم را نشان داد (تفاوت در تغییر نمره AMS: 3.7 واحد گزارش شده توسط نویسندگان؛ شواهدی با کیفیت متوسط).
اثرات حاصل از دو کارآزمایی اضافی که به مقایسه گاباپنتین (gabapentin) با دارونما و منیزیم (magnesium) با دارونما بر شدت علائم در پایان درمان پرداختند، نامشخص بودند. برای گاباپنتین در مقابل دارونما: میانگین نمرات مقیاس آنالوگ بصری (VAS): به ترتیب 2.92 در مقابل 4.75؛ تعداد 24 شرکتکننده؛ شواهدی با کیفیت پایین. برای منیزیم در مقابل دارونما: میانگین نمرات از 9 تا 10.3 واحد، 25 شرکتکننده؛ شواهدی با کیفیت پایین). این کارآزماییها، عوارض جانبی مرتبط با هر دو درمان را نیافتند (شواهدی با کیفیت پایین). یک کارآزمایی که سولفات منیزیم را در مقابل دارونما مقایسه کرد، نشان داد که سوزش، یک عارضه مکرر در بازوی سولفات منیزیم بود (درصد سوزش: به ترتیب 75% در مقابل 7.7%؛ یک مطالعه؛ 25 شرکتکننده؛ شواهدی با کیفیت پایین).
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد موجود محدودی برای تعیین اثرات مداخلات غیردارویی و دارویی در درمان بیماریهای حاد ناشی از ارتفاع بالا وجود دارد. شواهدی با کیفیت پایین نشان میدهند که دگزامتازون و استازولامید ممکن است نمرات AMS را در مقایسه با دارونما کاهش دهند. با این حال، منافع و آسیبهای بالینی مربوط به این مداخلات بالقوه همچنان نامشخص است. بهطور کلی، شواهد مربوط به زمینههای بالینی از معنیداری عملی محدودی برخوردار است. در این زمینه تحقیقات با کیفیت بالایی مورد نیاز است، زیرا روش انجام و گزارش بیشتر کارآزماییها ضعیف بود.
خلاصه به زبان ساده
درمانهایی برای بیماری ارتفاع بالا (کوهستان)
پیشینه
بیماری حاد ناشی از ارتفاع بالا، که به نام بیماری حاد کوهستان (کوهگرفتگی) نیز شناخته میشود، ممکن است با نشانههای مختلفی همراه باشد. این بیماری ناشی از کاهش سطح اکسیژن در ارتفاعات بسیار بالا است و ممکن است هنگام رسیدن به ارتفاعات بالا، موقع سفر کردن، پیادهروی یا صعود به کوهها یا سایر مناطق بلند، ایجاد شود. افرادی که به ارتفاعات بالاتر از 4000 متر میروند، زنان، افراد جوانتر از اواسط میانسالی و افراد دارای سابقه میگرن، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماریهای ارتفاع قرار دارند. شایعترین نشانهها عبارتند از سردرد، از دست دادن اشتها، بیخوابی و تهوع. با این حال، اشکال شدید آن میتواند منجر به گیجی، اشکال در راه رفتن، سرفه پیشرونده، تنگی نفس و حتی مرگ شود.
سوال مطالعه مروری
منافع و خطرات درمانهای مختلف برای افرادی که دچار بیماری ارتفاع بالا میشوند، چه هست؟
ویژگیهای مطالعه
ما 13 مطالعه را با 468 شرکتکننده وارد کردیم. اکثر مطالعات شرکتکنندگان مبتلا به فرم خفیف یا متوسط بیماری کوهگرفتگی را وارد کردند و فقط یک مطالعه فرم نورولوژیکی (اختلال سیستم عصبی) شدید را وارد کرد. مدت پیگیری معمولا کمتر از یک روز بود. ما همچنین دو مطالعه در حال انجام را شناسایی کردیم.
نتایج اصلی
ما مطالعاتی را یافتیم که مداخلات زیر را ارزیابی کردند: کاهش شبیهسازیشده با استفاده از یک اتاق هیپرباریک (استفاده پزشکی از اکسیژن در یک محفظه مخصوص با فشاری بالاتر از فشار اتمسفر برای افزایش میزان اکسیژن موجود در بدن)؛ اکسیژن؛ داروها: استازولامید، دگزامتازون، ایبوپروفن (ibuprofen)، پاراستامول (paracetamol)، گاباپنتین، سوماتریپتان (sumatriptan)، نیتریکاکسید (nitric oxide) و سولفات منیزیم (magnesium sulphate). هیچیک از این مطالعات، اثرات این مداخلات را بر مرگومیر به هر علت گزارش نکردند. گزارش مربوط به تسکین کامل نشانههای بیماری حاد کوهستان و عوارض جانبی نادر بود. مطالعات مربوط به کاهش شبیهسازیشده با استفاده از یک اتاق هیپرباریک، منافع یا آسیبهای اضافی مرتبط را با این مداخله نیافتند (3 مطالعه؛ 124 شرکتکننده). علاوهبراین، مطالعات مربوط به تجویز داروها منافع اندکی در رابطه با کاهش علائم با استفاده از استازولامید (2 مطالعه؛ 25 شرکتکننده)، و دگزامتازون (1 مطالعه؛ 35 شرکتکننده)، بدون افزایش عوارض جانبی یافتند.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهدی که ما یافتیم پایین بود و بنابراین اطمینان ما به یافتهها محدود است. اطلاعات کافی در مورد نحوه انجام مطالعات وجود نداشت و در بعضی موارد شواهدی از دستکاری برخی از مراحل کارآزمایی وجود داشت. علاوهبراین، تعداد افراد در هر مطالعه بسیار اندک بودند (کمتر از 30 شرکتکننده) و لذا نتایج واضح (عدم دقت) نبودند. برخی از مطالعات کورسازی نشدند (یعنی، شرکتکنندگان میدانستند که کدام درمان آزمایشی را دریافت کردند) و این میتوانست چگونگی ارزیابی شرکتکنندگان را از علائم خود تحت تاثیر قرار دهد.