درمان‌های روان‌شناختی متمرکز بر تروما که توسط درمانگر ارائه شوند، درمانی مؤثر برای اختلال استرس پس از تروما (PTSD) شمرده می‌شوند. اینها به عنوان درمان‌های خط اول برای این اختلال پذیرفته شده‌اند. با وجود شواهد پایه‌ای که برای این روش‌های درمانی وجود دارند، آنها همیشه به طور گسترده، در دسترس نیستند. موانع بسیاری، پذیرش درمان را محدود می‌کنند، از جمله تعداد محدود متخصصان واجد شرایط برای ارائه مداخلات، هزینه و موارد مربوط به انطباق با درمان، مانند زمان کار، مراقبت از کودکان و رفت‌وآمد، که به خاطر نیاز به حضور در قرار‌های هفتگی، فرد را محدود می‌کنند. ارائه درمان شناختی رفتاری (CBT) در اینترنت، جایگزین مؤثر و قابل قبولی برای درمان‌های ارائه شده توسط درمانگران برای اضطراب و افسردگی است. با این حال، روش‌های درمانی مبتنی بر اینترنت کمتری برای PTSD ایجاد و ارزیابی شده، و در مورد کارآیی درمان شناختی و رفتاری مبتنی بر اینترنت (I‐C/BT) برای PTSD عدم قطعیت وجود دارد.

ارزیابی اثرات I‐C/BT بر PTSD در بزرگسالان.

ما در پایگاه ثبت تخصصی گروه اختلالات شایع روانی در کاکرین (CCMDCTR) تا جون سال 2016 جست‌و‌جو کرده و چهار مطالعه را شناسایی کردیم که معیار‌های ورود را به مطالعه داشتند. CCMDCTR شامل کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT) مرتبط از MEDLINE؛ Embase و PsycINFO است. ما همچنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی آنلاین و فهرست منابع مطالعات وارد شده را جست‌و‌جو کردیم و برای شناسایی مطالعات اضافی و در حال انجام، با پژوهشگران در این زمینه تماس گرفتیم. ما در تاریخ 1 مارچ 2018 جست‌و‌جو را برای به‌روز‌رسانی انجام دادیم و چهار مطالعه تکمیل شده دیگر را شناسایی کردیم، که به همراه دو موردی که قبلا منتظر طبقه‌بندی بودند، به تجزیه‌و‌تحلیل‌ها اضافه کردیم.

ما به دنبال RCTهایی از I‐C/BT در مقایسه با درمان روانشناختی چهره‐به‐چهره یا مبتنی بر اینترنت، روانی‌آموزشی (psychoeducation)، لیست انتظار یا مراقبت معمول بودیم. ما مطالعات مربوط به بزرگسالان (16 سال یا بالاتر) را وارد کردیم که در آنها حداقل 70% از شرکت‌کنندگان مطابق با دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری (Diagnostic and Statistical Manual; DSM) یا طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها (ICD)، واجد معیار‌های تشخیصی PTSD بودند.

ما داده‌ها را وارد نرم‌افزار Review Manager 5 کردیم. ما پیامدهای طبقه‌بندی شده را به صورت خطرات نسبی (RRs) و پیامدهای پیوسته را با تفاوت‌های میانگین یا تفاوت‌های میانگین استانداردشده (SMDs)، با 95% فاصله اطمینان (CIs) گزارش کردیم. ما داده‌ها را با متاآنالیز اثر ثابت تجمیع کردیم، به استثنای جایی که نا‌همگونی وجود داشت، که در این حالت از یک مدل اثرات تصادفی استفاده شد. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات وارد شده را از نظر خطر سوگیری (bias) ارزیابی کردند؛ هرگونه تعارضی با نویسنده سوم، با هدف دستیابی به اتفاق آرا، مورد بحث قرار گرفت.

در مجموع، ما 10 مطالعه را با 720 شرکت‌کننده در این مطالعه مروری وارد کردیم. هشت مطالعه I‐C/BT ارائه شده را با هدایت درمانگر با لیست انتظار مقایسه کردند. دو مطالعه به مقایسه IC/BT هدایت شده با I‐non‐C/BT پرداختند. نا‌همگونی قابل‌توجهی در میان مطالعات وارد شده وجود داشت.

شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان داد که، در مقایسه با لیست انتظار، I‐C/BT ممکن است با کاهش مهمی از نظر بالینی در PTSD پس از درمان همراه باشد (SMD؛ 0.60‐؛ 95% CI؛ 0.97‐ تا 0.24‐؛ 8 مطالعه، 560 شرکت‌کننده). با این حال، هیچ گونه شواهدی از تفاوت در علائم PTSD در پیگیری کمتر از شش ماه وجود نداشت (SMD؛ 0.43‐؛ 95% CI؛ 1.41‐ تا 0.56؛ 3 مطالعه، 146شرکت‌کننده). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین گروه‌های I‐C/BT و لیست انتظار وجود داشته باشد (RR؛ 1.39؛ 95% CI؛ 1.03 تا 1.88؛ 8 مطالعه، 585 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). I‐C/BT در کاهش خطر تشخیص PTSD پس از درمان، مؤثرتر از لیست انتظار نبود (RR؛ 0.53؛ 95% CI؛ 0.28 تا 1.00؛ 1 مطالعه، 62 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). I‐C/BT ممکن است با کاهش مهمی از نظر بالینی در علائم افسردگی پس از درمان همراه باشد (SMD؛ 0.61‐؛ 95% CI؛ 1.17‐ تا 0.05‐؛ 5 مطالعه؛ 425 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). شواهدی با کیفیت بسیار پائین همچنین حاکی از آن است که I‐C/BT ممکن است با کاهش بالینی مهم در علائم اضطراب پس از درمان (SMD؛ 0.67‐؛ 95% CI؛ 0.98‐ تا 0.36‐، 4 مطالعه، 305 شرکت‌کننده)، و در پیگیری کمتر از شش ماه (MD؛ 12.59‐؛ 95% CI؛ 20.74‐ تا 4.44‐؛ 1 مطالعه، 42 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) همراه باشد. اثرات I‐C/BT بر کیفیت زندگی نامشخص بود (SMD؛ 0.60؛ 95% CI؛ 0.08 تا 1.12؛ 2 مطالعه، 221 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

دو مطالعه هیچ تفاوتی را در علائم PTSD بین گروه‌های I‐C/BT و I‐non‐C/BT هنگام اندازه‌گیری پس از درمان (SMD؛ 0.08‐؛ 95% CI؛ 0.52‐ تا 0.35؛ 2 مطالعه، 82 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا هنگامی که پیگیری کمتر از شش ماه بود (SMD؛ 0.08؛ 95% CI؛ 0.41‐ تا 0.57؛ 2 مطالعه، 65 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نشان ندادند. با این حال، افرادی که I‐C/BT دریافت کردند، گزارش دادند که علائم PTSD آنها در پیگیری شش تا 12 ماه بهتر بوده است (MD؛ 8.83‐؛ 95% CI؛ 17.32‐ تا 0.34‐؛ 1 مطالعه، 18شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). دو مطالعه هیچ تفاوتی را در علائم افسردگی بین گروه‌های I‐C/BT و I‐non‐C/BT هنگام اندازه‌گیری پس از درمان (SMD؛ 0.12‐؛ 95% CI؛ 0.78‐ تا 0.54؛ 2 مطالعه، 84 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا هنگامی که پیگیری کمتر از شش ماه بود (SMD؛ 0.20؛ 95% CI؛ 0.31‐ تا 0.71؛ 2 مطالعه، 61 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نشان ندادند. با این حال، افرادی که I‐C/BT دریافت کرده بودند، نشان دادند که در پیگیری شش تا 12 ماه، علایم افسردگیشان بهتر بوده است (MD؛ 8.34‐؛ 95% CI؛ 15.83‐ تا 0.85‐؛ 1 مطالعه، 18شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). دو مطالعه هیچ تفاوتی را در علائم اضطراب بین گروه‌های I‐C/BT و I‐non‐C/BT هنگام اندازه‌گیری پس از درمان (SMD؛ 0.08؛ 95% CI؛ 0.78‐ تا 0.95؛ 2 مطالعه، 74 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا هنگامی که پیگیری کمتر از شش ماه بود (SMD؛ 0.16‐؛ 95% CI؛ 0.67‐ تا 0.35؛ 2 مطالعه، 60 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نشان ندادند. با این حال، افرادی که I‐C/BT دریافت کردند، گزارش دادند که علائم اضطرابشان در پیگیری شش تا 12 ماه، بهتر شده بود (MD؛ 8.05‐؛ 95% CI؛ 15.20‐ تا 0.90‐؛ 1 مطالعه، 18شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

هیچ یک از مطالعات وارد شده هزینه‐اثربخشی یا عوارض جانبی را گزارش نکردند.

در حالی که این مرور برخی از اثرات مفید I‐C/BT را برای PTSD نشان داد، به دلیل تعداد کم کارآزمایی‌های وارد شده، کیفیت شواهد بسیار پایین بود. در آینده کار بیشتری مورد نیاز است برای: تعیین عدم پائین بودن (non‐inferiority) آن نسبت به مداخلات خط اول فعلی، کشف مکانیسم‌های تغییر، ایجاد سطوح بهینه راهنمایی، بررسی هزینه‐اثربخشی، اندازه‌گیری عوارض جانبی و تعیین پیش‌بینی‌کننده‌های اثربخشی و ترک درمان.