پیشینه
قطرههای اشک مصنوعی بدون نیاز تجویز پزشک (OTC؛ over the counter)، از لحاظ تاریخی اولین گام در درمان سندرم چشم خشک و شرایط مربوط به خشکی چشم مانند ناراحتی استفاده از لنز تماسی است. اما در حال حاضر، اطلاعات ما در مورد اثربخشی کلی قطرههای اشک مصنوعی به تنهایی که از نظر تجاری در دسترس همگان باشد، بسیار کم است. مطالعه مروری حاضر یک متاآنالیز (meta-analysis) ضروری مبتنی بر همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده و شبهتصادفیسازی را فراهم میکند که مقایسههای سر به سر استفاده از اشک مصنوعی بدون نیاز به تجویز پزشک را تجزیه و تحلیل کردهاند.
اهداف
بررسی اثربخشی و توکسیسیتی کاربرد اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک (OTC)، در درمان سندرم چشم خشک در مقایسه با طبقه دیگری از اشکهای مصنوعی بدون نیاز به تجویز پزشک (OTC)، عدم درمان یا دارونما.
روش های جستجو
ما جستوجوی خود را در منابع زیر انجام دادیم: CENTRAL (که شامل پایگاه کارآزماییهای ثبتشده چشم و بینایی در کاکرین (Cochrane Eyes and Vision Trials Register) است) (شماره 12؛ 2015)؛ Ovid Medline؛ Ovid MEDLINE In-Process و دیگر استنادهای ایندکسنشده، Ovid Medline Daily؛ OVID OLDMEDLINE (از ژانویه 1946 تا دسامبر 2015)، EMBASE (از ژانویه 1980 تا دسامبر 2015)، منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS؛ Latin American and Caribbean Health Sciences) (از ژانویه 1982 تا دسامبر 2015)، the ISRCTN registry؛ (www.isrctn.com/editAdvancedSearch)؛ ClinicalTrials.gov؛ (www.clinicaltrials.gov)، پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP؛ World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform)؛ (www.who.int/ictrp/search/en) و وبسایت سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA؛ Food and Drugs Administration) (www.fda.gov). ما هیچگونه محدودیتی از نظر زمان و زبان در جستوجوهای الکترونیکی برای این کارآزماییها اعمال نکردیم. آخرین جستوجوی پایگاههای اطلاعاتی الکترونیکی را در 4 دسامبر 2015 انجام دادیم. ما فهرست منابع کارآزماییهای انتخابشده را برای شناسایی هرگونه کارآزمایی اضافی انجام گرفته در این زمینه، که در جستوجوهای الکترونیکی شناسایی نشدند، بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
این مطالعه شامل کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده با شرکتکنندگان بزرگسالی است که بدون در نظر گرفتن نژاد یا جنسیت، مبتلا به بیماری خشکی چشم تشخیص داده شدهاند. ما کارآزماییهایی را انتخاب کردیم که در آنها سن شرکتکنندگان گزارش نشده بود و کارآزماییهای بالینی که به مقایسه اشک مصنوعی بدون تجویز پزشک با نوع دیگری از اشک مصنوعی بدون تجویز یا دارونما یا عدم درمان پرداخته بودند. لازم به ذکر است که این مطالعه، مقایسههای سر به سر اشک مصنوعی را با انواع دیگر درمان خشکی چشم در نظر نگرفت.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما در این مطالعه از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. دو نویسنده این مطالعه مروری، بهطور جداگانه نتایج جستوجو را غربالگری کردند. همچنین مطالعات دارای متن کامل را از نظر واجد شرایط بودن برای گنجاندن در این مطالعه، بررسی کردند و دادهها را استخراج کردند. ما برای کارآزماییهایی که مداخلات مشابه را مقایسه کرده و پیامدهای یکسانی را با دادههای کافی گزارش داده بودند، متاآنالیز انجام دادیم و همه نتایج کارآزماییهای انتخابشده دیگر را در این متن نیز خلاصه کردیم.
نتایج اصلی
ما تعداد 43 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده (3497 شرکتکننده با خشکی چشم) را انتخاب کردیم. توانایی ما برای انجام متاآنالیز با توجه به ناهمگونی ویژگیهای مطالعات بین کارآزماییهای انتخاب شده از نظر نوع معیارهای تشخیصی، مداخله، مقایسهها و اندازهگیریهای انجام شده، محدود بود. این بررسی نشان داد که بهطور کلی، درباره اینکه اشکهای مصنوعی مختلف بدون نیاز به تجویز پزشک در مقایسه با یکدیگر یا دارونما، تسکین مشابهی در علائم و نشانهها دارند، اطمینان کافی وجود ندارد. با این وجود، براساس دادههای دو کارآزمایی (175 شرکتکننده) دریافتیم که درمان مداوم با استفاده از اشک مصنوعی مبتنی بر اسید پلیاکریلیک 0.2% در مقایسه با درمان با اشک مصنوعی مبتنی بر الکل پلیوینیل 1.4%، به طور قطع موثرتر است. سایر کارآزماییهای انتخابشده مربوط به اشک مصنوعی، نتایج متناقضی بین گروهها ایجاد کردند یا هیچ اختلافی بین گروهها نشان ندادند. همچنین مطالعه مروری ما نشان داد که بهطور کلی، استفاده از اشک مصنوعی بدون تجویز پزشک ممکن است ایمن باشد، اما بدون عوارض جانبی نیست. بهطور کلی، ما کیفیت شواهد را پائین برآورد کردیم، زیرا خطر سوگیری (Bias)، بین کارآزماییها زیاد بود و اندازههای پیامدها، ضعیف گزارش شده بود، که در نتیجه برای تجزیه و تحلیل کمی، کافی نبود. علاوه بر این، 18 کارآزمایی واجد شرایط دیگر را یافتیم که بدون نتایج مرتبط یا انتشار آنها، تنها در کارآزماییهای بالینی ثبتشده گزارش شده بودند. در این کارآزماییها، در مجموع 2079 شرکتکننده وارد مطالعه شده بودند که برای آنها هیچگونه دادهای در دسترس نیست. فقدان چنین گزارشی از نتایج کارآزماییها، نشان دهنده خطر بالای سوگیری انتشار است.
نتیجهگیریهای نویسندگان
اشک مصنوعی بدون تجویز نیاز به پزشک ممکن است برای درمان سندرم چشم خشک بیخطر و موثر باشد. منابع منتشرنشده نشان میدهند که بیشتر اشکهای مصنوعی بدون نسخه ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند. این نتیجهگیری با توجه به تناقضات موجود در طرح مطالعات و تناقضات موجود در گزارشهای مربوط به نتایج کارآزماییها، میتواند تا حد زیادی تحریف شده باشد. بنابراین، برای اینکه بتوانیم نتیجهگیری دقیقی در مورد اثربخشی مجزای فرمولاسیون اشک مصنوعی بدون نسخه داشته باشیم، نیاز به انجام تحقیقات بیشتری داریم.
خلاصه به زبان ساده
اثربخشی اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک (OTC) برای درمان سندرم چشم خشک
سوال مطالعه مروری
تاثیر اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک (OTC) بر سندرم چشم خشک چیست؟
پیشینه
سندرم چشم خشک یک بیماری طولانیمدت است که به عنوان علت ناراحتی چشم و اختلالات بینایی مانند تاریدید، شناخته شده است. این وضعیت، میلیونها نفر از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار داده است. خط اول درمان برای خشکی چشم، معمولا استفاده از اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه است. اشک مصنوعی تجویز نشده، وسیلهای برای جایگزین یا فراهم کردن اشک (مایع) است که بهطور طبیعی سطح جلویی چشم (قرنیه و ملتحمه) را پوشش میدهد. تعداد زیادی از انواع اشکهای مصنوعی تجاری در دسترس هستند. اما در حال حاضر هیچ توافقی در مورد اینکه در درمان خشکی چشم یک فرمول بهتر از دیگری عمل میکند، وجود ندارد. مطالعه مروری حاضر تلاشی برای پر کردن این شکاف دانش است.
ویژگیهای مطالعه
در این مطالعه مروری، 43 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده (3497 نفر با خشکی چشم) انتخاب شدند که به مقایسه اشک مصنوعی بدون نسخه با دیگر اشکهای مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک یا عدم دریافت درمان یا استفاده از دارونما پرداخته بودند. علائم شرکتکنندگان به عنوان پیامد اصلی در این مطالعه بررسی شد. همچنین کارآزماییهای رایج دیگر را برای درمان خشکی چشم (به عنوان مثال بینایی، ثبات اشک) به عنوان پیامد ثانویه ثبت کردیم. ما پیامد اولیه و پیامد ثانویه را طی دو و چهار هفته اندازهگیری کردیم. اگر چه نقاط زمانی دیگر را نیز در این مطالعه مروری، در نظر گرفتیم. در این مطالعه، جستوجو برای یافتن کارآزماییها تا دسامبر 2015 انجام شد.
نتایج اصلی
مطالعه مروری حاضر، بسیاری از فرمولاسیونهای اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک را تجزیه و تحلیل کرد که اکثر منابع منتشرنشده نشان دهنده عدم قطعیت درباره اثربخشی بهتر اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک است. همچنین منابع منتشرنشده نشان میدهند که ممکن است اشکهای مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک در درمان علائم خشکی چشم موثر باشند و عموما بیخطر هستند، اگر چه بدون عوارض جانبی هم نیستند.
همچنین 18 کارآزمایی دیگر واجد شرایط ورود به مطالعه حاضر را نیز شناسایی کردیم که ثبت شده بودند، اما هیچکدام از آنها پیامد یا گزارشی را منتشر نکرده بودند. در این کارآزماییها در کل 2079 شرکتکننده وارد مطالعه شده بود که برای آنها هیچ دادهای وجود نداشت. بدون نتایج این کارآزماییها، اثرات اشک مصنوعی بدون نیاز به نسخه پزشک که بررسی شده، ناشناخته میماند.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد برای فرمولاسیون اشکهای مصنوعی مختلف بدون تجویز که در این مطالعه مروری مقایسه شده بودند، پائین بود. این یافته نشان میدهد تحقیقاتی که در آینده منتشر خواهد شد، ممکن است تاثیر مهمی بر نتیجهگیری حاصل از مطالعه مروری حاضر داشته باشند.