ترومبولیتیک‌درمانی (thrombolytic therapy) معمولا برای بیماران مبتلا به آمبولی ریوی (PE) عمده و جدی از نظر بالینی، نگاه داشته می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که داروهای ترومبولیتیک نسبت به هپارین ممکن است لخته‌های خون را با سرعت بیش‌تری حل کرده و میزان مرگ‌و‌میر مرتبط با PE را کاهش دهند. با این حال، هنوز هم نگرانی در مورد خطر احتمالی عوارض ناخواسته درمان ترومبولیتیک، مانند خونریزی عمده یا جزئی وجود دارد. این دومین به‌روزرسانی از یک مطالعه مروری کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2006 منتشر شده‌است.

ارزیابی اثرات ترومبولیتیک‌درمانی در بیماران مبتلا به آمبولی حاد ریوی.

برای این به‌روزرسانی، متخصصین اطلاعات گروه عروق در کاکرین، مرکز ثبت تخصصی گروه عروق در کاکرین و پایگاه‌های اطلاعاتی CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و (CINHAL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture و پلت‌فرم بین‌المللی ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO International Clinical Trials Registry Platform) و سایت ClinicalTrials.gov را تا 16 اپریل 2018 جست‌وجو کردند. ما هم‌چنین در فهرست منابع مقالات مرتبط برای شناسایی مطالعات بیش‌تر جست‌وجو کردیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT ؛randomised controlled trails) که ترومبولیتیک‌درمانی و به دنبال آن درمان با هپارین را با درمان با هپارین به تنهایی، هپارین و دارونما (placebo)، یا مداخله جراحی، در بیماران مبتلا به PE حاد مقایسه کردند. ما کارآزمایی‌هایی را که 2 داروی ترومبولیتیک مختلف یا دوز‌های متفاوت یک داروی ترومبولیتیک را مقایسه کردند، وارد مطالعه نکردیم.

2 نویسنده مطالعه مروری (JY، GH) مناسب بودن و کیفیت کارآزمایی‌ها را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. با استفاده از نسبت شانس (OR ؛odd ratio) با 95% فاصله اطمینان (CI) یا اختلاف میانگین (MD)با 95% فاصله اطمینان (CI)، برآورد اثرات تخمین زده شدند. کیفیت شواهد را با استفاده از معیارهای درجه‌بندی توصیه‌ها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) ارزیابی کردیم.

هیچ مطالعه‌ جدیدی برای ورود به این به‌روزرسانی در سال 2018 شناسایی نکردیم. ما 18 کارآزمایی را با مجموع 2197 مشارکت‌کننده برای ورود به این مطالعه مروری بازیابی کردیم. ما نتوانستیم یکی از مطالعات را وارد متاآنالیز(meta-analysis) کنیم چون داده‌ای برای استخراج کردن نداشت. بیشتر مطالعات به علت خطر بالای عدم شفافیت مربوط به تصادفی‌سازی و کور‌سازی، در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند. متاآنالیز نشان داد که، درمان با ترومبولیتیک‌ها به علاوه هپارین در مقایسه با درمان با هپارین به تنهایی یا هپارین و دارونما، می‌تواند شانس مرگ (OR: 0.57؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 0.87؛ 2167 مشارکت‌کننده؛ P = 0.01؛ شواهد با کیفیت پایین) و عود PE (OR: 0.51؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 0.89؛ 1898 مشارکت‌کننده؛ P = 0.02؛ شواهد با کیفیت پایین) را کاهش دهد. وقتی که 4 مطالعه را با خطر بالای سوگیری از آنالیز حذف کردیم، اثرات بر مرگ‌ومیر (mortality) ضعیف شد (OR: 0.66؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.42 تا 1.06؛ 254 مشارکت‌کننده؛ P = 0.08). بروز حوادث خونریزی دهنده عمده و جزئی، در گروه ترومبولیتیک‌ها بالاتر از گروه کنترل بوده و این تفاوت از نظر آماری معنی‌دار بود (OR: 2.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.95 تا 4.31؛ 1897 مشارکت‌کننده؛ P < 0.001؛ شواهد با کیفیت پایین؛ OR: 3.09؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.58 تا 6.06؛ 1553 مشارکت‌کننده؛ P = 0.001؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین؛ به ترتیب). کیفیت شواهد به علت محدودیت‌های طراحی مطالعه، تاثیر بالقوه شرکت‌های داروسازی و حجم کوچک نمونه، پایین یا خیلی پایین بود. طول مدت اقامت در بیمارستان (MD: 0.89-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.13- تا 1.34) و کیفیت زندگی در 2 گروه درمانی، مشابه بود. اطلاعات محدود گرفته شده از تعداد کمی از کارآزمایی‌ها نشان داد که ترومبولیتیک‌ها ممکن است پیامد‌های همودینامیک، اسکن پرفیوژن ریوی، ارزیابی آنژیوگرام ریوی، نوار قلب، افزایش فشار خون ریوی، پارامترهای انعقادی، پیامد‌های بالینی و مدت زمان بقا را نسبت به هپارین به تنهایی به میزان بیشتری بهبود ببخشد. با این حال، ناهمگونی مطالعات و تعداد کم مشارکت‌کنندگانی که در این مطالعات شرکت کرده بودند، رعایت احتیاط را هنگام تفسیر نتایج می‌طلبد. به طور مشابه، تعداد کمتر بیماران در گروه ترومبولیتیک‌ها نیازمند تشدید درمان است. هیچ یک از مطالعات سندرم پس از ترومبوز یا مقایسه هزینه‌های درمان‌های متفاوت را گزارش نکرد.

شواهد با کیفیت پایینی وجود دارد که نشان می‌دهند ترومبولیتیک‌ها، وقوع مرگ پس از آمبولی حاد ریوی را در مقایسه با هپارین کاهش می‌دهند. مطالعات بازیابی شده از داروهای ترومبولیتیک مختلفی استفاده کرده بودند. ترومبولیتیک‌درمانی ممکن است در کاهش عود آمبولی ریوی مفید باشد، اما ممکن است باعث وقایع خونریزی دهنده عمده و جزئی و سکته مغزی شود. کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی دوسوکور کنترل‌شده‌ای برای ارزیابی ایمنی و هزینه اثربخشی درمان‌های آمبولی ریه مورد نیاز است.