پیشینه
در دوره پیش از عمل جراحی، دگزامتازون (dexamethasone) بهطور گسترده و مؤثری برای پروفیلاکسی از تهوع و استفراغ پس از عمل (PONV)، برای مدیریت درد و تسهیل ترخیص زودهنگام پس از جراحی سرپایی مورد استفاده قرار میگیرد.
درمان طولانیمدت با استروئیدها اثرات جانبی زیادی دارد، مانند نارسایی آدرنال، افزایش خطر عفونت، هیپرگلیسمی (hyperglycaemia)، فشار خون بالا، پوکی استخوان و پیشرفت دیابت ملیتوس. بااینحال، اینکه آیا تجویز یک بار استروئیدی واحد حین عمل جراحی دارای اثرات منفی در طول دوره پس از عمل دارد یا خیر، هنوز تحت بررسی قرار نگرفته است.
اهداف
ارزیابی اثرات بار استروئیدی دگزامتازون بر عفونت سیستمیک یا زخم پس از عمل، بهبود دیرهنگام زخم و تغییر گلوکز خون در بیماران بزرگسال جراحی (با تجزیهوتحلیل برنامهریزی شده زیرگروهی از بیماران با و بدون دیابت).
روش های جستجو
ما MEDLINE؛ Embase؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)، در کتابخانه کاکرین (the Cochrane Library) و Web of Science را برای یافتن مقالات مربوطه تا 29 ژانویه 2018 جستوجو کردیم. ما برای شناسایی مطالعات در حال انجام، بدون اعمال محدودیت زبانی یا تاریخی به جستوجو در دو مرکز ثبت کارآزماییهای بالینی پرداختیم و فهرست منابع نشریات مرتبط را برای شناسایی تمام کارآزماییهای مناسب به صورت دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما به جستوجوی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای پرداختیم که به مقایسه یک بار استروئیدی اتفاقی از دگزامتازون در مقابل یک مداخله کنترل کننده برای بیماران بزرگسال تحت عمل جراحی پرداختند. ما برای ارزیابی مناسب تعداد عفونتهای پس از عمل، بهبود دیرهنگام زخم و پاسخ گلیسمیک، نیاز داشتیم مطالعاتی را وارد کنیم که دوره پیگیری 30 روزه داشتند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مطالعات را از لحاظ مناسب بودن غربالگری کرده، دادهها را از مطالعات مربوطه استخراج، و سوگیری تمام مطالعات انتخاب شده را ارزیابی کردند. ما اختلافات را با بحث حل کردیم و مطالعات انتخاب شده را در یک متاآنالیز (meta‐analysis) ترکیب کردیم. ما نسبت شانس (ORs) پتو (Peto) را برای پیامدهای دوگانه و میانگین تفاوتها (MDs) را برای پیامدهای پیوسته محاسبه کردیم. پیامدهای اولیه ما عبارت بودند از عفونت سیستمیک و زخم پس از عمل، بهبود دیرهنگام زخم، و پاسخ گلیسمیک طی 24 ساعت. ما یک پلات قیفیشکل (funnel plot) را برای پیامد اولیه عفونت پس از عمل (زخم یا سیستمیک) ایجاد کردیم. ما از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) برای ارزیابی کیفیت شواهد برای هر پیامد استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما در متاآنالیز 37 مطالعه را گنجاندیم که شامل بزرگسالان تحت انواع مختلفی از روشهای جراحی بودند (مثلا جراحی شکم، جراحی قلب، جراحی مغز و اعصاب، و جراحی ارتوپدی). ما یک مطالعه قبلی انتخاب شده را حذف کردیم، چرا که این مطالعه اخیرا اعلام شد که نتایج درستی نداشته است. دامنه سنی شرکتکنندگان 18 تا 80 سال بود. احتمالا تفاوت اندکی در خطر عفونت پس از عمل جراحی (زخم یا سیستمیک) با دگزامتازون در مقایسه با عدم درمان، دارونما، یا کنترل فعال (راموسترون (ramosetron)، اوندانسترون (ondansetron) یا تروپیسترون (tropisetron))وجود دارد یا تفاوتی وجود ندارد (OR پتو: 1.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.80 تا 1.27؛ 4603 شرکتکننده؛ 26 مطالعه؛ I² = 32%؛ شواهد با کیفیت متوسط).
اثرات دگزامتازون بر تاخیر در بهبود زخم مشخص نیست زیرا فاصله اطمینان گسترده شامل هم منفعت و هم آسیب معنیداری بود (OR پتو: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.28 تا 3.43؛ 1072 شرکتکننده؛ 8 مطالعه؛ I² = 0%؛ شواهد با کیفیت پایین). دگزامتازون ممکن است افزایش اندکی در سطوح گلوکز در میان شرکتکنندگان بدون دیابت طی 12 ساعت اول پس از جراحی ایجاد کند (MD: 13 میلیگرم/دسیلیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 6 تا 21؛ 595 شرکتکننده؛ 10 مطالعه؛ I² = 50%؛ شواهد با کیفیت پایین). ما دو مطالعه را شناسایی کردیم که پاسخ گلیسمیک پس از دگزامتازون را در شرکتکنندگان مبتلا به دیابت طی 24 ساعت پس از جراحی گزارش کردند (MD: 32 میلیگرم/دسیلیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 15 تا 49؛ 74 شرکتکننده؛ I² = 0%؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین).
نتیجهگیریهای نویسندگان
تک دوز دگزامتازون احتمالا خطر ابتلا به عفونت پس از عمل جراحی را افزایش نمیدهد. به دلیل عدم دقت در نتایج کارآزمایی، مشخص نیست که آیا دگزامتازون بر تاخیر در بهبود زخم در کلیه جراحیها تاثیر میگذارد یا خیر. شرکتکنندگان با خطر بالای تاخیر در بهبود زخم (به عنوان مثال، شرکتکنندگان مبتلا به دیابت، یا افرادی که داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف میکنند) در مطالعات تصادفیسازی شده گزارش دهنده تاخیر در بهبود زخم بهبود گنجانده شده در این متاآنالیز (meta‐analysis) انتخاب نشدند؛ بنابراین یافتههای ما باید با توجه به شرایط بالینی با احتیاط استخراج شوند. علاوه بر این، باید در نظر داشت که دگزامتازون باعث افزایش اندک گلوکز میشود. برای بیماران مبتلا به دیابت، شواهد بسیار محدود افزایش واضحتری را در گلوکز نشان میدهند. این که آیا این موضوع بر بهبود زخم به یک روش بالینی مرتبط با آن تاثیر میگذارد، باید ثابت شود. زمانی که ارزیابی شوند، دو مطالعه در انتظار طبقهبندی و سه مطالعه در حال انجام ممکن است نتیجهگیریهای این مرور را تغییر دهند.
خلاصه به زبان ساده
عوارض جانبی نامطلوب دگزامتازون، زمانی که برای بیماران بزرگسال تحت عمل جراحی تجویز میشود
پیشینه
در صورت وجود عفونت، بدن یک روند التهابی را آغاز میکند. دگزامتازون یک داروی استروئیدی است که این روند التهاب را کند میسازد. درمان طولانیمدت با داروهای استروئیدی اثرات جانبی زیادی دارد مانند افزایش خطر عفونت، فشار خون بالا، و پیشرفت دیابت. حین جراحی، دگزامتازون برای بیمار تجویز میشود تا خطر تهوع و استفراغ پس از جراحی کاهش یابد، درد تسکین یابد و باعث شود که بیمار احساس بهتری داشته باشد. با این حال، مشخص نیست درمان کوتاهمدت با دگزامتازون منجر به اثرات جانبی نامطلوبی میشود که شناخته شده نیستند یا خیر.
سوال
نویسندگان مرور شواهد موجود را در مورد اثرات جانبی نامطلوب درمان کوتاهمدت با دگزامتازون حین عمل جراحی مورد بررسی قرار دادند. آنها بیماران دریافت کننده دگزامتازون را با بیمارانی که دگزامتازون دریافت نکردند، مقایسه کردند. آنها به خصوص تعداد عفونتهای پس از جراحی و تعداد زخمیهایی را که به خوبی درمان نشدند بررسی کردند. علاوهبراین، از آنجایی که درمان طولانیمدت با استروئیدها میتواند منجر به افزایش قند خون شود، آنها پاسخ قند خون را طی 24 ساعت اول پس از عمل بررسی کردند.
آنچه ما یافتیم
ویژگیهای مطالعه
نویسندگان مرور چهار پایگاه اطلاعاتی دیجیتالی را جستوجو کردند تا تمام مطالعات مربوط به این موضوع را بیایند. شواهد تا 29 ژانویه 2018 موجود است. در کل، 37 مطالعه مربوطه را بازیابی کردند. یک مطالعه که قبلا انتخاب شده بود اخیرا رد شده و پس از آن از این مرور حذف شد. تمام مطالعات بزرگسالان تحت عمل جراحی را انتخاب کردند. در مجموع 26 مطالعه (4603 شرکتکننده) بروز عفونت پس از عمل جراحی را ارزیابی کردند، 9 مطالعه (1072 شرکتکننده) بهبود دیرهنگام زخم را بررسی کردند و 10 مطالعه (595 شرکتکننده) به بررسی اثر دگزامتازون بر قند خون پرداختند.
نتایج اصلی
پس از گردآوری نتایج، نویسندگان مرور دریافتند که دگزامتازون تاثیری بر پیشرفت عفونت پس از جراحی نداشت و زخمها در هر دو گروه به خوبی بهبود یافتند. بااینحال، کیفیت مطالعات متوسط تا پایین بود، به این معنی که برای حمایت از یک نتیجه قطعی لازم است مطالعات بیشتری انجام شود. در نهایت، میانگین قند خون بیماران بدون دیابت و دریافت کننده دگزامتازون اندکی بالاتر از بیمارانی بود که دگزامتازون دریافت نکردند (شواهد با کیفیت پایین). در بیماران مبتلا به دیابت، این اثر به نظر میرسد بزرگتر باشد. با این حال، قند خون فقط در 74 بیمار مبتلا به دیابت اندازهگیری شد، به این معنی که نویسندگان مرور برآورد بسیار دقیقی از این موضوع به دست نیاوردند. آنها این نتیجه را بر اساس شواهد با کیفیت بسیار پایین توصیف کردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
دگزامتازون احتمالا خطر ابتلا به عفونت پس از جراحی را افزایش نمیدهد. اطلاعات کافی برای تعیین اینکه آیا دگزامتازون تاثیری بر زمان مورد نیاز برای بهبود زخمهای جراحی دارد یا خیر، وجود ندارد. با این حال، مطالعات انتخاب شده بر بیماران پر خطر برای بهبود دیرهنگام زخم، به عنوان مثال، بیماران مبتلا به دیابت یا بیمارانی که استروئید مصرف میکردند، متمرکز نبودند؛ بنابراین مطالعات بیشتری در مورد این موضوع مورد نیاز هستند. علاوهبراین، باید توجه داشته باشید که مصرف دگزامتازون باعث افزایش اندک قند خون میشود. برای بیماران مبتلا به دیابت، شواهد بسیار محدودی وجود دارد که افزایش بیشتری را در قند خون نشان میدهند. این که آیا افزایش اندک در قند خون تاثیری بر بهبود زخمهای جراحی دارد یا نه، تاکنون تأیید نشده است. دو مطالعه در انتظار طبقهبندی و سه کارآزمایی در حال انجام ممکن است نتیجهگیریهای این مرور را، در زمان ارزیابی، تغییر دهند.