پیشینه
واکسنهای آنفلوآنزا (influenza vaccinations) اخیرا در درمان افراد مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) توصیه میشوند، اما این توصیهها عمدتا بر مبنای شواهد به دست آمده از مطالعات مشاهدهای بوده و تعداد کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomized controlled trials) در این خصوص بسیار کم هستند. عفونت آنفلوآنزا منجر به موربیدیتی (morbidity) و مرگومیر (mortality) بیشتر در افراد مبتلا به COPD میشود، اما احتمال بالقوهای مبنی بر بروز اثرات جانبی در اثر استفاده از واکسن آنفلوآنزا یا هزینه- اثربخش نبودن آنها نیز وجود دارد.
اهداف
تعیین اینکه آیا واکسن آنفلوآنزا در افراد مبتلا به COPD بیماری ریوی و مرگومیر را کاهش میدهد یا خیر، و اینکه آیا استفاده از این واکسن منجر به بروز رویدادهای جانبی اضافی میشود یا خیر و اینکه آیا استفاده از این واکسن هزینه - اثربخش است یا خیر.
روش های جستجو
ما در پایگاه ثبت کارآزماییهای راههای هوایی در کاکرین، 2 پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی، و فهرست منابع مقالات جستوجو کردیم. تعدادی از شرکتهای دارویی که با آنها تماس گرفتیم نیز منابعی را ارائه کردند. آخرین جستوجو در دسامبر 2017 به اجرا درآمد.
معیارهای انتخاب
RCT هایی که به مقایسه ویروس زنده یا غیرفعالشده با دارونما (placebo)، یا به تنهایی یا با یک واکسن دیگر، در افراد مبتلا به COPD پرداخته بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مرور به صورت مستقل به استخراج دادهها پرداختند. تمامی ورودیها (entries) 2 بار چک شدند. ما برای دستیابی به اطلاعات گمشده با نویسندگان مطالعات و شرکتهای تولیدکننده دارو تماس گرفتیم. ما از روشهای استاندارد موردانتظار کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 11 RCT را با 6750 شرکتکننده وارد مرور کردیم، اما فقط 6 مطالعه از این مطالعات، دربرگیرنده افراد مبتلا به COPD (2469 شرکتکننده) بودند. سایر مطالعات روی افراد مسن و با خطر بالا به اجرا درآمده بودند، به طوری که برخی از آنها دارای بیماری مزمن ریه بودند. مداخلات مقایسهشده با دارونما عبارت بودند از تزریقهای ویروس غیرفعالشده و واکسنهای ویروس اینترانازال ضعیفشده (attenuated intranasal virus). برخی مطالعات واکسن غیرفعالشده داخل عضلانی و واکسن زنده ضعیفشده اینترانازال را با واکسن عضلانی غیرفعالشده و دارونمای اینترانازال مقایسه کرده بودند. مطالعات در انگلستان، آمریکا و تایلند به اجرا درآمده بودند.
واکسن غیرفعالشده در مقایسه با دارونما، تعداد کل موارد تشدید شده را به ازای هر شرکتکننده واکسینه شده کاهش داده بود (اختلاف میانگین (MD): 0.37-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64- تا 0.11-؛ P = 0.006؛ 2 RCT؛ 180 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین). این اتفاق به دلیل کاهش در موارد تشدید دیرهنگام بیماری ('late' exacerbations) بود که بعداز 3 یا 4 هفته اتفاق میافتاد (MD: 0.39-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.61- تا 0.18-؛ P = 0.0004؛ 2 RCT؛ 180 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین). واکنشهای جانبی موضعی در شرکتکنندگان مبتلا به COPD و مسن (تنها اقلیتی از آنها که مبتلا به COPD بودند) که واکسن دریافت کرده بودند، به طور معنیداری بیشتر بود، اما اثرات به طور کلی ملایم و گذرا بودند.
هیچ شواهدی درباره اثر ویروس زنده ضعیفشده اینترانازال زمانی که به واکسن غیرفعالشده عضلانی افزوده شده بود، وجود نداشت.
2 مطالعه که مرگومیر را برای واکسن آنفلوآنزا در مقابل دارونما ارزیابی کرده بودند، برای تشخیص هر گونه اثر روی مورتالیتی بسیار کوچک بودند. با وجود این، 1 مطالعه بزرگ (N = 2215) بیان کرده بود زمانی که ویروس زنده ضعیفشده به واکسن ویروس غیرفعالشده افزوده شده بود، هیچ تفاوتی در مرگومیر وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
بر اساس تعداد محدودی از RCTها با بیش از 1 دهه قدمت، که ما توانستیم وارد مرور کنیم، به نظر میرسد واکسن غیرفعالشده موارد تشدید بیماری را در افراد مبتلا به COPD کاهش داده بود. اندازه اثر با آنچه که در مطالعات مشاهدهای بزرگ دیده شده بود، مشابه و ناشی از کاهش در تشدید بیماری اتفاق افتاده 3 هفته بعد از واکسیناسیون یا بیشتر و به دلیل آنفلوآنزا بود. افزایش خفیفی در بروز اثرات جانبی موضعی گذرا به دنبال واکسیناسیون وجود داشت، اما هیچ شواهدی مبنی بر افزایش در تشدید زودهنگام بیماری وجود نداشت. افزودن ویروس زنده ضعیفشده به واکسن غیرفعالشده هیچ مزیت اضافیای نشان نداده بود.
خلاصه به زبان ساده
واکسن آنفلوآنزا برای افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD)
سوال
آیا واکسنهای آنفلوآنزا، اپیزودهای بیماری تنفسی یا مرگ را در افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD ؛chronic obstructive pulmonary disease) کاهش میدهند؟
پیشینه
COPD یک چترواژه (umbrella term) است که برای توصیف بیماریهای ریوی پیشرونده شامل آمفیزم (emphysema)، برونشیت مزمن (chronic bronchitis) و آسم مقاوم (refractory asthma) (غیرقابل بازگشت) استفاده میشود. این بیماری بواسطه افزایش تنگی نفس شناخته میشود. تقریبا علیرغم وجود توصیههای جهانی مبنی بر ضرورت دریافت واکسیناسیون سالانه آنفلوآنزا از سوی افراد مبتلا به COPD، کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (مطالعاتی که در آنها تعدادی از افراد مشابه به طور تصادفی برای آزمایش یک داروی خاص، درمان یا مداخله دیگر در 2 یا تعداد بیشتری از گروههای درمانی قرار داده میشوند) بسیار کمی اثر این درمان را ارزیابی کردهاند. واکسنهای آنفلوآنزا ممکن است با استفاده از ویروس غیرفعالشده (ذرههای کوچکی از دیواره ویروس) یا ویروس زنده ضعیفشده (قدرت کاهشیافته اما زنده) ساخته شوند.
ما برای پاسخ به این سوال، برای شناسایی مطالعات انجام شده در سراسر دنیا که به بررسی استفاده از واکسنهای آنفلوآنزا برای افراد مبتلا به COPD پرداخته بودند، به دقت جستوجو کردیم.
ویژگیهای مطالعه
ما 6 مطالعه را با 2469 شرکتکننده مبتلا به COPD، و 5 مطالعه بیشتر را با 4281 شرکتکننده مسن یا با خطر بالا، که نسبتی از آنها مبتلا به بیماری مزمن ریه بودند وارد مرور کردیم.
نتایج اصلی
ما پارهای از شواهد را با کیفیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه واکسن آنفلوآنزای غیرفعالشده موارد تشدید COPD را، به ویژه موارد مربوط به خود ویروس آنفلوآنزا، کاهش داده بود. واکسن ویروس آنفلوآنزای غیرفعالشده که به صورت تزریق در داخل عضله تجویز شده بود، با افزایش در بروز اثرات جانبی موضعی گذرا (از جمله درد) در محل تزریق همراه بود. واکسن ویروس غیرفعالشده منجر به بروز آنفلوآنزا، یا هر نوع COPD تشدید شده معنیدار نشده بود. افزودن ویروس زنده ضعیفشده به ویروس غیرفعالشده، هیچگونه ایمنی بیشتری را برای شرکتکنندگان به همراه نداشت.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد متوسط بود. از سال 2004 تاکنون هیچ کارآزمایی جدیدی انجام نشده است. ما آخرین جستوجو را در منابع علمی در دسامبر 2017 انجام دادیم.