پیشینه
اسکیزوفرنی و اختلالات مربوط به آن بخش قابلتوجهی را از جمعیت جهان درگیر کرده است. داروهای آنتیسایکوتیک درمان اولیه این اختلالات هستند. داروهای آنتیسایکوتیک با تنوعی از آثار جانبی همراه هستند که از جمله آنها تاردیو دیسکینزی (tardive dyskinesia) است. دیسکینزی یک اختلال حرکتی ناسازگار و بدریخت (disfiguring) ناحیه دهانی و صورت است که میتواند تاردیو (شروع کند و دیرتر از موقع داشتن - having a slow or belated onset) باشد. درمان تاردیو دیسکینزی علیرغم آزمایش با چندین درمان، مشکل است. بلوککنندههای کانال کلسیم (مانند دیلتیازم، نیفیدیپین، نیمودیپین، وراپامیل، فلوناریزین) در زمره این درمانهای آزمایشی قرار دارند.
اهداف
تعیین اثرات داروهای بلوککننده کانال کلسیم (دیلتیازم، نیفیدیپین، نیمودیپین، وراپامیل) برای درمان تاردیو دیسکینزی ناشی از نورولپتیک در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلالات اسکیزوافکتیو یا بیماریهای روانی مزمن دیگر.
روش های جستجو
ما پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جستوجو کردیم (جولای 2015 و اپریل 2017). همچنین منابع مطالعات شناساییشده را برای یافتن کارآزماییهای بیشتر بررسی کردیم. با نویسندگان کارآزماییها برای یافتن اطلاعات اضافی تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
معیار انتخاب ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده بود که در آنها این مقایسه بررسی شده بود: مقایسه بلوک کنندههای کانال کلسیم با پلاسبو، هیچ نوع مداخله یا هر مداخله دیگر در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا بیماریهای روانی جدی به همراه تاردیو دیسکینزی.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما مستقل از یکدیگر دادهها را استخراج کردیم. خطر نسبی (RR) را برای دادههای دوتایی و میانگین تفاوت (MD) را برای دادههای پیوسته با 95% فواصل اطمینان (CI) آنها محاسبه کردیم. ما ترک زودهنگام افراد را از مطالعه بدون هیچ بهبودی، ارزیابی کردیم. همچنین جدول «خلاصه یافتهها» را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ایجاد کردیم.
نتایج اصلی
هیچ کارآزمایی در نسخههای قبلی این مرور وجود نداشت. از جستوجوی سال 2015 سه کارآزمایی متقاطع (cross-over) شناسایی شد که میتوانست در این مرور گنجانده شوند. در جستوجوی سال 2017 هیچ مطالعهای یافت نشد که به این مرور مربوط باشند. کارآزماییهای انتخابشده در ایلات متحده (USA) و چین انجام شده بودند و شامل 47 بیمار سرپایی مبتلا به بیماریهای روانی مزمن بودند که بهطور تصادفی تخصیص داده شده بودند. کارآزماییها در دهه 1990 منتشر شده و مدت آنها کوتاه بود (شش تا ده هفته). بهطور کلی خطر سوگیری (bias) نامشخص بود. دلیل آن عمدتا گزارشدهی ضعیف، عدم توصیف پنهانسازی تخصیص (allocation concealment)، عدم تصریح ایجاد توالی (generation of the sequence)، کورسازی نامشخص مطالعات، سوگیری فرسایشی و عدم گزارش کامل پیامد دادهها بودند. یافتهها اندک و تنک بودند. در هیچ مطالعهای، پیامد اولیه «عدم بهبودی بالینی مهم در نشانههای تاردیو دیسکینزی» گزارش نشده بود. اما در دو مطالعه کوچک (37 شرکتکننده) هیچ تفاوتی در نشانههای تاردیو دیسکینزی براساس نمره مقیاس حرکتی غیرارادی غیرنرمال (AIMS ؛abnormal involuntary movement scale) بین دیلتیازم یا فلوناریزین و پلاسبو بعد از سه تا چهار هفته درمان دیده نشد (MD: 0.71-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.68- تا 1.26؛ کیفیت شواهد خیلی پایین). فقط در یک مطالعه با تصادفیسازی 20 شرکتکننده آثار جانبی و مضر گزارش شده بود که براساس آن، آثار جانبی با فلوناریزین یا با پلاسبو وجود نداشت (کیفیت خیلی پایین شواهد). یک مطالعه با 18 شرکتکننده عدم زوال را در وضعیت روانی با دیلتیازم یا با پلاسبو گزارش کرده بود (کیفیت خیلی پایین شواهد). در هیچ مطالعهای پیامدهای پذیرش درمان، اعتماد به نفس در جامعه، درگیر شدن در جامعه، درگیر شدن در شبکههای اجتماعی یا کیفیت زندگی شخصی بیمار گزارش نشده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد موجود بهدست آمده از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده کاملا محدود بوده و کیفیت خیلی پایینی داشتند. بنابراین نتیجهای نمیتوان استنتاج کرد. اثرات بلوککنندههای کانال کلسیم برای درمان تاردیو دیسکینزی ناشی از داروهای آنتیسایکوتیک نامعلوم است. استفاده از این داروها آزمایشی است و باید فقط در کارآزماییهای تصادفی با طراحی مناسب تجویز شوند.
خلاصه به زبان ساده
بلوککنندههای کانال کلسیم برای درمان تاردیو دیسکینزی ناشی از آنتیسایکوتیک
سوال مطالعه مروری
آیا گروهی از داروها با نام بلوککنندههای کانال کلسیم (دیلتیازم، نیفیدیپین، نیمودیپین، وراپامیل، فلوناریزین) برای درمان آثار جانبی ناخوشایند، مانند تاردیو دیسکینزی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا مشکلات روانی مشابه مفید هستند؟
پیشینه
بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی غالبا صداهایی میشنوند و چیزهایی میبینند (توهم) و باورهای عجیب و غریب دارند (هذیان). این نشانهها معمولا با داروهای آنتیسایکوتیک درمان میشوند. اما این داروها آثار جانبی ناتوانکنندهای (debilitating) دارند. تاردیو دیسکینزی - یک اختلال حرکتی غیرارادی- از جمله این آثار جانبی است. این بیماری باعث انقباضات غیرارادی و شدید (convulse)، اسپاسم و شکلک (grimace) عضلات صورت، دهان، زبان و فک میشود. این بیماری بهوسیله تجویز طولانیمدت یا دوز بالای آنتیسایکوتیکها ایجاد میشود. درمان این بیماری مشکل است و حتی میتواند علاجناپذیر باشد. گروهی از داروها با نام بلوککنندههای کانال کلسیم (دیلتیازم، نیفیدیپین، نیمودیپین، وراپامیل، فلوناریزین) بهمثابه درمانهای آزمایشی برای تاردیو دیسکینزی استفاده شدهاند.
ویژگیهای مطالعه
ما کارآزماییهای بالینی (تا اپریل 2017) را در پایگاه ثبت تخصصی کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین جستوجو کردیم. این مرور شامل سه کارآزمایی کوچک و کوتاه بود که در دهه 1990 منتشر شده بود. کارآزماییها شامل تصادفیسازی 47 فرد مبتلا به اسکیزوفرنی یا دیگر بیماریهای روانی مزمن بودند که با داروهای آنتیسایکوتیک درمان میشدند و به تاردیو دیسکینزی مبتلا بودند. درمانهایی که شرکتکنندگان دریافت میکردند، بلوک کنندههای کانال کلسیم مانند فلوناریزین، نیفیدیپین، دیلتیازم هیدروکلراید یا پلاسبو بودند (درمانهای ساختگی - dummy).
نتایج اصلی
مجموعه اندکی از دادههای با کیفیت خیلی پایین از این سه کارآزمایی کوچک در دسترس بود که گزارشدهی ضعیفی داشتند. در حال حاضر معلوم نیست که بلوککنندههای کانال کلسیم در درمان تاردیو دیسکینزی ایجاد شده بهوسیله داروهای آنتیسایکوتیک مفید هستند یا خیر. بنابراین استفاده از بلوک کنندههای کانال کلسیم برای این مقصود هنوز در مرحله آزمایش است.
کیفیت شواهد
شواهد محدود و اندازه آنها کم بود. در حال حاضر این امکان وجود ندارد که برای درمان تاردیو دیسکینزی ناشی از آنتیسایکوتیکها، این داروها (داروهای بلوک کننده کانال کلسیم) توصیه شوند. بررسیهای بیشتر برای یافتن اثر مثبت بلوک کنندههای کانال کلسیم مورد نیاز است. بدین منظور باید کارآزماییهای بالینی با طراحی مناسب و خوب انجام گیرد.
این خلاصه به زبان ساده: که به وسیله نویسندگان این مطالعه مروری اتخاذ شده، برگرفته از خلاصهای است که ابتدا بهوسیله «بن گری» (Ben Gray) - محقق ارشد بنیاد McPin - نوشته شده است.