رفتار تهاجمی (aggressive) تحریک‌پذیر (agitated) یا خشونت‌آمیز (violent) به دلیل سایکوز یک اورژانس روانپزشکی است که نیازمند مداخلات سریع‌الاثر است. رسپریدون (risperidone) یک آنتی‌سایکوتیک با دسترسی گسترده است که می‌تواند برای مدیریت رفتار تهاجمی یا تحریک‌پذیری ایجاد شده توسط سایکوز استفاده شود.رفتار تهاجمی (aggressive) تحریک‌پذیر (agitated) یا خشونت‌آمیز (violent) به دلیل سایکوز یک اورژانس روانپزشکی است که نیازمند مداخلات سریع‌الاثر است. رسپریدون (risperidone) یک آنتی‌سایکوتیک با دسترسی گسترده است که می‌تواند برای مدیریت رفتار تهاجمی یا تحریک‌پذیری ایجاد شده توسط سایکوز استفاده شود.

بررسی اینکه رسپریدون خوراکی به تنهایی برای درمان رفتار تهاجمی یا تحریک‌پذیری ایجاد شده توسط سایکوز درمان موثری است یا خیر.

ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مطالعه‌محور گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جست‌وجو کردیم (تا اپریل 2017)، این پایگاه ثبت، مرکز گردآوری پژوهش‌های سیستماتیک منابع اصلی (شامل AMED؛ BIOSIS CINAHL؛ Embase؛ MEDLINE؛ PsycINFO؛ PubMed و پایگاه‌های ثبت‌ کارآزمایی‌های بالینی) و نسخه‌های به‌روز شده ماهانه آنها، جست‌وجوهای دستی (handsearches)، منابع علمی خاکستری و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها است. هیچ محدودیت زبانی، تاریخی، نوع مقاله یا وضعیت انتشار برای انتخاب رکوردها درون ثبت‌ها لحاظ نکردیم.

معیار انتخاب ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) بود که در آنها این مقایسه صورت گرفته بود: مقایسه استفاده سریع از رسپریدون با داروهای دیگر، ترکیبی از داروها یا دارونما (placebo) در افرادی که رفتارهای تهاجمی یا تحریک‌پذیر (یا هردو) را در جریان سایکوز دارند.

ما به‌طور مستقل از یکدیگر، همه استنادهای پژوهش‌ها را بازرسی کردیم، سپس چکیده‌های مرتبط را شناسایی و به‌طور مستقل از یکدیگر داده‌ها را از مطالعات وارد شده استخراج کردیم. خطر نسبی (RR) را برای داده‌‏های باینری و تفاوت میانگین (MD) را برای داده‌های پیوسته با 95% فواصل اطمینان (CI) و با استفاده از مدل اثر‐ثابت محاسبه کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده و از رویکرد درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ایجاد جدول «خلاصه یافته‌ها» استفاده کردیم.

این مرور شامل گزارش داده‌هایی از نه کارآزمایی (جمعا 582 نفر) بر اساس پنج مقایسه است. به دلیل خطر سوگیری، اندازه کوچک کارآزمایی‌ها، غیر‐مستقیم بودن معیارهای پیامد و کم بودن پیامدهای عملی (pragmatic) گزارش شده شواهد با کیفیت بسیار پائین بود. هیچ یک از مطالعات وارد شده داده‌های قابل استفاده را برای پیامد اولیه ما یعنی «آرامش‌بخشی یا خوابیدن» (tranquillisation or asleep) در عرض 30 دقیقه، نیاز به تکرار آرامش‌بخشی یا هر پیامد اقتصادی دیگر نداشتند. داده‌ها برای پیامدهای اصلی دیگر مانند تحریک‌پذیری یا رفتار تهاجمی، نیاز به کنترل‌کننده‌ها (needing restraint) برای پیشگیری از آسیب زدن و بروز عوارض جانبی موجود بودند.

رسپریدون در برابر هالوپریدول (تا 24 ساعت پیگیری)

برای پیامد رفتار خاص تحریک‌پذیری هیچ تفاوت آشکاری بین رسپریدون و هالوپریدول از نظر اثربخشی به صورت اندازه‌گیری کاهش حداقل 50% در مقیاس سندرم منفی و مثبت با زیر‐مقیاس تحریک‌پذیری سایکوتیک (Positive and Negative Syndrome Scale ‐ Psychotic Agitation Sub‐score; PANSS‐PAS) مشاهده نشد (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.86 تا 1.26؛ 124 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و هم‌چنین هیچ تاثیری برای نیاز به استفاده از کنترل‌کننده‌ها (restraints) مشاهده نشد (RR: 2.00؛ 95% CI؛ 0.43 تا 9.21؛ 28 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). بروز عوارض جانبی بین گروه‌های درمانی مشابه بود (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.66؛ 124 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

رسپریدون در برابر اولانزاپین (olanzapine)

یک مطالعه کوچک (29 نفر)، داده‌های قابل استفاده‌ای را در مقایسه رسپریدون در برابر اولانزپین در برداشت. هیچ تاثیری در این موارد مشاهده نشد: تحریک‌پذیری با اندازه‌گیری نمره نقطه پایان PANSS‐PAS در دو ساعت (MD: 2.50؛ 95% CI؛ 2.46‐ تا 7.46؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، نیاز به کنترل کننده‌ها در چهار روز (RR: 1.43؛ 95% CI؛ 0.39 تا 5.28؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، و اختلالات حرکتی خاص بر اساس نمره نقطه پایانی اندازه‌گیری «مقیاس درجه‌بندی فعالیت رفتاری» (Behavioural Activity Rating Scale; BARS) در چهار روز (MD: 0.20؛ 95% CI؛ 0.43‐ تا 0.83؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

رسپریدون در برابر کوئتیاپین (quetiapine)

یک مطالعه (40 = n) داده‌های قابل استفاده‌ای را در مقایسه رسپریدون با کوئتیاپین دربرداشت. رفتار تهاجمی با استفاده از نمره نقطه پایانی مقیاس تهاجم آشکار تغییر یافته (Modified Overt Aggression Scale; MOAS) در دو هفته اندازه‌گیری شد. تفاوت آشکاری به نفع کوئتیاپین مشاهده شد (MD: 1.80؛ 95% CI؛ 0.20 تا 3.40؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). هیچ شواهدی برای تفاوت میان گروه‌های درمانی از نظر بروز آکاتیژیا (akathisia) بعد از 24 ساعت وجود نداشت (RR: 1.67؛ 95% CI؛ 0.46 تا 6.06؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). دو شرکت‌کننده که رسپریدون دریافت می‌کردند و یک شرکت‌کننده که کوئتیاپین می‌گرفت، در جریان کارآزمایی، دچار ایسکمی قلبی شدند.

رسپریدون در برابر رسپریدون + اکس‌کاربازپین (oxcarbazepine)

در یک کارآزمایی، تحریک‌پذیری با استفاده از نمره نقطه پایانی مقیاس سندرم مثبت و منفی – مولفه برانگیخته (Positive and Negative Syndrome Scale ‐ Excited Component) اندازه‌گیری شد و یک تفاوت آشکار به نفع ترکیب درمانی (رسپریدون + اکس‌کاربازپین) در یک هفته مشاهده شد (MD: 2.70؛ 95% CI؛ 0.42 تا 4.98؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) اما هیچ تاثیری برای وضعیت کلی با استفاده از نمره نقطه پایانی بهبود در احساس کلی بالینی مشاهده نشد (MD: ‐0.20؛ 95% CI؛ 0.61‐ تا 0.21؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). بروز نشانه‌های اکستراپیرامیدال (extrapyramidal) بعد از 24 ساعت بین گروه‌های درمانی مشابه بود (RR: 1.59؛ 95% CI؛ 0.49 تا 5.14؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

رسپریدون در برابر رسپریدون + والپروئیک اسید (valproic acid)

در دو کارآزمایی رسپریدون با ترکیب رسپریدون و والپروئیک اسید مقایسه شده بود. هیچ تفاوت آشکاری بین گروه‌های درمانی از نظر رفتار تهاجمی (نمره نقطه پایانی MOAS در سه روز: MD: 1.07؛ 95% CI؛ 0.20‐ تا 2.34؛ 54 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا بروز آکاتیژیا بعد از 24 ساعت: (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.28 تا 2.03؛ 122 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) مشاهده نشد.

به طور کلی، نتایج برای پیامدهای اصلی نشان می‌دهد که رسپریدون هیچ تاثیر واقعی ندارد. تنها داده‌های موجود برای استفاده در این مرور، از نه کارآزمایی با تعداد نمونه کم به دست آمد و شواهد موجود کیفیت بسیار پائینی داشتند. این نکته نشان دهنده عدم قطعیت درباره نقش رسپریدون در آرامش‌بخشی سریع در افراد مبتلا به رفتار تهاجمی ناشی از سایکوز است. RCT‌های عملی با کیفیت بالا امکان‌پذیر است و باید پیش از توصیه برای استفاده از رسپریدون در مدیریت تحریک‌پذیری یا رفتار تهاجمی ناشی از سایکوز انجام شوند.