پیشینه
فیبرومیالژی یک بیماری مزمن است که علت ناشناختهای دارد و با درد گسترده مزمن، اختلالات خواب، اختلال عملکرد شناختی و خستگی شناخته میشود. بسیاری از بیماران سطح بالای ناتوانی و کیفیت زندگی ضعیف را گزارش میدهند. هدف از درمان دارویی کاهش علائم کلیدی، به ویژه درد، و بهبود کیفیت زندگی است. داروی ضدافسردگی سهحلقهای، میرتازاپین (mirtazapine)، ممکن است با افزایش سروتونین و نورآدرنالین در سیستم عصبی مرکزی (CNS) به بهبود علایم کمک کند.
اهداف
ارزیابی اثربخشی، تحملپذیری و ایمنی داروی ضدافسردگی سهحلقهای، میرتازاپین، در مقایسه با دارونما یا سایر داروهای فعال در درمان فیبرومیالژی در بزرگسالان.
روش های جستجو
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنتر شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Regsiter of Controlled Trails)؛ MEDLINE؛ Embase؛ SCOPUS؛ موسسات ملی سلامت آمریکا و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO) را برای کارآزماییهای منتشر شده و در حال انجام جستوجو کردیم و فهرست منابع مطالعات مرور شده را تا 9 جولای 2018 بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCTs ؛randomised controlled trails) از هر گونه فرمولاسیون میرتازاپین در برابر دارونما یا هر گونه درمان فعال دیگر فیبرومیالژی در بزرگسالان.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل ویژگیهای مطالعه، پیامدهای اثربخشی، تحملپذیری و ایمنی را استخراج کرده، مسائل مربوط به کیفیت مطالعه را مورد بررسی قرار داده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده و اختلافات را با بحث حل کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از تسکین درد گزارش شده توسط شرکتکننده (حداقل 50% یا 30% کاهش درد)، درک کلی بیمار از تغییر (PGIC، زیاد یا بسیار زیاد بهبود یافته)، ایمنی (عوارض جانبی جدی) و تحملپذیری (خروج به دلیل عوارض جانبی). پیامدهای دیگر عبارت بودند از کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL) با بهبود 20% یا بیشتر، خستگی، مشکلات خواب، میانگین شدت درد، خلق منفی و عوارض جانبی خاص. ما از یک مدل اثرات تصادفی برای محاسبه تفاوت خطر (RD)، تفاوت خطر استانداردشده (SMD) و تعداد مورد نیاز برای درمان استفاده کردیم. ما شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردیم و جدول خلاصهای از یافتهها را ایجاد کردیم.
نتایج اصلی
سه مطالعه با 606 شرکتکننده، میرتازاپین را با دارونما (اما نه داروهای دیگر) بیش از 7 تا 13 هفته مقایسه کردند. دو تحقیق در شش یا هفت حوزه از هشت حوزه در معرض خطر سوگیری نامشخص یا بالا بودند. ما شواهد را برای همه پیامدها پائین یا بسیار پائین قضاوت کردیم که دلیل آن هم، کیفیت ضعیف مطالعه، غیرمستقیم بودن، عدم دقت، خطر سوگیری انتشار و گاهی اوقات تعداد کم رویدادها بودند.
تفاوتی بین میرتازاپین و دارونما برای پیامدهای اولیه نبود: تسکین درد 50% یا بیشتر گزارش شده توسط شرکتکننده (22% در مقابل 16%؛ RD: 0.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01- تا 0.12؛ 3 مطالعه با 591 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)؛ دادهای برای PGIC در دسترس نبود؛ فقط یک عارضه جانبی جدی برای ارزیابی ایمنی (RD: 0.00-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01- تا 0.02؛ 3 مطالعه با 606 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد بسیار پائین)؛ و تحملپذیری (فراوانی خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی) (3% در مقابل 2%؛ RD: 0.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.02- تا 0.03؛ 3 مطالعه با 606 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین) گزارش شد.
میرتازاپین مزیت بالینی را در مقایسه با دارونما برای بعضی از پیامدهای ثانویه نشان داد: تسکین درد 30% یا بیشتر گزارش شده توسط شرکتکننده (47% در مقابل 34%؛ RD: 0.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.05 تا 0.21؛ تعداد مورد نیاز به درمان برای یک پیامد سودمند اضافی (NNTB): 8؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 5 تا 20؛ 3 مطالعه با 591 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)، میانگین شدت درد گزارش شده توسط شرکتکننده (SMD: 0.29-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.46- تا 0.13-؛ 3 مطالعه با 591 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)، و مشکلات خواب گزارش شده توسط شرکتکننده (SMD: 0.23-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39- تا 0.06-؛ 3 مطالعه با 573 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین). مزیتی برای بهبود 20% یا بیشتر در پیشرفت HRQoL گزارش شده توسط شرکتکننده (58% در مقابل 50%؛ RD: 0.08؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01- تا 0.16؛ 3 مطالعه با 586 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)؛ خستگی گزارش شده توسط شرکتکننده (SMD: 0.02-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19- تا 0.16؛ 2 مطالعه با 533 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)؛ خلق منفی گزارش شده توسط شرکتکننده (SMD: 0.67-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.44- تا 0.10؛ 3 مطالعه با 588 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)؛ یا خروج از مطالعه به دلیل نبود اثربخشی (1.5% در مقابل 0.1%؛ RD: 0.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01- تا 0.02؛ 3 مطالعه با 605 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد بسیار پائین) وجود نداشت.
تفاوتی بین میرتازاپین و دارونما برای شرکتکنندگانی که هرگونه عوارض جانبی را گزارش کردند (76% در مقابل 59%؛ RD: 0.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01- تا 0.26؛ 3 مطالعه با 606 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین) وجود نداشت. مضرات مرتبط از نظر بالینی با میرتازاپین در مقایسه با دارونما دیده شد: در تعداد شرکتکنندگان مبتلا به خوابآلودگی (42% در مقابل 14%؛ RD: 0.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18 تا 0.30؛ تعداد مورد نیاز به درمان برای یک پیامد مضر اضافی (NNTH): 5 (95% فاصله اطمینان (CI): 3 تا 6؛ 3 مطالعه با 606 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)، افزایش وزن (19% در مقابل 1%؛ RD: 0.17؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.11 تا 0.23؛ NNTB: 6 (%95 فاصله اطمینان (CI): 5 تا 10؛ 3 مطالعه با 606 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین)، و افزایش آلانین آمینوترانسفراز (13% در مقابل 2%؛ RD: 0.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 0.22؛ NNTB: 8 (%95 فاصله اطمینان (CI): 5 تا 25؛ 2 مطالعه با 566 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین).
نتیجهگیریهای نویسندگان
مطالعات نشان دادهاند که استفاده از میرتازاپین بیش از دارونما برای کاهش 50% یا بیشتر درد، PGIC، بهبود 20% یا بیشتر درHRQoL، یا کاهش خستگی یا خلقوخوی منفی موثر نیست. مزایای بالینی برای کاهش 30% یا بیشتر در درد، کاهش میانگین شدت درد و مشکلات خواب نشان داده شده است. خوابآلودگی، افزایش وزن و افزایش سطح آلانین آمینوترانسفراز با میرتازاپین بیشتر از دارونما بود. کیفیت شواهد کم یا بسیار پایین بودند، با دو مورد از سه مطالعه با کیفیت مورد پرسش قرار گرفته و مسائل مربوط به غیرمستقیم بودن و خطر سوگیری انتشار. در تعادل، هر گونه مزایای بالقوه میرتازاپین در فیبرومیالژی بر آسیبهای احتمالی آن اهمیت کمتری داشت. با این وجود، اقلیت کوچکی از افراد مبتلا به فیبرومیالژی ممکن است با بهبود قابل توجه علایم روبهرو شوند، بدون آنکه عوارض جانبی مرتبط از نظر بالینی پیدا کنند..
خلاصه به زبان ساده
میرتازاپین برای درمان فیبرومیالژی در بزرگسالان
حرف آخر
میرتازاپین در دوزهای 15 تا 45 میلیگرم روزانه بعید است باعث کاهش قابلملاحظه درد در افراد مبتلا به فیبرومیالژی شود. میرتازاپین میتواند باعث خوابآلودگی، افزایش وزن و آسیب کبدی شود. تعداد کمی از افراد ممکن است برخی از بهبود (تسکین متوسط درد، خواب بهتر) بهرهببرند، بدون عوارض جانبی از میترازاپین، اما قابل پیشبینی نیست. اگر گزینههای درمانی تایید شده شکست خورده باشند، میتوان از استفاده از میرتازاپین تائید نشده برای این اندیکاسیون استفاده کرد.
پیشینه
افرادی که مبتلا به فیبرومیالژی هستند، معمولا درد مزمن (بیش از 3 ماه) و مشکلات خواب، تفکر، خستگی و کیفیت پایین زندگی دارند. فیبرومیالژی هیچ درمانی ندارد. درمان با هدف بهبود علائم (درد، مشکلات خواب، خستگی) و کیفیت زندگی انجام میشود.
سروتونین و نورآدرنالین، مواد شیمیایی تولید شده توسط بدن انسان هستند و درگیر درد، خواب و خلقوخو هستند. سطوح پایین سروتونین در افراد مبتلا به فیبرومیالژی یافت شده است. داروی ضدافسردگی، میرتازاپین، باعث افزایش سطح سروتونین و نورآدرنالین در مغز میشود.
ویژگیهای مطالعه
در جولای 2018 ما به دنبال کارآزماییهای بالینی جستوجو که در آن از میرتازاپین برای درمان فیبرومیالژی در بزرگسالان استفاده شده بود. ما سه مطالعه را با 606 شرکتکننده پیدا کردیم. مطالعات هفت تا 13 هفته طول کشیدند. آنها میرتازاپین 15 میلیگرم تا 45 میلیگرم در روز را در برابر داروهای ساختگی (دارونما) مقایسه کردند.
نتایج اصلی
تفاوتی بین میرتازاپین و دارونما برای پیامدهای اولیه وجود نداشت: میرتازاپین و دارونما در دو نفر از هر 10 نفر (شواهد کم کیفیت) درد را تا 50% کاهش دادند. فقط یک مورد عارضه جانبی جدی تکی برای ارزیابی ایمنی (مدارک بسیار کم کیفیت) در دسترس بود. سه نفر از هر 10 شرکتکننده با میرتازاپین و دو نفر از هر 10 شرکتکننده در گروه دارونما به دلیل عوارض جانبی (شواهد کم کیفیت) از مطالعه خارج شدند.
میرتازاپین درد را تا 30% یا بیشتر در هر پنج نفر از 10 نفر کاهش داد، در مقایسه با 3 نفر از هر 10 نفر با دارونما (شواهد کم کیفیت). همچنین برای میانگین شدت درد (شواهد کم کیفیت) و مشکلات خواب (شواهد کم کیفیت) بهتر بود. میرتازاپین در کاهش خستگی، افسردگی یا بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (شواهد کم کیفیت) بهتر از دارونما نبود. تفاوتی بین میرتازاپین و دارونما در بسیاری از شرکتکنندگان از نظر عوارض جانبی (شواهد کم کیفیت) وجود نداشت. افراد دریافت کننده میرتازاپین و دارونما به یک اندازه از مطالعه خارج شدند، به این دلیل که احساس میکردند این دارو تاثیری ندارد (شواهد کم کیفیت). برای برخی عوارض جانبی، میرتازاپین بدتر از دارونما بود. این مساله برای خوابآلودگی (4 از 10 مورد با میرتازاپین، 1 از 10 مورد با دارونما)، افزایش وزن (2 از 10 مورد با میرتازاپین، 0 از 10 با دارونما) و آنزیمهای بالای کبدی (1 از 10 با میرتازاپین 0 از 10 با دارونما) (شواهد کم کیفیت) درست بود.
کیفیت شواهد
دو مطالعه کیفیت پایینی داشتند. ما کیفیت شواهد را با استفاده از چهار سطح: بسیار پایین، پایین، متوسط یا بالا رتبهبندی کردیم. شواهد با کیفیت بسیار پایین نشان میدهد که ما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. شواهد با کیفیت بالا به این معنی است که ما در مورد نتایج بسیار مطمئن هستیم. ما قضاوت کردیم که شواهد اغلب کیفیت پایینی داشتند، به این معنی که در حالی که این تحقیق برخی از نشانههایی را از تاثیر احتمالی نشان میدهد، اثر واقعی میتواند بهطور قابلتوجهی متفاوت باشد. مسائل اصلی عبارت بودند از کیفیت ضعیف مطالعه، تصمیمگیری در مورد انواع افرادی که در این مطالعات وارد شدند، خطر عدم انتشار اطلاعات مهم و گاهی اوقات تعداد کم رویدادها.