پیشینه
چاقی و اضافه وزن کودکی و نوجوانی در سراسر جهان افزایش یافته و با عوارض سلامت کوتاه و بلندمدت همراه است.
اهداف
بررسی اثر رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و مداخلات رفتاری مخصوص والدین برای درمان چاقی و اضافهوزن در کودکان با سن 5 تا 11 سال
روش های جستجو
پژوهشی نظاممند در پایگاههای اطلاعاتی که شامل Cochrane Library ،MEDLINE ،EMBASE ،PsycINFO ،CINAHL (کتابخانه کاکرین) و LILACS و نیز ثبتهای کارآزمایی میشود، انجام دادیم. منابع کارآزماییهای گردآوری شده و مطالعات مروری نظاممند را بررسی کرده و هیچ محدودیت زبانی اعمال نکردیم. تاریخ آخرین جستوجو برای تمامی پایگاههای اطلاعاتی، مارچ 2015 بود.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (RCT) را در مورد رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و مداخلات رفتاری مخصوص والدین برای درمان اضافه وزن یا چاقی در کودکان با سن 5 تا 11 سال انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری مستقل از هم کارآزماییها را برای خطر سوگیری (bias) بررسی کرده و به طور کلی کیفیت مطالعات را با استفاده از پیشنهادهای GRADE ارزیابی کردند.
نتایج اصلی
RCT 20با 3057 فرد انتخاب کردیم. تعداد افراد به ازای هر کارآزمایی بین 15 تا 645 بود. مدت پیگیری بین 24 هفته تا دو سال بود. 18 کارآزمایی RCT، موازی و 2 کارآزمایی، RCTهای خوشهای بودند. 12 RCT، دو مورد مقایسه و 8 RCT، سه مورد مقایسه داشتند. مداخلات به طور گستردهای متفاوت بودند و مدت، محتوی و پیگیری مداخلات ناهمگون بود. همچنین مقایسهها نیز فرق داشتند. این مطالعه مروری، مقایسهها را به 4 دسته تقسیم کرد: والدین در مقابل والدین-کودک، والدین در مقابل کنترلهای لیست انتظار، والدین در مقابل حداقل مداخلات تماسی و والدین در مقابل دیگر مداخلات والدین.
کیفیت کارآزمایی به طور کلی پایین در نظر گرفته شد و بخش بزرگی از کارآزماییها، خطر سوگیری بالایی در خطر معیارهای تکی سوگیری داشت.
در کارآزماییهایی که مداخله مخصوص والدین با مداخله والدین-کودک مقایسه شد، تغییر امتیاز Z شاخص توده بدنی (BMI)، میانگین تفاوت (MD) به اندازه 0.04 - را در طولانیترین دوره پیگیری (10 تا 24 ماه) نشان داد (95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 - تا 0.08؛ P = 0.55؛ با 267 شرکت کننده؛ سه کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پایین). در کارآزمایی که مداخله مخصوص والدین را با کنترل فهرست انتظار مقایسه می کرد، تغییر امتیاز Z شاخص توده بدنی به نفع مداخله مخصوص والدین در طولانیترین دوره پیگیری (10-12 ماه)، MD برابر 0.10 - داشت (95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 - تا 0.01؛ 0.04 = P؛ 136 شرکتکننده؛ 2 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پایین). تغییر امتیاز Z شاخص توده بدنی در مداخلات مخصوص والدین وقتی که با حداقل مداخلات کنترل تماس در طولانیترین دوره پیگیری (9 تا 12 ماه) مقایسه شدند، MD برابر 0.01 را نشان داد (95% فاصله اطمینان (CI): 0.07 - تا 0.09؛ 0.81 = P؛ 165 شرکتکننده؛ یک کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پایین). شباهتهای کمی بین مداخلات و مقایسهها در کارآزماییهای گردآوری شده در مداخلات مخصوص والدین در مقابل دیگر مداخلات مخصوص والدین وجود داشت و این دادهها را باهم یکی نکردیم. به طور کلی، این کارآزماییها هیچ تفاوت چشمگیری بین گروههای مربوطه مخصوص والدین در نتایج BMI نشان ندادند.
نتایج دیگر از مثل ارزیابیهای رفتاری، ارتباط والدین و کودک و کیفیت مربوط به سلامت زندگی به صورت متناقض گزارش داده شدند. عوارض جانبی این مداخلات به طور کلی گزارش نشد و دو کارآزمایی نشان دادند که هیچ عارضه جانبی جدی وجود ندارد. هیچ کارآزمایی مرگ و میر به هر علتی، مریضی و اثرات اجتماعی ـ اقتصادی را گزارش نکرد.
به دلیل کیفیت پایین مقایسهها و مداخلات ناهمگون و نرخهای بالای عدم تکمیل، ضروری است که همه نتایج با احتیاط تفسیر شوند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مداخلات مخصوص والدین میتواند گزینه درمانی موثری برای کودکان مبتلا به اضافه وزن یا چاقی با سن 5 تا 11 سال باشد، وقتی که با کنترلهای فهرست انتظار مقایسه میشود. مداخلات مخصوص والدین در مقایسه با مداخلات مخصوص کودکان و در مقایسه با حداقل کنترلهای تماس اثرات مشابهای دارد اما، این شواهد در حال حاضر محدود بوده و برخی از کارآزماییها خطر بالایی از سوگیری دارند و برای بسیاری از نتایج مهم شواهدی در دست نیست. این مطالعه مروری نظاممند، 10 کارآزمایی درحال اجرا را شناسایی کرده که گروه مخصوص والدین را دارند و میتواند در بهروزرسانیها آورده شوند. این کارآزماییها میتواند اعتبار تجزیه و تحلیل را با نوع مقایسه بهبود بخشد و به وسیله مولفه مداخله و موقعیت اجازه تجزیه و تحلیل زیرگروهها داده شود. گزارشهای کارآزمایی باید جزئیات مناسبی را درباره مداخلاتی که قرار است توسط دیگران تکرار شوند، ارائه دهند. انجام و گزارش تجزیه و تحلیل مقرون به صرفه در کارآزماییهای آتی به جهت تعیین اینکه آیا مداخلات مخصوص والدین نسبت به مداخلات مخصوص کودکان مقرون به صرفهتر است یا خیر، ضروری است.
خلاصه به زبان ساده
مداخلات مخصوص والدین برای اضافه وزن یا چاقی کودکی در کودکان با سن 5 تا 11 سال
سوال مطالعه مروری
مداخلات رژیم غذایی، فعالیتی و رفتاری مخصوص والدین در کاهش وزن کودکان مبتلا به اضافه وزن و چاقی تا چه اندازه موثر است؟
پیشینه
در سراسر جهان کودکان در حال چاق شدن هستند. این کودکان به احتمال بیشتری در همان کودکی یا در آینده دچار مشکلات سلامت خواهند شد. والدین میتوانند نقش مهمی در مشخص کردن تغذیه کودک داشته باشند. در مورد اینکه آیا کمک به والدین برای ایجاد تغییر در رژیم خانواده و سبک زندگی میتواند این مشکل را برطرف کند یا خیر، مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
ویژگیهای مطالعه مروری
20 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شدهای (مطالعات بالینی که افراد به طور تصادفی در یکی از گروههای درمانی قرار میگیرند) را گرد آوردیم که درمانهای رژیمی، فعالیتی و رفتاری (عادتهای تغییر و بهبود یافته) را با انواع گروههای کنترل (افرادی که هیچ درمانی نگرفتند) در ارتباط با والدین 3057 کودک (با سن 5 تا 11 سال ) مقایسه کردند. شباهتهای کمی بین کارآزماییها از لحاظ ماهیت و نوع مداخله مورد استفاده وجود داشت. کارآزماییها را بر اساس نوع مقایسه گروهبندی کردیم. مطالعه مروری نظاممند ما اثرات مداخلات مخصوص والدین را در مقایسه با مداخلات والدین و کودک، کنترلهای فهرست انتظار (یعنی مداخله تا زمان پایان کارآزمایی به تعویق انداخته میشود)، دیگر مداخلات دارای ارتباط و اطلاعات حداقلی و انواع دیگر مداخلات مخصوص والدین گزارش کرد. کودکان تحتنظر در این کارآزماییها برای شش ماه تا 2 سال تحت کنترل بودند (که پیگیری نامیده میشود).
نتایج اصلی
بیشترین نتیجه گزارش شده به صورت شاخص توده بدنی (BMI) بود. BMI شاخصی از میران چربی بدن است و با اندازهگیری وزن (کیلوگرم) تقسیم بر قد به توان 2 (به متر) به دست میآید (kg/m2). این مطالعات، BMI را با محاسبه جنس، وزن و قد با بزرگ شدن کودک اندازهگیری کردند (مثل BMI Z score و صدک BMI).
وقتی که نتایج به دست آمده با کنترل فهرست انتظار مقایسه شد، شواهد محدودی که نشان دهد مداخلات والدین میتواند به کاهش BMI کمک کند، وجود داشت. با نگاهی به طولانیترین دوره پیگیری کارآزماییهای گردآوری شده، شواهد قطعی از فایده یا ضرر مداخلات مخصوص والدین در مقایسه با دیگر مداخلات کودک - والدین یا در مقایسه با اطلاعات محدود نمییابیم. این مطالعه مروری داده بسیار کمی در مورد چگونگی مقایسه انواع مختلف مداخلات والدین یافت. هیچ کارآزمایی، مرگ و میر به هر علتی و مریضی و اثرات اجتماعی ـ اقتصادی را گزارش نکرد (مثلا اینکه آیا مداخلات مخصوص والدین نسبت به مداخلات کودک و والدین مقرونبهصرفهتر است یا خیر). دو کارآزمایی اثرات جانبی بیاهمیتی را گزارش کردند و بقیه کارآزماییها هیچ موردی را گزارش نکردند. اطلاعات در مورد روابط والدین و کودک و کیفیت زندگی مربوط به سلامت به ندرت گزارش شد.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد پایین بود، به دلیل اینکه کارآزماییهای کمی به ازای هر ارزیابی وجود داشت یا تعداد کودکانی که گردآوری شدند، کم بود. علاوه بر این، بسیاری از کودکان قبل از پایان کار، کارآزمایی را ترک کردند.