مدیریت ناکافی درد بعد از عمل جراحی خطر عوارض پس از جراحی را افزایش می‌دهد و ممکن است زمینه را برای دردهای مزمن پس از جراحی آماده کند. تجویز کتامین پیش و پس از جراحی ممکن است اثر ضدددرهای مرسوم را در شرایط حاد پس از جراحی افزایش دهد.

ارزیابی اثربخشی و ایمنی تجویز کتامین داخل وریدی پیش و پس از جراحی در بیماران بزرگ‌سال زمانی که برای درمان یا پیشگیری از درد حاد به دنبال بیهوشی عمومی استفاده می‌شوند.

ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و 3 پایگاه ثبت کارآزمایی (metaRegister of controlled trials؛ ClinicalTrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت) را همراه با چک کردن منابع، جست‌وجوی استنادها و تماس با نویسندگان مطالعات برای یافتن مطالعات اضافی تا جولای 2018 جست‌وجو کردیم.

ما به دنبال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده دو سو کور با حضور افراد بزرگ‌سال بودیم که تحت عمل جراحی با بیهوشی عمومی قرار گرفته و با کتامین داخل وریدی پیش و پس از جراحی درمان شدند. مطالعات، کتامین را با دارونما یا کتامین را همراه با داروهای مسکن پایه، مانند مورفین یا داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب، با یک داروی مسکن پایه به تنهایی، مقایسه کردند.

دو نویسنده مرور به دنبال مطالعات گشتند، داده‌های مربوط به اثربخشی و عوارض جانبی را استخراج کردند، مسایل کیفیت مطالعه و سوگیری (bias) بالقوه را مورد بررسی قرار داده و تجزیه‌و‌تحلیل را انجام دادند. پیامدهای اولیه، مصرف اوپیوئید و شدت درد در حال استراحت و در حین حرکت در طول 24 ساعت و 48 ساعت پس از جراحی بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از زمان سپری شده تا درخواست اولی ضددرد، ارزیابی هیپرآلژزی پس از جراحی، تاثیرات زیان‌آور سیستم عصبی مرکزی (CNS) و حالت تهوع و استفراغ پس از جراحی. ما شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجه‌بندی کیفیت شواهد و قدرت توصیه‌ها) ارزیابی کردیم و یک جدول «خلاصه یافته‌ها» را ایجاد کردیم.

ما 130 مطالعه را با 8341 شرکت‌کننده وارد کردیم. کتامین به 4588 شرکت‌کننده داده شد و 3753 شرکت‌کننده به عنوان کنترل در نظر گرفته شدند. انواع جراحی شامل جراحی گوش، بینی یا عمل گلو، کشیدن دندان عقل، جراحی تعویض توراکوتومی، جراحی فیوژن لومبار، میکرودایسکتومی، جراحی جایگزینی مفصل هیپ، جراحی جایگزینی مفصل زانو، ترمیم لیگامان anterior cruciate، آرتروسکوپی زانو، ماستکتومی، هموروئیدکتومی، جراحی شکم، رادیکال پروستاتکتومی، جراحی تیروئید، سزارین انتخابی، و عمل جراحی لاپاروسکوپیک هستند. دوزهای بولوس کتامین racemic، عمدتا 0.25 میلی‌گرم تا 1 میلی‌گرم، و تزریق‌های 2 تا 5 µg/kg/minute بودند؛ 10 مطالعه فقط از S - ketamine و یک مطالعه فقط از R - ketamine استفاده کردند. خطر سوگیری به طور کلی کم یا نامشخص بود، به جز برای حجم نمونه مطالعه؛ اکثر آن‌ها کم‌تر از 50 شرکت‌کننده در هر بازوی درمانی داشتند، که همان‌طور که انتظار می‌رفت، منجر به ناهمگونی بالابرای بیش‌تر تحلیل‌ها شد. ما تجزیه‌و‌تحلیل اصلی را بر اساس نوع جراحی یا هر عامل دیگری نظیر دوز یا زمان‌بندی تجویز کتامین طبقه‌بندی نکردیم و از آنالیز غیر طبقه‌بندی شده استفاده کردیم.
تجویز کتامین داخل وریدی پیش و پس از جراحی میزان مصرف اوپیوئید را پس از جراحی در طول 24 ساعت تا معادل 8 میلی‌گرم مورفین کاهش داد (95% فاصله اطمینان (CI): 6 تا 9، 19% از 42 میلی‌گرم مصرف شده توسط شرکت‌کنندگانی که دارونما دریافت کرده بودند، کیفیت شواهد متوسط؛ 65 مطالعه؛ 4004 شرکت‌کننده). پس از 48 ساعت، مصرف اوپیوئید 13 میلی‌گرم کم‌تر بود (95% فاصله اطمینان (CI): 10 تا 15، 19% از 67 میلی‌گرم با دارونما، کیفیت شواهد متوسط؛ 37 مطالعه؛ 2449 شرکت‌کننده).
تجویز کتامین داخل وریدی پیش و پس از جراحی درد حین استراحت را در 24 ساعت تا 5/100 میلی‌متر از یک مقیاس آنالوگ بصری (95% فاصله اطمینان (CI): 4 تا 7، 19% کم‌تر از 26/100 میلی‌متر با دارونما؛ کیفیت شواهد بالا؛ 82 مطالعه؛ 500 شرکت‌کننده) و در 48 ساعت تا 5/100 میلی‌متر (95% فاصله اطمینان (CI): 3 تا 7، 22% کم‌تر از 23/100 میلی‌متر؛ کیفیت شواهد بالا؛ 49 مطالعه؛ 2962 شرکت‌کننده) کاهش داد. درد در حین حرکت در 24 ساعت (6/100 میلی‌متر؛ 14% کم‌تر از 42/100 میلی‌متر؛ کیفیت شواهد متوسط؛ 29 مطالعه؛ 1806 شرکت‌کننده) و 48 ساعت (6/100 میلی‌متر؛ 16% کم‌تر از 37 میلی‌متر؛ کیفیت شواهد پائین؛ 23 مطالعه؛ 1353 شرکت‌کننده) کاهش داد.
نتایج برای پیامدهای اولیه، زمانی که برای درد در حالت استراحت یا حرکت، نوع جراحی و زمان‌بندی تجویز یا حساسیت به اندازه مطالعه و شدت درد آنالیز شدند، سازگار بودند. هیچ تجزیه‌و‌تحلیلی از دوز دارو امکان پذیر نبود. وقتی اکسید نیتروژن مورد استفاده قرار گرفت هیچ تفاوتی وجود نداشت. ما زمانی کیفیت شواهد را کاهش دادیم که تعداد شرکت‌کنندگان بزرگ بودند اما اثرات مطالعه کوچک وجود داشت، یا دوباره در صورتی که اعداد کوچک بودند و اثرات مطالعه کوچک احتمال داشت، اما تست آنها امکان‌پذیر نبود.
کتامین زمان سپری شده را تا اولین درخواست ضددرد پس از جراحی تا 54 دقیقه (95% فاصله اطمینان (CI): 37 تا 71 دقیقه)، از میانگین 39 دقیقه با دارونما (کیفیت شواهد متوسط؛ 31 مطالعه؛ 1678 شرکت‌کننده) افزایش داد. کتامین سطح هیپرآلژزی را تا 7 سانتی‌متر مربع در مقایسه با دارونما کاهش داد (95% فاصله اطمینان (CI): 11.9- تا 2.2-؛ کیفیت شواهد بسیار پائین؛ 7 مطالعه؛ 333 شرکت‌کننده). ما کیفیت شواهد را به دلیل اثرات مطالعه کوچک یا به دلیل تعداد شرکت‌کنندگان کم‌تر از 400 کاهش دادیم.
عوارض جانبی CNS در 52 مطالعه رخ داد، در حالی که 53 مطالعه عدم وقوع این عوارض را گزارش کردند. در مجموع، 187/3614 (5%) از شرکت‌کنندگان دریافت‌کننده کتامین و 122/2924 (4%) از شرکت‌کنندگان دریافت‌کننده درمان کنترل عوارض جانبی را تجربه کردند (RR: 1.2؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.95 تا 1.4؛ کیفیت شواهد بالا؛ 105 مطالعه؛ 6538 شرکت‌کننده). کتامین تهوع و استفراغ پس از جراحی را از 27% با دارونما به 23% با کتامین رساند (RR: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81 تا 0.96؛ تعداد افراد مورد نیاز برای درمان برای پیشگیری از بروز یک اپیزود تهوع و استفراغ پس از جراحی با تجویز کتامین داخل وریدی پیش و پس از جراحی، 24 بود (95% فاصله اطمینان (CI): 16 تا 54؛ کیفیت شواهد بالا؛ 95 مطالعه؛ 5965 شرکت‌کننده).

کتامین داخل وریدی پیش و پس از جراحی احتمالا مصرف داروهای ضددرد و شدت درد را پس از جراحی کاهش می‌دهد. نتایج به دست آمده از انواع مختلف جراحی یا زمان تزریق کتامین با مطالعات بزرگتر و کوچک و همچنین با شدت بیشتر و کمتر درد سازگار بود. عوارض جانبی ناشی از CNS با کتامین یا کنترل، کمی متفاوت بودند. کتامین تجویزی وریدی احتمالا موجب کاهش تهوع و استفراغ پس از عمل می‌شود.