پیشینه
آندومتریوز (endometriosis) یک وضعیت شایع ژنیکولوژیک است که بسیاری از زنانی را که در سن باروری قرار دارند، در سراسر دنیا مبتلا ساخته و یک علت عمده درد و ناباروری (infertility) به حساب میآید. قرصهای کنتراسپتیو خوراکی ترکیبی (COCP ؛combined oral contraceptive pill) به طور گستردهای برای درمان دردهای ناشی از آندومتریوز مورداستفاده قرار میگیرد، اگرچه شواهد برای سودمندی این دارو محدود است.
اهداف
تعیین اثربخشی، ایمنی و هزینه - اثربخشی تدارک قرصهای کنتراسپتیو خوراکی در درمان علائم دردناک ناشی از آندومتریوز به اثبات رسیده توسط لاپاراسکوپی.
روش های جستجو
ما در پایگاههای اطلاعاتی زیر از شماره اول تا 19 اکتبر 2017 جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی کارآزماییهای کنترلشده گروه زنان و بارداری،
پایگاه ثبت مطالعات آنلاین CENTRAL (CRSO) در کاکرین؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ ( CINAHL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature؛ پایگاههای ثبت کارآزماییها ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO ICTRP). ما همچنین فهرست منابع کارآزماییهای مرتبط و مطالعات مروری سیستماتیک بازیابیشده را از طریق جستوجو نیز به صورت دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT ؛randomised controlled trails) را وارد مطالعه مروری کردیم که در آنها از COCP ها برای درمان زنان در سنین باروری با علائم مربوط به تشخیص آندومتریوز استفاده شده بود که به صورت بصری طی پروسیجر جراحی به کار رفته بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور به صورت مستقل به ارزیابی کیفیت مطالعات و استخراج دادهها پرداختند. یک نویسنده مطالعه مروری در زمینه موضوعات محتوایی (content matter) متخصص بود. ما برای کسب اطلاعات اضافی با نویسندگان مطالعات تماس گرفتیم. پیامد اولیه، درد گزارش شده توسط بیمار (دیسمنوره؛ dysmenorrhoea) در پایان درمان بود.
نتایج اصلی
5 کارآزمایی (612 زن) با معیارهای ورود به مرور مطابقت داشتند. فقط 3 کارآزمایی (404 زن) دادههای مناسب را برای تجزیهوتحلیل ارائه کرده بودند.
قرص کنتراسپتیو خوراکی ترکیبی در مقابل دارونما (placebo)
2 کارآزمایی COCP را با دارونما مقایسه کرده بودند. این مطالعات دارای خطر سوگیری بالا بودند. کیفیت پیامدهای ارزیابی شده بر اساس رویکرد درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) (درد گزارش شده توسط بیمار (دیسمنوره؛ dysmenorrhoea)) بسیار پایین بود. شواهد به دلیل عدمدقت در سطح پایین ارزیابی شدند، زیرا شواهد بر مبنای کارآزمایی مجرد و کوچک بوده و فواصل اطمینان (CIs) برای دادههای مقیاس آنالوگ بصری (the visual analogue scale data) گسترده بودند. به نظر میرسید شرکتهای دارویی نقش قابلتوجهی در تامین منابع مالی کارآزماییها داشتهاند.
درمان با COCP، نسبت به دارونما، با بهبودی در درد گزارش شده توسط بیمار در پایان دوره درمان بر اساس شواهد به دست آمده مبنی بر نمره پایینتر در مقیاس رتبهبندی شفاهی دیسمنوره Dysmenorrhoea verbal rating scale (مقیاس 0 تا 3) (اختلاف میانگین (MD): 1.30- درجه؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.48- تا 0.76-؛ یک RCT؛ 96 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین)، نمره پایینتر روی مقیاس آنالوگ بصری دیسمنوره (بدون در دسترس بودن جزئیات مربوط به مقیاس) در مقایسه با دارونما (RR: 23.68- درجه؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 28.75- تا 18.62-؛ 2 RCT؛ 327 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین) و کاهش در درد قاعدگی نسبت به پایه تا پایان دوره درمان (MD: 2.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.38 تا 2.83؛ یک RCT؛ 169 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین) رابطه دارد.
قرصهای کنتراسپتیو خوراکی ترکیبی در مقابل درمانهای دارویی
یک کارآزمایی با قدرت پائین (underpowered) COCP را با یک درمان دارویی دیگر (گوسرلین؛ goserelin)) مقایسه کرده بود. مطالعه دارای خطر سوگیری بالایی بود؛ کارآزمایی فاقد کورسازی بود و جزئیات کافی برای قضاوت درباره پنهانسازی تخصیص و تصادفیسازی وجود نداشت. کیفیت شواهد بر اساس ارزیابی پیامدها (درد گزارش شده توسط بیمار (دیسمنوره) در پایان دوره درمان) بر اساس رویکرد درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) از پایین تا بسیار پایین متغیر بود.
در پایان دوره درمان، زنان تحت درمان در گروه گوسرلین، آمنوره (amenorrhoeic) بودند و بنابراین انجام هیچگونه مقایسهای بین گروهها از نظر پیامد اولیه امکانپذیر نبود. در ماه 6 از دوره پیگیری، هیچ شواهد شفافی مبنی بر وجود اختلاف بین زنان درمانشده با COCP و زنان درمانشده با گوسرلین برای سنجههای دیسمنوره روی مقیاس آنالوگ بصری (مقیاس یک تا 10) (MD: 0.10-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.28- تا 1.08؛ یک RCT؛ 50 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین) یا مقیاس رتبهبندی شفاهی (مقیاس 0 تا 3) (MD: 0.10-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.99 تا 0.79؛ یک RCT؛ 50 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین) وجود نداشت. در ماه 6 از دوره پیگیری، هیچ شواهد شفافی مبنی بر وجود اختلاف بین گروههای دریافتکننده COCP و گوسرلین از نظر گزارش عدم وجود کامل درد بر اساس مقیاس آنالوگ بصری (خطر نسبی (RR): 0.36؛ %95 فاصله اطمینان (CI): 0.02 تا 8.43؛ یک RCT؛ 50 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین)، یا مقیاس رتبهبندی شفاهی (RR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.93 تا 1.08؛ یک RCT؛ 49 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین)وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
بر مبنای شواهد محدود به دست آمده از کارآزماییها با خطر سوگیری بالا و دادههای محدود به دست آمده درباره پیامدهای از پیش تعیینشده برای این مطالعه مروری، شواهد کافی برای قضاوت درباره اثربخشی COCP در مقایسه با دارونما وجود ندارد و یافتهها نمیتوانند تعمیم داده شوند.
بر مبنای شواهد محدود به دست آمده از یک کارآزمایی کوچک با خطر سوگیری بالا، شواهد کافی برای قضاوت درباره اثربخشی COCP در مقایسه با سایر درمانهای پزشکی وجود ندارد. فقط یک مقایسه با مداخله دارویی مبنی بر استفاده از گوسرلین، امکانپذیر بود و یافتههای به دست آمده نمیتوانند تعمیم داده شوند.
برای ارزیابی کامل نقش COCP ها در مدیریت درد مرتبط با علائم مربوط به آندومتریوز به انجام پژوهشهای بیشتر نیاز است. فرمولهای دیگری از قرصهای کنتراسپتیو هورمونی ترکیبی از جمله پچ ترنسدرمال (transdermal patch)، حلقه واژینال یا کنتراسپتیوهای قابل تزریق ترکیبی وجود دارند که این مطالعه مروری آنها را پوشش نمیدهد اما بهتر است در نسخ بهروزشده آینده بررسی شوند.
خلاصه به زبان ساده
کنتراسپتیوهای خوراکی ترکیبی مدرن برای درمان درد مربوط به آندومتریوز
سوال مطالعه مروری
قرصهای کنتراسپتیو خوراکی ترکیبی (COCP ؛combined oral contraceptive pill) به طور متداول برای درمان درد مربوط به آندومتریوز مورداستفاده قرار میگیرند اما میزان اثربخشی آنها شفاف نیست.
پیشینه
آندومتریوز (endometriosis) یک وضعیت سلامت شایع در زنان است که در آن اندومتریوم (پوشش داخلی رحم) در نواحی خارج از رحم، از جمله تخمدانها (که تخمک تولید میکنند) رشد میکند. آندومتریوز به طور شایع در زنان همراه با دورههای دردناک، درد در هنگام مقاربت جنسی، درد لگنی و ناباروری (مشکل در فرزندآوری) ظاهر میشود. هورموندرمانیها، شامل COCPها و داروها با عنوان آنالوگ هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (gonadotrophin‐releasing hormone analogues) (به عنوان مثال گوسرلین؛ goserelin) برای تسکین علائم درد مربوط به آندومتریوز استفاده میشوند. با وجود این، بسیاری از هورموندرمانیها دارای اثرات جانبی هستند که مقبولیت و طول دوره مصرف آنها را محدود میکند.
ویژگیهای مطالعه
نویسندگان کاکرین در 19 اکتبر 2017، برای شناسایی مطالعات بالینی پایگاههای اطلاعاتی را جستوجو کردند. ما 5 کارآزمایی را شامل 612 زن به دست آوردیم که با معیارهای ورود به مرور مطابقت داشتند. مطالعات در مصر، آمریکا، ژاپن و ایتالیا به اجرا درآمده بودند.
نتایج اصلی
فقط 3 مورد از مطالعات وارد شده به مطالعه مروری دادهها را در فرمتی که میتوانست در این مطالعه مروری تجزیهوتحلیل شود، ارائه کرده بود.
قرص کنتراسپتیو خوراکی ترکیبی در مقابل دارونما
ما 2 کارآزمایی را شامل 354 زن که به مقایسه COCP با دارونما (درمان تظاهر شده) پرداخته بود، به دست آوردیم. شواهد دارای خطر سوگیری بالا بودند. شواهد با کیفیت بسیار پایینی وجود داشت مبنی بر اینکه در مقایسه با دارونما، درمان با COCP با بهبود در دیسمنوره (درد قاعدگی) گزارش شده توسط بیمار در پایان دوره درمان، اندازهگیریشده بر اساس مقیاس رتبهبندی شفاهی (verbal rating scale) (جایی که زنان رتبه درد خود را بر اساس یکی از مقیاسهای (برای مثال) «بدون درد»، «درد کم»، «درد متوسط»، «درد شدید» و «درد غیرقابل تحمل» مشخص میکنند) رابطه دارد، و شواهد با کیفیت پایینی وجود داشت مبنی بر اینکه درمان با COCP با بهبود در درد دیسمنوره گزارش شده توسط بیمار در پایان دوره درمان با استفاده از مقیاس رتبهبندی بصری (جایی که زنان درد خود را به صورت دیداری روی یک خط نشاندار میکنند) رابطه دارد. شواهد با کیفیت بسیار پایینی وجود دارد مبنی بر اینکه در زنان گروه تحت درمان با COCP در مقایسه با زنان گروه دریافتکننده دارونما، کاهشی در درد قاعدگی از ابتدا تا انتهای درمان دیده شده است.
قرص کنتراسپتیو خوراکی ترکیبی در مقابل سایر درمانهای دارویی
ما یک کارآزمایی را شامل 50 زن به دست آوردیم که COCP را با درمان دارویی دیگری (گوسرلین) مقایسه کرده بود.
مطالعه دارای خطر سوگیری بالایی بود. در پایان دوره درمان، زنان در گروه دریافتکننده گوسرلین پربود نشده بودند و بنابراین ما نتوانستیم این گروهها را با هم مقایسه کنیم.
6 ماه پس از پایان درمان، شواهدی با کیفیت بسیار پایین وجود داشت مبنی بر اینکه هیچ اختلاف شفافی بین زنان درمانشده با COCP و زنان درمانشده با گوسرلین برای دیسمنوره گزارش شده توسط بیمار، با استفاده از مقیاس رتبهبندی بصری یا مقیاس رتبهبندی شفاهی وجود نداشته است. 6 ماه پس از پایان درمان، شواهد با کیفیت بسیار پایین وجود داشت مبنی بر اینکه هیچ شواهد شفافی مبنی بر وجود اختلاف بین گروههای دریافتکننده COCP و گوسرلین از نظر گزارش عدم وجود کامل دردِ اندازه گیریشده بر اساس مقیاس رتبهبندی بصری و مقیاس رتبهبندی شفاهی (شواهد با کیفیت پایین) وجود نداشته است.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد بسیار پایین بود. علل مهم ارزیابی کیفیت شواهد در سطح پایین عبارت بودند از اینکه دادهها بر مبنای کارآزمایی کوچک تکی بوده و تنوع نتایج بسیار گسترده بود و نیز آنکه جزئیات مربوط به نحوه طراحی مطالعه گزارش نشده بود. نگرانیهایی درباره 2 مورد از مطالعات مبنی بر تامین منابع مالی از محل شرکتهای دارویی و نقش آنها در تامین دروندادها در طراحی کارآزمایی وجود داشت. این به این معناست که ما نمیتوانیم درباره نتایج مطمئن باشیم.