پیشینه
تراخم، علت عمده عفونت منجر به کوری است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای از بین بردن نابینایی ناشی از تراخم از طریق راهبرد SAFE توصیههایی به این ترتیب دارد: جراحی، درمان با آنتیبیوتیک، نظافت صورت و بهداشت محیط زیست. این مطالعه، بررسی بهروزشده گروه تحریریه کاکرین است که نخستین بار در سال 2003 انتشار یافته و پیش از این در سال 2006 به روز شده بود.
اهداف
بررسی تأثیرات مداخلات trichiasis (برگشتگی مژه) ناشی از تراخم برای افراد ساکن در مناطق بومی.
روش های جستجو
ما این موارد را جستوجو کردیم: CENTRAL (که شامل کارآزماییهای ثبتشده چشم و بینایی در مرکز ثبت کاکرین است) (شماره 4، 2015)؛ Ovid Medline؛ Ovid MEDLINE In‐Process and Other Non‐Indexed Citations؛ پایگاه Ovid Medline Daily؛Ovid OLDMEDLINE (از ژانویه 1946تا مه 2015)؛ EMBASE (از ژانویه 1980 تا مه 2015)؛ مرکز ثبت ISRCTN به نشانی www.isrctn.com/editAdvancedSearch؛ پایگاه ClinicalTrials.gov به نشانی www.clinicaltrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP؛ WHO International Clinical Trials Registry Platform) به نشانی www.who.int/ictrp/search/en. ما در جستوجوهای الکترونیکی برای کارآزماییها هیچگونه تاریخ یا محدودیتهای زبانی را به کار نبردیم. آخرین جستوجوی ما در پایگاههای دادههای الکترونیکی به تاریخ 7 مه 2015 برمیگردد. ما فهرستی از منابع مطالعات مورد نظر را به منظور شناسایی سایر مطالعات بالقوه مرتبط با موضوع جستوجو کردیم. همچنین برای کسب جزئیاتی درباره سایر مطالعات در این زمینه با نویسندگان تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفی مربوط به هر گونه مداخله را به قصد درمان trichiasis ناشی از تراخم بررسی کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
سه نویسنده بررسیکننده به طور مستقل کارآزماییهای شامل خطر تورش را انتخاب و ارزیابی کردند. هرگاه لازم شد، برای کسب اطلاعات بیشتر (یعنی نبود دادههای مربوط) با نویسندگان کارآزمایی تماس گرفتیم. پیامد اولیه، trichiasis بعد از عمل بود. این عارضه یک یا دو سال پس از عمل جراحی به مدت سه ماه بروز میکند که طی این مدت، مژه با کره چشم تماس مییابد.
نتایج اصلی
در 13 مطالعه معیارهای مورد نظر با حضور 8586 شرکتکننده لحاظ شده بود. اغلب مطالعات در کشورهای جنوب صحرای آفریقا انجام شده بودند. خطر تورش در بیشتر مطالعات در سطح پایین یا نامشخص بود.
در پنج مطالعه مداخلات گوناگون جراحی با یکدیگر مقایسه شده بودند. اغلب مداخلات جراحی را تکنیسینهای غیرپزشک انجام داده بودند. این کارآزماییها نشان دادند که مؤثرترین عمل جراحی، انسیزیون با ضخامت کامل (full-thickness incision) تارسال پلیت (صفحه تارسال) و چرخش نوار تارسال ترمینال (rotation of the terminal tarsal strip) است. دادههای تلفیقی از دو مطالعه نشان دادند که چرخش دولایهای، مؤثرتر از چرخش تکلایهای است (نسبت شانس (OR): 0.29؛ فاصله اطمینان (CI) 95%: 0.16 تا 0.50). با استفاده از یک گیره (lid clamp) میتوان اختلالات کانتور پلک چشم (OR: 0.65؛ فاصله اطمینان 95%: 0.44 تا 0.98) و تشکیل گرانولوما (خطر نسبی: 0.67؛ فاصله اطمینان 95%: 0.46 تا 0.97) را کاهش داد. پیامدهای بین بخیههای قابل جذب و بخیههای سیلک قابل مقایسه (OR: 0.90؛ فاصله اطمینان 95%: 0.68 تا 1.20) و دفعات کمتر تشکیل گرانولوم را در پی داشتند (OR: 0.63؛ فاصله اطمینان 95%: 0.40 تا 0.99). اپیلاسیون در پیشگیری از تماس مژه با کره چشم در مقایسه با عمل جراحی تریکیازیس خفیف تأثیر کمتری داشت، اما نتایج آن در خصوص بینایی و تغییر قرنیه قابل مقایسه بود. آزیترومایسین پیش از عمل موجب کاهش تریکیازیس بعد از عمل شد، با این حال، تخمین اثر مبهم بود و با هیچ اثر یا افزایش تریکیازیس تطابق نداشت (OR: 0.85؛ فاصله اطمینان 95%: 0.63 تا 1.14؛ 1954 چشم؛ 3 مطالعه). جراحی جامعهمحور (community‐based surgery) در مقایسه با مراکز بهداشتی از قابلیت جذب بیشتر پیامدهای قابل مقایسه برخوردار بود. جراحی صورت گرفته به وسیله چشمپزشکان و کارکنان مرکز یکپارچه مراقبت از چشم با یکدیگر قابل مقایسه بود. عوارض جانبی معمولا به ندرت رخ داده و یا خفیف بودند و شامل عفونت نادر بعد از عمل، اختلالات کانتور پلک چشم و گرانولوم ملتحمه میشدند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
هیچیک از کارآزماییها به قصد ارزیابی این پرسش طراحی نشده بودند که آیا مداخلات trichiasis موجب جلوگیری از نابینایی به مثابه یک پیامد میشود یا خیر. با این حال، چند کارآزمایی از بهبود نسبی در میزان دید بعد از مداخله حکایت داشتند. ثابت شده که مداخلات خاص در از بین بردن trichiasis تأثیر بیشتری دارند. برش با ضخامت کامل تارسال پلیت (صفحه تارسال) و چرخش لبه پلک حامل مژه (rotation of the lash-bearing lid margin)، بهترین روش، تشخیص داده شده و ترجیحا برای افراد جامعه ارائه میشود. جراحی ممکن است به دست چشمپزشک یا دستیار آموزشدیده چشمپزشک انجام شود. انجام عمل جراحی با بخیه سیلک یا بخیه قابل جذب نتایج قابل مقایسهای را به همراه داشت. مشخص شد که آزیترومایسین بعد از عمل موجب بهبود پیامدها و کاهش کلی عود آنها میشود.
خلاصه به زبان ساده
مداخلات برای درمان برگشتگی مژه ناشی از تراخم.
پیشینه
تراخم شایعترین علت عفونت منجر به کوری در جهان است. این بیماری به وسیله نوعی باکتری به نام کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد میشود. این عفونت باعث التهاب و زخم شدن سطح چشم و نهایتا برگشتگی پلک (آنتروپیون) میشود، به طوری که مژهها کره چشم را لمس میکنند. این حالت به trichiasis trachomatous (برگشتگی مژه چشم ناشی از تراخم) شناخته میشود. مژهها میتوانند سطح قرنیه را خراش دهند و مستقیم یا غیرمستقیم (به دلیل عفونتهای ثانویه) منجر به کدورت قرنیه شوند. درمان اصلی برای مراحل آخر بیماری، انجام عمل جراحی برای اصلاح تغییر شکل پلک است. اغلب موارد برگشتگی مژه چشم ناشی از تراخم در کشورهای جنوب صحرای آفریقا رخ میدهد. موارد این بیماری به طور کلی به دست پرستارانی که آموزش مختصری درباره جراحی دیدهاند، درمان میشوند. متأسفانه نتایج حاصل از عمل جراحی ممکن است کاملا متغیر باشد و برگشتگی مژه پس از عمل عود کند. بنابراین، ما مایل بودیم بدانیم چه نوع اعمال جراحی و مداخلات دیگر بهترین نتایج را در درمان این بیماری به همراه دارد.
ویژگیهای مطالعه
ما 13 کارآزمایی کنترلشده تصادفی را شناسایی کردیم. همه آنها در کشورهای تراخمگیر (بیشتر در کشورهای جنوب صحرای آفریقا) با مداخلات جراحی به دست جراحان غیرپزشک انجام شده بودند. در پنج مطالعه درمانهای مختلف جراحی مقایسه شده بود. در سه مطالعه این موضوع بررسی شده بود که آیا درمان با آنتیبیوتیک آزیترومایسین بعد از عمل جراحی موجب بهبود نتایج میشود یا خیر. در یک مطالعه انواع مختلف بخیه با یکدیگر مقایسه شده بود. در یک مطالعه، عمل جراحی با بیرون کشیدن مژه (اپیلاسیون) مقایسه شده بود. در یک مطالعه پیامدهای روشهای درمانی ارائه شده در جامعه با مراقبتهای بیمارستانی مقایسه شده بود. در یک مطالعه نتایج حاصل از عمل جراحی به دست پزشکان متخصص چشم با تکنسینهای غیرمتخصص مقایسه شده بود. زمان شواهد موجود به ماه مه سال 2015 بر میگردد. تأمین مالی اکثر مطالعات را شوراهای تحقیقاتی دولتی یا بنیادهای خیریه بر عهده داشتند.
نتایج اصلی
این کارآزماییها نشان دادند که مؤثرترین عمل جراحی را باید با برشی به ضخامت کامل از صفحه تارسال و چرخش لبه پلک انجام داد. استفاده از یک گیره پلک مخصوص جراحی، نتایج کانتور پلک را بهبود بخشیده و تشکیل گرانولوما را کاهش میدهد. نخهای بخیه سیلک و نخهای بخیه قابل جذب نتایج حاصل را قابل مقایسه ساختهاند. افزودن آزیترومایسین به درمان در زمان عمل جراحی ممکن است برگشتگی مژه را بعد از عمل تحت شرایط خاصی کاهش دهد. در درمان برگشتگی مژه، انجام اپیلاسیون تأثیر کمتری نسبت به عمل جراحی دارد، اما نتایج آن برای میزان بینایی و تغییر قرنیه دو سال بعد از مداخله قابل مقایسه است. جراحی جامعهمحور به دلیل کاهش زمان و هزینه سفر به یک بیمارستان معمولی، برای بیمار راحتتر بود و خطر بروز عوارض یا عود را افزایش نداد. جراحی به وسیله چشمپزشکان و به وسیله کارکنان مرکز یکپارچه مراقبت از چشم تأثیر یکسانی داشتند. ظاهرا از بین بردن ریشه مژهها به وسیله انجماد یا ablation الکتریکی با موفقیت چندانی همراه نبوده و تجهیزات مورد نیاز هزینه زیادی دارد و نگهداری از آنها ممکن است کار دشواری باشد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد این کارآزماییهای کنترلشده تصادفی متغیر بود. بسیاری از آنها کیفیت بالایی داشتند. با این حال، چند کارآزمایی در اندازه نسبتا کوچک بودند و چندین کارآزمایی دیگر نیز به دلیل روش تصادفیسازی و پوشش (method of randomisation and masking)، بالقوه مشکلات تورش داشتند.