پیشینه
افراد به شدت بدحال (critically ill) ممکن است به دلیل وضعیتهای جدی، عفونتها (برای مثال سپسیس)، تروما یا سوختگی، مایع بدن خود را از دست داده و برای پیشگیری از دهیدراتاسیون یا نارسایی کلیه، به طور اضطراری به مایعات اضافی نیاز پیدا کنند. محلولهای کلوئیدی (colloid) یا کریستالوئیدی (crystalloid) ممکن است به این منظور استفاده شوند. کریستالوئیدها دارای مولکولهای کوچکی بوده، ارزان هستند، استفاده از آنها راحت است و احیاء مایع سریعی را فراهم میکنند، اما ممکن است اِدم را افزایش دهند. کلوئیدها دارای مولکولهای بزرگتری بوده، هزینهبرتر هستند، و ممکن است افزایش حجم سریعتری را در فضای داخلعضلانی ایجاد کنند، اما ممکن است واکنشهای آلرژیک، اختلالات لخته شدن خون و نارسایی کلیه ایجاد کنند. این مطالعه مروری نسخه بهروزشده از مطالعه مروری کاکرین است که آخرین بار در سال 2013 منتشر شد.
اهداف
ارزیابی اثر استفاده از کلوئیدها در مقابل کریستالوئیدها در افراد به شدت بدحال و نیازمند جایگزینی حجمی از مایع، بر مرگومیر، نیاز به ترانسفیوژن خون یا درمان جایگزینی کلیه (RRT)، و عوارض جانبی (به ویژه: واکنشهای آلرژیک، خارش و بثورات.)
روش های جستجو
ما در 23 فوریه 2018، در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و 2 پایگاه اطلاعاتی دیگر جستوجو کردیم. ما پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی را نیز جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trails) و شبه RCTهای انجام شده را روی بیماران به شدت بدحال و نیازمند جایگزینی حجم مایع در بیمارستان یا محیطهای اورژانسی خارج از بیمارستان وارد مطالعه مروری کردیم. شرکت کنندگان دارای تروما، سوختگی، یا وضعیتهای پزشکی از جمله سپسیس بودند. ما نوزادان، جراحیهای الکتیو و اعمال جراحی سزارین را از مطالعه مروری حذف کردیم. ما کلوئید (معلق در هر نوع محلول کریستالوئیدی) را در مقابل کریستالوئید (ایزوتونیک یا هیپرتونیک) مقایسه کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مرور به صورت مستقل به ارزیابی مطالعات برای ورود به مطالعه مروری، استخراج دادهها، ارزیابی خطر سوگیری (bias)، و سنتز یافتهها پرداختند ما درجه قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
ما 69 مطالعه (65 RCT؛ 4 شبه RCT) را با 30020 شرکتکننده وارد مطالعه مروری کردیم. 28 مطالعه، محلولهای استارچ (starch solutions)؛ 20 مطالعه دکسترانس (dextrans)؛ 7 مطالعه ژلاتینها (gelatins)، و 22 مطالعه آلبومین یا پلاسمای منجمد تازه (FFP ؛fresh frozen plasma) را بررسی کرده بودند؛ هر نوع از کلوئیدها با کریستالوئیدها مقایسه شده بود.
شرکتکنندگان دارای طیفی از وضعیتهای بهطور معمول از بیماری حاد بودند. 10 مطالعه در محیطی خارج از محیط بیمارستان به اجرا درآمده بودند. ما خطر سوگیری انتخاب (selection bias) و خطر گزارشدهی انتخابی پیامدها (selective outcome reporting) را از آنجایی که اکثر مطالعات بهطور آیندهنگر به ثبت نرسیده بودند، در برخی از مطالعات مشاهده کردیم. 14 مطالعه شامل شرکتکنندگانی از گروه کریستالوئید میشدند که کلوئیدها را دریافت کرده یا ممکن بود دریافت کرده باشند، که این ممکن بوده نتایج را تحتالشعاع قرار داده باشد.
ما 4 نوع کلوئید (برای مثال استارچها؛ دکسترانس؛ ژلاتینها؛ و آلبومین یا FFP) را در مقابل کریستالوئیدها مقایسه کردیم.
استارچها در مقابل کریستالوئیدها
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه احتمالا اختلاف کوچکی بین استفاده از استارچها یا کریستالوئیدها در مرگومیر در: پایان دوره پیگیری (خطرنسبی (RR): 0.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 1.09؛ 11177 شرکتکننده؛ 24 مطالعه)؛ در طول 90 روز (RR: 1.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 1.14؛ 10415 شرکتکننده؛ 15 مطالعه)؛ یا در طول 30 روز (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 1.09؛ 10135 شرکتکننده؛ 11 مطالعه) وجود دارد، یا اصلا اختلافی وجود ندارد.
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه استارچها احتمالا به میزان اندکی نیاز به ترانسفیوژن خون (RR: 1.19؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.02 تا 1.39؛ 1917 شرکتکننده؛ 8 مطالعه) و RRT: (RR: 1.30؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.14 تا 1.48؛ 8527 شرکتکننده؛ 9 مطالعه) را افزایش میدهند. شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین به این معناست که ما درباره تاثیر مایع بر عوارض جانبی مطمئن نیستیم: ما عدم اختلاف یا اختلاف کمی از نظر بروز واکنشهای آلرژیک (RR: 2.59؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 تا 24.91؛ 7757 شرکتکننده؛ 3 مطالعه)، وقوع تعداد موارد کمتری از خارش با کریستالوئیدها (RR: 1.38؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.05 تا 1.82؛ 6946 شرکتکننده؛ 2 مطالعه)، و تعداد موارد کمتری از راش با کریستالوئیدها (RR: 1.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 2.89؛ 7007 شرکتکننده؛ 2 مطالعه) به دست آوردیم.
دکسترانس در مقابل کریستالوئیدها
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه احتمالا اختلاف کوچکی بین استفاده از دکسترانس یا کریستالوئیدها در مرگومیر در: پایان دوره پیگیری (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.88 تا 1.11؛ 4736 شرکتکننده؛ 19 مطالعه)؛ در طول 90 روز یا 30 روز (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.87 تا 1.12؛ 3353 شرکتکننده؛ 10 مطالعه) وجود دارد، یا اصلا اختلافی وجود ندارد.
از آنجایی که ما دریافتیم بین دکسترانس و کریستالوئیدها از نظر ترانسفیوژن خون اختلاف کوچکی وجود داشته یا اصلا اختلافی وجود ندارد، درباره تاثیر این 2 دارو بر کاهش ترانسفیوژن خون مطمئن نیستیم (RR: 0.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 1.10؛ 1272 شرکتکننده؛ 3 مطالعه؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین). ما عدم اختلاف یا اختلاف کمی از نظر بروز واکنشهای آلرژیک (RR: 6.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.25 تا 144.93؛ 739 شرکتکننده؛ 4 مطالعه؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین) به دست آوردیم. هیچ یک از مطالعات RRT را اندازهگیری نکرده بود.
ژلاتینها در مقابل کریستالوئیدها
ما شواهدی را با درجه قطعیت پایین به دست آوردیم مبنی بر اینکه ممکن است اختلاف کوچکی بین استفاده از ژلاتینها یا کریستالوئیدها در مرگومیر در: پایان دوره پیگیری (RR: 0.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.08؛ 1698 شرکتکننده؛ 6 مطالعه)، در طول 90 روز (RR: 0.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.73 تا 1.09؛ 1388 شرکتکننده؛ یک مطالعه) یا 30 روز (RR: 0.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.16؛ 1388 شرکتکننده؛ یک مطالعه) وجود داشته، یا اصلا اختلافی وجود نداشته باشد. درجه قطعیت شواهد پشتیبان ترانسفیوژن خون بسیار پایین بود (3 مطالعه)، نرخ بروز رویداد پایین بود یا دادهها توسط مداخلات گزارش نشده بودند. دادههای مربوط به RRT به طور جداگانه برای ژلاتینها گزارش نشده بودند (1 مطالعه). ما عدم اختلاف یا اختلاف کمی را بین گروهها از نظر بروز واکنشهای آلرژیک به دست آوردیم (شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین).
آلبومین یا FFP در مقابل کریستالوئیدها
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسطی به دست آوردیم مبنی بر اینکه احتمالا اختلاف کوچکی بین استفاده از آلبومین یا FFP یا استفاده از کریستالوئیدها در مرگومیر در: پایان دوره پیگیری (RR: 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.92 تا 1.06؛ 13047 شرکتکننده؛ 20 مطالعه)؛ در طول 90 روز (RR: 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.92 تا 1.04؛ 12492 شرکتکننده؛ 10 مطالعه) یا 30 روز (RR: 0.99؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.93 تا 1.06؛ 12506 شرکتکننده؛ 10 مطالعه) وجود داشته، یا اصلا اختلافی وجود ندارد. ما درباره تاثیر هر یک از انواع مایعات بر کاهش نیاز به ترانسفیوژن خون مطمئن نیستیم (RR: 1.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.95 تا 1.80؛ 290 شرکتکننده؛ 3مطالعه؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین). استفاده از آلبومین یا FFP در مقابل کریستالوئیدها ممکن است اختلاف کمی به لحاظ نیاز به ترانسفیوژن خون (RR: 1.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.96 تا 1.27؛ 3028 شرکتکننده؛ 2مطالعه؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین) یا واکنشهای آلرژیک (RR: 0.75؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 تا 3.33؛ 2097 شرکتکننده؛ 1مطالعه؛ شواهد با درجه قطعیت بسیار پایین) ایجاد کرده، یا اصلا اختلافی ایجاد نکند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
استفاده از استارچها، دکسترانس، آلبومین یا FFP (شواهد با درجه قطعیت متوسط)، یا ژلاتینها (شواهد با درجه قطعیت پایین)، در مقابل کریستالوئیدها احتمالا اختلاف کمی به لحاظ مرگومیر ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نمیکند. استارچها احتمالا نیاز به ترانسفیوژن خون و FFP را به میزان اندکی افزایش میدهند (شواهد با درجه قطعیت متوسط)، و آلبومین یا FFP ممکن است اختلاف کمی به لحاظ نیاز به درمان جایگزینی کلیه ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نکند (شواهد با درجه قطعیت پایین). شواهد مربوط به ترانسفیوژن خون برای دکسترانس و آلبومین یا FFP با عدم قطعیت همراه است. به طور مشابه، شواهد مربوط به عوارض جانبی با عدم قطعیت همراه است. قطعیت شواهد ممکن است با ورود 3 مطالعه در حال اجرا و 7 مطالعه در انتظار طبقهبندی در بهروزرسانی آینده بهبود پیدا کند.
خلاصه به زبان ساده
کلوئید یا کریستالوئید برای جایگزینی مایع در افراد به شدت بدحال
پیشینه
افراد به شدت بدحال (critically ill people) ممکن است مقادیر زیادی خون (به دلیل تروما یا سوختگی) از دست داده، یا دچار وضیتهای جدی یا عفونت (برای مثال سپسیس) شوند؛ آنها برای پیشگیری از دهیدراتاسیون یا نارسایی کلیه به طور اورژانسی به تجویز مایعات اضافی نیاز دارند. کلوئیدها (colloids) و کریستالوئیدها (crystalloids) انواعی از مایعات هستند که اغلب به صورت داخلوریدی (از طریق لولهای که مستقیما به داخل خون راه دارد) برای جایگزینی مایع استفاده میشوند.
کریستالوئیدها محلولهای نمکی ارزانقیمت (مانند سالین) با مولکولهای کوچک هستند، که میتوانند بعد از تزریق به داخل بدن به راحتی جریان پیدا کنند.
کلوئیدها میتوانند دستساز بوده (مانند استارچها (starches)، رکسترانس (dextrans) یا ژلاتینها (gelatins))، یا به صورت طبیعی ایجاد شوند (برای مثال آلبومین (albumin) یا پلاسمای منجمد تازه (FFP ؛fresh frozen plasma)). آنها دارای مولکولهای بزرگتری هستند، بنابراین قبل از اینکه وارد نواحی دیگری از بدن شوند، مدت زمان بیشتری در خون باقی میمانند. کلوئیدها نسبت به کریستالوئیدها گرانتر هستند. ما درباره ارجحیت تجویز کلوئیدها برای افراد به شدت بدحال که به جایگزینی مایع نیاز دارند، نسبت به کریستالوئیدها، در کاهش مرگ، نیاز به ترانسفیوژن خون یا نیاز به درمان جایگزینی کلیه (فیلترینگ خون، یا بدون مکانیزمهای دیالیز، در صورت ناسایی کلیهها) مطمئن نیستیم.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا فوریه 2018 بهروز هستند. ما در منابع علمی پزشکی جستوجو و 69 مطالعه مرتبط را با 30020 شرکتکننده به شدت بدحال که در بیمارستان یا یک محیط اورژانسی خارج از بیمارستان جایگزینی مایع دریافت کرده بودند، شناسایی کردیم. مطالعات به مقایسه کلوئیدها (استارچها؛ دکسترانسها؛ ژلاتینها یا آلبومین یا FFP) با کریستالوئیدها پرداخته بودند.
نتایج اصلی
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه استفاده از کلوئیدها (استارچها؛ دکسترانسها؛ یا آلبومین یا FFP) در مقایسه با کریستالوئیدها برای جایگزینی مایع احتمالا اختلاف کمی به لحاظ تعداد افراد به شدت بدحال که در طول 30 یا 90 روز یا در پایان دوره پیگیری ما دچار مرگ میشوند ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نمیکند. ما همچنین شواهد با درجه قطعیت پایین به دست آوردیم مبنی بر اینکه استفاده از ژلاتینها یا کریستالوئیدها ممکن ست اختلاف کمی به لحاظ تعداد موارد مرگ در طول هر یک از این بازههای زمانی ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نکند.
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه استفاده از استارچها احتمالا نیاز به ترانسفیوژن خون را به اندازه کمی افزایش میدهد. با وجود این، ما درباره اینکه آیا استفاده از انواع دیگری از کلوئیدها در مقایسه با کریستالوئیدها بر نیاز به ترانسفیوژن خون در افراد اختلاف ایجاد میکند یا خیر، مطمئن نیستیم. زیرا درجه قطعیت شواهد بسیار پایین است.
ما شواهدی را با درجه قطعیت متوسط به دست آوردیم مبنی بر اینکه استفاده از استارچها برای جایگزینی مایع احتمالا نیاز به درمان جایگزینی کلیه را به اندازه کمی افزایش میدهد. استفاده از آلبوین یا FFP در مقایسه با کریستالوئیدها ممکن است اختلاف کمی به لحاظ نیاز به درمان جایگزینی کلیه ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نکند. یک مطالعه که به مقایسه ژلاتینها پرداخته بود، نتایج مربوط به درمان جایگزینی کلیه را بر اساس نوع مایع داده شده گزارش نکرده بود، و هیچ مطالعهای که به مقایسه دکسترانسها پرداخته بود، درمان جایگزینی کلیه را ارزیابی نکرده بود.
تعداد مطالعات کمی عوارض جانبی را گزارش کرده بودند (به ویژه واکنشهای آلرژیک، خارش یا بثورات)، بنابراین ما درباره اینکه آیا هر یک از انواع مایعات موجب بروز عوارض جانبی کمتری میشوند یا خیر، مطمئن نیستیم. ما عدم اختلاف یا اختلاف کمی را بین استارچها یا کریستالوئیدها در بروز واکنشهای آلرژیک به دست آوردیم، اما تعداد کمتری از شرکتکنندگان دریافتکننده کریستالوئیدها بروز خارش یا بثورات را گزارش کرده بودند. ما عدم اختلاف یا اختلاف کمی را به لحاظ بروز واکنشهای آلرژیک در استفاده از دکسترانس (4 مطالعه)، ژلاتینها (1 مطالعه) و آلبومین یا FFP (1 مطالعه) به دست آوردیم.
درجه قطعیت شواهد
برخی از نویسندگان مطالعات روش مطالعه را به صورت شفاف گزارش نکرده بودند و بسیاری از آنها مطالعهشان را قبل از شروع، به ثبت نرسانده بودند، بنابراین ما نتوانستیم درباره اینکه آیا درباره پیامدهای مطالعه قبل یا بعد از مشاهده نتایج تصمیمگیری بهعمل آمده بود یا نه، اطمینان حاصل کنیم. همچنین، ما دریافتیم که برخی از افراد دریافتکننده کریستالوئیدها ممکن است از کلوئیدها استفاده کرده باشند، که این ممکن بوده روی این نتایج تاثیرگذار بوده باشد. برای برخی از پیامدها، ما مطالعات بسیار کمی در اختیار داشتیم، که اطمینان را ما به شواهد کاهش داده بود.
نتیجهگیریها
استفاده از کلوئیدها (استارچها؛ دکسترانسها یا آلبومین یا FFP) در مقایسه با کریستالوئیدها برای جایگزینی مایع احتمالا اختلاف کمی به لحاظ تعداد موارد مرگ در افراد به شدت بدحال ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نمیکند. استفاده از ژلاتینها یا کریستالوئیدها برای جایگزینی مایع اختلاف کمی به لحاظ تعداد موارد مرگ در افراد به شدت بدحال ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نمیکند.
استارچها احتمالا نیاز به ترانسفیوژن خون و درمان جایگزینی کلیه را به میزان کمی افزایش میدهند. استفاده از آلبومین یا FFP ممکن است اختلاف کمی به لحاظ نیاز به درمان جایگزینی کلیه ایجاد کرده یا اصلا اختلافی ایجاد نکند. ما درباره اینکه آیا استفاده از دکسترانس، آلبومین یا FFP یا کریستالوئیدها بر نیاز به ترانسفیوژن خون تاثیرگذار است یا خیر، مطمئن نیستیم.
به طور مشابه ما درباره اینکه آیا کلوئیدها یا کریستالوئیدها تعداد موارد بروز عوارض جانبی را افزایش میدهند یا خیر، مطمئن نیستیم. نتایج به دست آمده از مطالعات در حال اجرا ممکن است میزان اطمینان ما را به شواهد به دست آمده در آینده افزایش دهند.