شست‌وشو با آب نمک برای رینوسینوزیت مزمن

سوال مطالعه مروری
ما شواهد مرتبط با منفعت و مضرات شست‌شوی بینی با آب نمک، در بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن را بررسی کردیم.

پیشینه
رینوسینوزیت مزمن بیماری شایعی است که مشخصه آن التهاب بینی و سینوس‌های پارانازال (گروهی از فضاهای پر از هوا در پشت بینی، چشم‌ها و گونه‌ها) است. بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن دست‌کم دو یا بیش از دو علامت زیر را به مدت حداقل 12 هفته از خود بروز می‌دهند: گرفتگی بینی، ترشح از بینی یا آبریزش بینی، درد یا فشار در ناحیه صورت یا کاهش حس بویایی (hyposmia). برخی از افراد نیز دچار پولیپ بینی خواهند شد که مشخصه آن بروز تورم‌های انگورمانند در دیواره بینی طبیعی، در داخل مسیر بینی و سینوس‌ها است.
شست‌وشوی بینی (که به آن دوش بینی، شستن یا لاواژ نیز می‌گویند) روشی است که طی آن، حفره بینی با محلول سالین ایزوتونیک یا هیپرتونیک (آب نمک) شست‌وشو داده می‌شود. بیمار آب نمک یا سالین را به یکی از سوراخ‌های بینی می‌ریزد و منتظر می‌ماند تا محلول نمکی از دیگر سوراخ بینی خارج شود و حفره بینی را شست‌وشو دهد. شست‌وشوی بینی با آب نمک را می‌توان با فشار مثبت کم از یک اسپری، پمپ یا فشاندن از طریق یک بطری (squirt bottle) با یک نبولایزر، یا با فشار مبتنی بر جاذبه با استفاده از یک لوله متصل به بینی مانند neti pot انجام داد. این روش درمانی روی پیشخوان داروخانه‌ها قابل دسترس است و بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن آن را به مثابه روش درمانی مستقل یا تکمیلی به کار می‌برند.

ویژگی‌های مطالعه
در این مطالعه مروری دو RCT را با مجموع 116 شرکت‌کننده بزرگسال لحاظ کردیم. در یکی از این کارآزمایی‌ها روش شست‎وشو با آب نمک هیپرتونیک با حجم زیاد (150 میلی‌لیتر) با درمان معمول طی یک دوره شش‌ماهه مقایسه شده بود. در کارآزمایی دوم استفاده از 5 میلی‌لیتر آب نمک نبولایزر دو بار در روز، با کورتیکواستروئیدهای داخل بینی مقایسه شده بود که طی آن، شرکت‌کنندگان به مدت سه ماه تحت درمان قرار گرفتند و پس از اتمام درمان و سه ماه بعد از آن ارزیابی شدند. این دو مطالعه با محدودیت‌های مهمی در روش‌شناسی خود روبه‌رو بودند و از نظر ما خطر سوگیری (bias) در آن‌ها بالا بود.

نتایج کلیدی و کیفیت شواهد
شست‌وشوی بینی با آب نمک هیپرتونیک در مقایسه با مراقبت معمول
در گزارش مربوط به کارآزمایی کوچک شامل 76 شرکت‌کننده، پیامد اولیه ما از کیفیت زندگی سلامت‌محور (HRQL) مرتبط با یک بیماری خاص با استفاده از مقیاس صفر تا 100 امتیاز بود. در پایان سه ماه اول درمان، بیمارانی که آب نمک دریافت کرده بودند، بهتر از کسانی بودند که به آن‌ها دارونما داده شده بود و شش ماه پس از درمان، تأثیر به دست آمده چشمگیرتر بود. ما کیفیت شواهد را برای سه ماه پیگیری درمان، پائین، و برای شش ماه پیگیری درمان، بسیار پائین ارزیابی کردیم.
شدت بیماری طبق گزارش بیمار نیز ارزیابی شد، اما در کارآزمایی‌ها به دامنه امتیازات به کار رفته اشاره‌ای نشده بود. این امر، تشخیص معنای داده‌های ارائه شده را برای ما ناممکن ساخت.
در گروه شاهد هیچ‌گونه داده‌ای مبنی بر عوارض جانبی جمع‌آوری نشد، اما 23 درصد از شرکت‌کنندگان در گروه دریافت‌کنندگان آب نمک، از عوارض جانبی مانند خونریزی از بینی شکایت داشتند.
در این مطالعه «کیفیت زندگی سلامت‌محور عمومی» نیز اندازه‌گیری شد. پس از سه ماه درمان، هیچ تفاوتی مشاهده نشد، اما طی شش ماه اختلاف ناچیزی به چشم خورد (اگرچه نتیجه قطعی نیست). ما کیفیت شواهد را پایین ارزیابی کردیم.
شست‌وشو با آب نمک نبولایزر کم حجم، در مقایسه با کورتیکواستروئیدهای داخل بینی
در یک کارآزمایی کوچک تعداد 20 بیمار حضور داشتند که در دو دسته با هم مقایسه شدند. پیامد اولیه از کیفیت زندگی سلامت‌محور مرتبط با یک بیماری خاص گزارش نشده بود. در پایان درمان (سه ماه) بهبودی در نشانه‌ها وجود داشت.

نتیجه‌گیری
این دو مطالعه از نظر جمعیت آماری، مداخلات و مقایسه‌ها بسیار متفاوت از یکدیگر بودند. بنابراین، نتیجه‌گیری از آن‌ها برای کاربرد در بالین بیمار دشوار است. شواهد نشان می‌دهند که استفاده از اسپری آب نمک نبولایزر در حجم کم (5 میلی‌لیتر) نسبت به استروئید داخل بینی برتری ندارد، اما استفاده از شست‌وشو با آب نمک با حجم زیاد (150 میلی‌لیتر) همراه با محلول هیپرتونیک در مقایسه با دارونما ممکن است فوایدی داشته باشد، هرچند کیفیت شواهد برای سه ماه مدت درمان، پائین و برای شش ماه بسیار پائین بود.