کمبود ویتامین D اغلب در افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی گزارش می‌شود. بنابراین، بهبود وضعیت ویتامین D می‌تواند تاثیر سودمندی بر افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی داشته باشد.

ارزیابی تاثیرات مفید و مضر مکمل‌یاری ویتامین D در افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی.

پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ Science Citation Index Expanded و نمایه‌نامه استنادی مقالات کنفرانس‌های علمی را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین بانک‌های اطلاعاتی کارآزمایی‌های در حال انجام و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت را جست‌وجو کردیم. کتاب‌شناختی‌های مقالات مرتبط را بررسی کرده و از کارشناسان و شرکت‌های داروسازی برای یافتن کارآزمایی‌های بیشتر سوال پرسیدیم. همه جست‌وجوها تا ژانویه 2017 بودند.

کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده که ویتامین D را در هر دوز، مدت زمان، و نحوه مصرف در برابر دارونما (placebo) یا عدم مداخله در بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی مقایسه کردند. ویتامین D می‌تواند به صورت مکمل ویتامین D₃ (کله‌کلسیفرول (cholecalciferol)) یا ویتامین D₂ (ارگوکلسیفرول (ergocalciferol))، یا فرم فعال ویتامین D، یعنی 1‐آلفا‐هیدروکسی ویتامین D یا آلفاکلسیدول؛ 25‐هیدروکسی ویتامین D (کلسیدیول (calcidiol)) یا 1,25‐دی هیدروکسی ویتامین D (کلسیتریول (calcitriol)).

از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار مرکز همکاری‌های کاکرین استفاده کردیم. با نویسندگان کارآزمایی‌ها تماس گرفتیم تا برای اطلاعات از دست‌رفته درخواست دهیم. متاآنالیز اثرات‐تصادفی و اثر‐ثابت را انجام دادیم. برای پیامدهای دو‐حالتی، خطر نسبی (RR)، و برای پیامدهای پیوسته، تفاوت میانگین (MD) را با 95% فاصله اطمینان (CI) و CI‌های تعدیل شده تجزیه‌و‌تحلیل‌های مرحله‌ای کارآزمایی (Trial Sequential Analyses) محاسبه کردیم. نسبت شانس (OR) پتو را برای نرخ عوارض محاسبه کردیم. خطر سوگیری (bias) را در حوزه‌های ارزیابی خطر خطاهای سیستماتیک ارزیابی کردیم. برای کنترل خطر خطاهای تصادفی، تجزیه‌و‌تحلیل‌های مرحله‌‌ای کارآزمایی را انجام دادیم. کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.

15 کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده را با 1034 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده وارد کردیم. تمام کارآزمایی‌ها دارای طراحی گروه موازی بودند. نه کارآزمایی در کشورهای با سطح درآمد بالا و شش کارآزمایی در کشورهای با سطح درآمد متوسط انجام شد. تمام کارآزمایی‌ها در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند. شش کارآزمایی شامل شرکت‌کنندگان مبتلا به هپاتیت مزمن C، چهار کارآزمایی شامل شرکت‌کنندگان مبتلا به سیروز کبدی، چهار کارآزمایی شامل شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری کبد چرب غیر‐الکلی و یک کارآزمایی شامل دریافت‌کنندگان پیوند کبد بودند. تمام کارآزمایی‌های وارد شده وضعیت ویتامین D شرکت‌کنندگان را در خط پایه گزارش کردند. شرکت‌کنندگان در شش کارآزمایی دارای خط پایه مقادیر 25‐هیدروکسی ویتامین D در حد کافی یا بالای مقدار مناسب بودند (20 نانوگرم/میلی‌لیتر)، در حالی که شرکت‌کنندگان در نه کارآزمایی باقی مانده دارای ویتامین D کافی نبودند (کم‌تر از 20 نانوگرم/میلی‌لیتر). تمام کارآزمایی‌ها ویتامین D را به صورت خوراکی ارائه کردند. میانگین مدت زمان مصرف مکمل‌یاری ویتامین D معادل 0.5 سال و مدت پیگیری 0.6 سال بود. یازده کارآزمایی (831 شرکت‌کننده؛ 40% زن؛ میانگین سن 52 سال) ویتامین D₃، یک کارآزمایی (18 مرد؛ میانگین سنی 61 سال) را با سه گروه مداخله ویتامین D₂و 25‐دی‌هیدروکسی‌ویتامین D را در گروه‌های جداگانه بررسی کرد و سه کارآزمایی (185 شرکت‌کننده؛ 55% زن؛ میانگین سن 55 سال) 1,25‐دی‌هیدروکسی‌ویتامین D را تست کردند. هفت کارآزمایی از دارونما (placebo) و هشت کارآزمایی از عدم مداخله در گروه کنترل استفاده کردند.

تاثیر ویتامین D بر مورتالیتی به هر علتی در پایان پیگیری نامطمئن بود زیرا نتایج غیر‐دقیق بودند (Peto OR: 0.70؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.09 تا 5.38؛ 32% = I²؛ 15 کارآزمایی؛ 1034 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). تجزیه‌و‌تحلیل مرحله‌ای کارآزمایی در مورد مورتالیتی به هر علتی بر اساس نرخ مرگ‌ومیر در گروه کنترل به میزان 10%، کاهش نسبت خطر (relative risk) معادل 28% در گروه مداخله آزمایشی، خطای نوع یک = 2.5% و خطای نوع دو = 10% انجام شد (90% قدرت). هیچ نوع تنوع (diversity) وجود نداشت. اندازه اطلاعات مورد نیاز 6396 شرکت‌کننده بود. منحنی تجمعی Z مرز پایش مرحله‌ای کارآزمایی برای مزیت و آسیب پس از پانزدهمین کارآزمایی را رد نکرد، و CI تعدیل شده تجزیه‌و‌تحلیل‌های مرحله‌ای کارآزمایی از 0.00 تا 2534 متغیر بود.

تاثیر ویتامین D بر مرگ‌ومیر مرتبط با کبد (RR: 1.62؛ 95% CI؛ 0.08 تا 34.66؛ 1 کارآزمایی؛ 18 شرکت‌کننده) و حوادث جانبی جدی مانند هیپرکلیسمی (RR: 5.00؛ 95% CI؛ 0.25 تا 100.8؛ 1 کارآزمایی؛ 76 شرکت‌کننده)، انفارکتوس میوکارد (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.08 تا 6.81؛ 2 کارآزمایی؛ 86 شرکت‌کننده) و تیروئیدیت (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.01 تا 7.91؛ 1 کارآزمایی؛ 68 شرکت‌کننده) نامطمئن بود، زیرا نتایج غیر‐دقیق بودند. کیفیت شواهد مربوط به تمام این پیامدها بسیار پائین است. تاثیر ویتامین D₃ بر حوادث جانبی غیر‐جدی مانند گلوسیت (glossitis)؛ (RR: 3.70؛ 95% CI؛ 0.16 تا 87.6؛ 1 کارآزمایی؛ 65 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نامطمئن است زیرا این نتیجه غیر‐دقیق بود.

با توجه به تعداد کم داده‌ها، ما تجزیه‌و‌تحلیل مرحله‌ای کارآزمایی را در مورد مورتالیتی مرتبط با کبد، و حوادث جانبی جدی و غیر‐جدی انجام ندادیم.

ما هیچ داده‌ای را در مورد موربیدیتی مرتبط با کبد و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده وارد شده در این مرور نیافتیم.

ما مطمئن نیستیم که مکمل‌های ویتامین D به شکل ویتامین D₃، ویتامین D₂؛ 1,25‐دی‌هیدروکسی‌ ویتامین D یا 25‐دی‌هیدروکسی‌ ویتامین D تاثیر مهمی بر مورتالیتی به هر علتی، مرگ‌ومیر مرتبط با کبد یا حوادث جانبی جدی یا غیر‐جدی دارند چرا که نتایج غیر‐دقیق بودند. هیچ شواهدی در مورد تاثیر مکمل‌یاری ویتامین D بر موربیدیتی مرتبط با کبد و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت وجود ندارد. نتیجه‌گیری‌های ما بر اساس کارآزمایی‌های اندک با تعداد کمی شرکت‌کننده و بر فقدان داده در مورد پیامدهای بالینی مهم استوار است. علاوه بر این، کارآزمایی‌های مورد تجزیه‌و‌تحلیل در معرض خطر بالای سوگیری همراه با ناهمگونی قابل توجه درونی (intertrial heterogeneity) قرار داشتند. کیفیت کلی شواهد بسیار پائین است.