پیشینه
کاتاراکت (cataract) یک علت اصلی کوری در سراسر دنیا است. جراحی کاتاراکت به طور متداول انجام میشود اما میتواند منجر به التهاب چشم پس از جراحی شود. التهاب به اندازه کافی کنترلنشده، خطر بروز عوارض را افزایش میدهد. داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) و کورتیکواستروئیدها برای پیشگیری و کاهش التهاب ناشی از جراحی کاتاراکت استفاده میشوند، اما این 2 دسته از داروها با مکانیزمهای مختلفی کار میکنند. کورتیکواستروئیدها اثربخش هستند اما NSAIDها زمانیکه به صورت ترکیبی با کورتیکواستروئیدها داده میشوند، ممکن است مزیت بیشتری در کاهش التهاب به همراه داشته باشند. مقایسه NSAIDها با کورتیکواستروئیدها به تنهایی یا درمان ترکیبی با این 2 عامل ضدالتهابی به تعیین نقش NSAIDها در کنترل التهاب پس از جراحی روتین کاتاراکت کمک خواهد کرد.
اهداف
ارزیابی اثربخشی مقایسهای NSAIDهای موضعی (به تنهایی یا به صورت ترکیبی با کورتیکواستروئیدهای موضعی) در مقابل کورتیکواستروئیدهای موضعی به تنهایی در کنترل التهاب داخل چشمی پس از عمل فاکوامولسیفیکیشن (phacoemulsification) بدون عارضه. ارزیابی حدت بینایی به خوبی اصلاحشده (best‐corrected visual acuity (BCVA))، پس از عمل جراحی، ناراحتی گزارششده از سوی بیمار، علائم یا عوارض (از جمله افزایش IOP) و هزینه-اثربخشی استفاده از NSAIDها یا کورتیکواستروئیدها پس از عمل جراحی.
روش های جستجو
برای شناسایی مطالعات مرتبط با این مطالعه مروری، ما در پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Regsiter of Controlled Trails)، که شامل پایگاه ثبت کارآزماییهای چشم و بینایی است (2016، شماره 12)؛ MEDLINE Ovid (1946 تا دسامبر 2016)؛ Embase Ovid (1947 تا 16 دسامبر 2016)؛ PubMed (1948 تا دسامبر 2016)؛ LILACS (منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب) (1982 تا 16 دسامبر 2016)؛ متارجیستر کارآزماییهای کنترلشده (mRCT) (www.controlled‐trials.com؛ تاریخ آخرین جستوجو: 17 جون 2013)؛ ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov؛ تاریخ جستوجو: دسامبر 2016)، و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (www.who.int/ictrp/search/en؛ تاریخ جستوجو: دسامبر 2016) جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCTs ؛randomised controlled trials) را وارد مرور کردیم که در آن شرکتکنندگان تحت عمل فیکوامولسیفیکیشن برای استخراج کاتاراکت بدون عارضه قرار گرفته بودند. ما هر دو 2 نوع کارآزماییهایی را وارد مرور کردیم که در آنها NSAIDها با کورتیکواستروئیدهای موضعی مقایسه شده بودند، و کارآزماییهایی که در آنها درمان ترکیبی (NSAIDهای موضعی و کورتیکواستروئیدها) با کورتیکواستروئیدهای موضعی به تنهایی مقایسه شده بودند. پیامدهای اولیه برای این مطالعه مروری عبارت بودند از التهاب و BCVA.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مرور به صورت مستقل به غربالگری مقالات فولتکست، استخراج دادهها از کارآزماییهای وارد شده به مرور و ارزیابی خطر سوگیری کارآزماییهای وارد شده به مرور بر اساس استانداردهای کاکرین پرداختند. 2 نویسنده مرور هر گونه عدمتوافق را با استفاده از مباحثه رفع کردند. ما قطعیت شواهد را با استفاده از درجهبندی توصیهها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) درجهبندی کردیم.
نتایج اصلی
این مطالعه مروری شامل 48 RCT به اجرا درآمده در 17 کشور مختلف و 2 مطالعه در حال اجرا میشد. 10 مطالعه وارد شده به مرور دارای شناسه ثبت کارآزمایی (trial registry record) بودند. 15 مطالعه یک NSAID را با یک کورتیکواستروئید به تنهایی مقایسه کرده بودند و 19 مطالعه ترکیبی را از یک NSAID بهعلاوه یک کورتیکواستروئید با یک کورتیکواستروئید بهتنهایی مقایسه کرده بودند. 14 مطالعه دیگر دارای بیش از 2 بازوی مطالعاتی بودند. در مجموع، ما خطر سوگیری مطالعات را غیرشفاف قضاوت کردیم.
NSAIDها به تنهایی در مقابل کورتیکواستروئیدها به تنهایی
هیچیک از مطالعات وارد شده به مرور، التهاب داخل چشمی پس از عمل را به لحاظ افزایش سلولها و شعلهورشدن عروقی (flare) به عنوان یک متغیر دوتایی (dichotomous variable) گزارش نکرده بودند. التهاب در 7 مطالعه به عنوان یک متغیر پیوسته (continuous variable) گزارش شده بود. شواهدی با درجه قطعیت متوسطی وجود داشت مبنی بر اینکه هیچ اختلافی به لحاظ میانگین اندازه سلول (mean cell value) در شرکتکنندگانی که یک NSAID دریافت کرده بودند، در مقایسه با شرکتکنندگانی که یک کورتیکواستروئید دریافت کرده بودند، وجود ندارد (اختلاف میانگین (MD): 0.60-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.19- تا 0.99) و شواهد با درجه قطعیت پایینی وجود داشت مبنی بر اینکه میانگین ارزش flare در گروه دریافتکننده NSAIDها کمتر بود (MD: 13.74-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 21.45- تا 6.04-). فقط 1 مطالعه اِدم قرنیه (corneal edema) را پس از گذشت 1 هفته از عمل جراحی گزارش کرده بود و درباره اینکه آیا خطر اِدم در گروه دریافتکننده NSAIDها بالاتر یا پایینتر بود، قطعیت وجود نداشت (خطر نسبی (RR): 0.77؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.26 تا 2.29). هیچیک از مطالعات واردشده به مرور BCVA را به عنوان یک پیامد دوتایی گزارش نکرده بودند و هیچ مطالعهای زمان توقف درمان (time to cessation of treatment) را گزارش نکرده بودند. هیچیک از مطالعات وارد شده به مرور، نسبت چشمهای مبتلا به اِدم سیستوئید ماکولار (CME ؛cystoid macular edema) را پس از گذشت 1 هفته از عمل جراحی گزارش نکرده بودند. بر مبنای نتایج به دست آمده از 4 RCT که CME را پس از گذشت 1 ماه از عمل جراحی گزارش کرده بودند، ما شواهدی با درجه قطعیت پایینی به دست آوردیم مبنی بر اینکه شرکتکنندگانی که فقط با استفاده از یک NSAID درمان شده بودند، دارای خطر ایجاد CME کمتری در مقایسه با آنهایی بودند که با استفاده از یک کورتیکواستروئید به نتهایی درمان شده بودند (RR: 0.26؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 تا 0.41). هیچ مطالعهای سایر رویدادهای جانبی یا پیامدهای اقتصادی را گزارش نکرده بود.
NSAIDها بهعلاوه کورتیکواستروئیدها در مقابل کورتیکواستروئیدها به تنهایی
هیچ مطالعهای التهاب داخل چشم را به صورت افزایش سلولها و شعلهور شدن عروقی به عنوان یک متغیر دوتایی توصیف نکرده بود و دادههای پیوسته کافی درباره افزایش سلولها و flare سلول اتاق قدامی برای اجرای یک متاآنالیز وجود نداشت. 1 مطالعه وقوع اِدم قرنیه را در زمانهای متنوع گزارش کرده بود. درمان پس از عمل جراحی به صورت درمان ترکیبی با NSAID بهعلاوه کورتیکواستروئید یا با کورتیکواستروئید به تنهایی موثر بود (RR: 1.07؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.98 تا 1.16). ما خطر سوگیری گزارشدهی را در این مطالعه در سطح بالا ارزیابی کردیم و درجه قطعیت شواهد به سطح متوسط تنزل یافت. هیچیک از مطالعات وارد شده به مرور، نسبت شرکتکنندگانی را که پس از گذشت 1 هفته از عمل جراحی دارای BCVA بهتر از 20/40 بودند، یا زمان توقف درمان را گزارش نکرده بودند. فقط یک مطالعه وارد شده به مرور وقوع CME را پس از گذشت 1 هفته از عمل جراحی و 1 مطالعه نیز وقوع CME را پس از گذشت 2 هفته از عمل جراحی گزارش کرده بودند. پس از ترکیب یافتههای به دست آمده از این 2 مطالعه، ما بر اساس شواهد با درجه قطعیت پایین تخمین زدیم که خطر وقوع CME در گروه دریافتکننده NSAIDها بهعلاوه کورتیکواستروئیدها پایینتر بود (RR: 0.17؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03 تا 0.97). 7 RCT، نسبت شرکتکنندگانی را که پس از گذشت 1 ماه از عمل جراحی دچار CME شده بودند، گزارش کرده بودند؛ با وجود این، شواهد با درجه قطعیت پایینی وجود داشت مبنی بر اینکه خطر وقوع CME در شرکتکنندگان دریافتکننده یک NSAID بهعلاوه کورتیکواستروئید در مقایسه با آنهایی که یک کورتیکواستروئید به تنهایی دریافت کرده بودند، پایینتر بود (RR: 0.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.23 تا 1.06). تعداد رویدادهای جانبیِ اندکِ گزارششده ناشی از فیکوامولسیفیکیشن بودند تا آنکه ناشی از قطرههای چشمی باشند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی که ما از این مطالعه مروری به دست آوردیم برای آگاهیبخشی به اقدامات بالینی برای درمان التهاب پس از جراحی فیکوامولسیفیکیشن بدون عارضه، کافی نبود. بر مبنای نتایج به دست آمده از RCT های وارد شده به این مطالعه مروری، ما نتوانستیم درباره یکسان بودن یا برتری NSAIDها یا یا بدون کورتیکواستروئیدها در مقابل کورتیکواستروئیدها به تنهایی نتیجهگیری کنیم. ممکن است خطر وقوع CME در گروه NSAID به تنهایی و گروه ترکیب NSAID با کورتیکواستروئید تا حدی کمتر باشد. RCT های آتی انجام شده روی این مداخلات بهتر است نوع داروی مورداستفاده، دوز دارو، و رژیم درمانی را استاندارد نماید؛ دادهها بهتر است با استفاده از استانداردسازی سنجش پیامدهای ناشی از یوئیت (Standardization of Uveitis Nomenclature (SUN) outcome measures) گردآوری و ارائه شوند، به طوری که امکان تجزیهوتحلیل پیامدهای دوتایی فراهم شود.
خلاصه به زبان ساده
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب در مقابل کورتیکواستروئیدها برای کنترل التهاب پس از جراحی کاتاراکت بدون عارضه
هدف مطالعه مروری
هدف این مطالعه مرور دانستن این بود که آیا داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب موضعی (به تنهایی یا به صورت ترکیبشده با کورتیکواستروئیدهای موضعی) یا کورتیکواستروئیدها به تنهایی برای کنترل التهاب چشم پس از عمل جراحی کاتاراکت بهتر هستند یا خیر. نویسندگان مطالعه مروری کاکرین برای پاسخ به این سوال تمامی مطالعات مرتبط را گردآوری و تجزیهوتحلیل کرده و 48 مطالعه به دست آوردند.
پیامهای کلیدی
اینکه آیا NSAIDها یا کورتیکواستروئیدها برای درمان التهاب چشم پس از جراحی کاتاراکت بهتر هستند یا خیر، شفاف نیست. ترکیبات زیادی از داروها و رژیمها با دوزهای مختلف در مطالعات وارد شده به مرور وجود داشتند. اکثر مطالعات دادههای مربوط به التهاب را ارائه نکرده بودند.
چه موضوعی در این مرور مطالعه شده بود؟
جراحی کاتاراکت یکی از متداولترین جراحیهای چشم است. التهاب چشم پس از جراحی کاتاراکت شایع است. در صورت عدم درمان این التهاب، میتواند منجر به بروز عواقب بسیار شود. NSAIDها یا کورتیکواستروئیدها به طور معمول برای کنترل تورم پس از جراحی کاتاراکت استفاده میشوند. این داروها به روشهای مختلفی عمل میکنند، بنابراین مقایسه اثرات آنها ضروری است. نویسندگان مطالعه مروری کاکرین اثربخشی NSAIDها (به تنهایی یا به صورت ترکیب شده با کورتیکواستروئیدها) را در مقابل کورتیکواستروئیدها به تنهایی برای کنترل تورم پس از جراحی کاتاراکت مقایسه کردند.
نتایج اصلی
ما 48 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را که در 17 کشور مختلف به اجرا درآمده بودند، وارد مرور کردیم. 15 مطالعه به مقایسه یک NSAID با یک کورتیکواستروئید پرداخته بودند. 19 مطالعه به مقایسه یک NSAID به علاوه کورتیکواستروئید در مقابل یک کورتیکواستروئید به تنهایی پرداخته بودند. 14 مطالعه دیگر دارای بیش از 2 بازوی مطالعه بودند و ترکیبات مختلفی از NSAIDها و کورتیکواستروئیدها داشتند.
در مقایسه شرکتکنندگانی که یک NSAID دریافت کرده بودند، با شرکتکنندگانی که یک کورتیکواستروئید دریافت کرده بودند:
• بالاتر یا پایینتر بودن تعداد سلولها، به عنوان علامت وجود التهاب در درون چشم، شفاف نبود.
• شعلهور شدن (flare) (علامت دیگری مبنی بر وجود التهاب در درون چشم، که در آن پرتویی از نور بواسطه عبور از مایعات چشم، مانند پرتو چراغقوه، قابل رویت میشود) در ناحیه پشت چشم در گروه دریافتکننده NSAID به تنهایی کمتر بود.
• بالاتر بودن تعداد موارد تورم قرنیه، پنجره شفافی (clear window) در قسمت قدامی چشم که در صورت تورم حالت مهگرفته (misty) پیدا میکند، پس از 1 ماه از عمل جراحی شفاف نبود.
• خطر ایجاد اِدم سیستوئید ماکولار (cystoid macular edema) (ایجاد حالت آبگونه (fluid) و تورم در قسمتی از چشم که ماکولار نام دارد، قسمت مرکزی شبکیه چشم (retina)، غشای حساس به نور (light‐sensitive membrane) در قسمت خلفی چشم که مسئول دید دقیق (detailed vision) است و در صورتی که دچار نقصان شود میتواند بینایی را کدر ساخته (clouded) و دچار اختلال کند (distorted)) در گروه دریافتکننده NSAID به تنهایی کمتر بود.
مطالعات وارد شده به مرور در این مقایسه اطلاعات کافی درباره وضوح دید (sharpness of vision)، مدت زمان درمان موردنیاز برای شرکتکنندگان، اثرات جانبی داروها، یا هزینه ارائه نکرده بودند.
در مقایسه شرکتکنندگانی که ترکیبی از NSAID به علاوه یک کورتیکواستروئید دریافت کرده بودند، با شرکتکنندگانی که یک کورتیکواستروئید به تنهای دریافت کرده بودند:
• تعداد موارد وقوع اِدم قرنیه در گروه دریافتکننده ترکیبی از 2 نوع دارو، بیشتر بود.
• خطر ایجاد اِدم سیستوئید ماکولار پس از 1 هفته از جراحی در گروه دریافتکننده ترکیبی از 2 نوع دارو، پایینتر بود.
مطالعات وارد شده به مرور اطلاعات کافی درباره تعداد سلولهای موجود درقسمت خلفی چشم، وضوح دید، طول مدت زمان موردنیاز شرکتکنندگان، اثرات جانبی داروها یا هزینه ارائه نکرده بودند.
این مطالعه مروری انواع بسیار مختلفی از داروها، دوزها و درمانها را با یکدیگر مقایسه کرده بود. ما تلاش کردیم تمام انواع عوامل ضدالتهابی را در این مطالعه مروری بررسی کنیم. NSAID های موردبررسی در این مطالعه مروری عبارت بودند از ایندومتاسین (indomethacin)، کتورولاک (ketorolac)، نپافناک (nepafenac)، دیکلوفناک (diclofenac)، برومفناک (bromfenac)، فلوربیپروفن (flurbiprofen) و پرانوپروفن (pranoprofen). کورتیکواستروئیدهای مورد بررسی در این مطالعه مروری عبارت بودند از دگزامتازون (dexamethasone)، پردنیزولون استات (prednisolone acetate)، بتامتازون (betamethasone)، ریمکسولون (rimexolone)، فلورومتولون (fluorometholone) و لوتپردنول (loteprednol). انجام یک مطالعه مروری در آینده با پیامدهای مختلف ممکن است در تعیین برتری NSAIDها یا کورتیکواستروئیدها در درمان تورم پس از عمل جراحی، اثربخشتر باشد.
این مرور چقدر بهروز است؟
نویسندگان مطالعه مروری کاکرین برای شناسایی مطالعاتی که تا 16 دسامبر 2016 منتشر شده بودند، جستوجو کردند.