پیشینه
این مرور بر خدمات غیررسمی از داروسازان، مثلا داروسازان در جامعه، مراکز مراقبتهای اولیه یا اورژانس (ambulatory)، به بیماران غیربستری متمرکز است و یک بهروزرسانی از مرور منتشر شده قبلی کاکرین است.
اهداف
بررسی تأثیر خدمات غیررسمی داروسازان بر پیامدهای بیماران غیربستری.
روش های جستجو
ما در مارچ 2015 به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ دو پایگاه اطلاعاتی دیگر و دو مرکز ثبت کارآزمایی، همراه با کنترل منابع پرداختیم و برای شناسایی مطالعات بیشتر با نویسندگان مطالعات تماس گرفتیم. ما نشریات غیرانگلیسی زبان را انتخاب کردیم. ما در ژانویه 2018 جستوجوهای اضافی انجام دادیم و مطالعات بالقوه مناسب را به «مطالعات در انتظار طبقهبندی» اضافه کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازیشده در مورد خدمات داروسازان در مقایسه با ارائه مراقبت معمول یا خدمات معادل / مشابه با همان اهداف ارائه شده توسط سایر متخصصین مراقبتهای سلامت.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روشهای استاندارد روششناسی کاکرین و گروه عملکرد مؤثر و سازماندهی مراقبت در کاکرین (Cochrane and the Effective Practice and Organisation of Care Group) استفاده کردیم. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مطالعات را برای ورود کنترل کرده، دادهها را استخراج و خطرات سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما قطعیت کلی شواهد را با استفاده از سیستمGRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) بررسی کردیم.
نتایج اصلی
ما 116 کارآزمایی را انتخاب کردیم که شامل 111 کارآزمایی (39729 شرکتکننده) مربوط به مقایسه مداخلات داروساز با مراقبت معمول و 5 کارآزمایی (2122 شرکتکننده) مربوط به مقایسه خدمات داروساز با ارایه خدمات از سوی دیگر متخصصان مراقبتهای سلامت بود. از 116 کارآزمایی، 76 کارآزمایی برای متاآنالیز (meta‐analyses) انتخاب شدند. 40 کارآزمایی باقیمانده برای متاآنالیزها انتخاب نشدند، چرا که هر یک از آنها اندازههای پیامد واحدی را گزارش کردند که نمیتوانستند ترکیب شوند. اکثر کارآزماییها بیماری مزمن را مورد هدف قرار دادند و در محدوده وسیعی از مراکز، اکثر داروخانهها و کلینیکهای سرپایی بیمارستانهای عمومی، و بهطور عمده اما نه منحصرا در کشورهای با درآمد بالا انجام شدند. اکثر کارآزماییها در معرض خطر پایین سوگیری گزارشدهی و در حدود 25% تا 30% از کارآزماییها در معرض خطر سوگیری عملکردی، تشخیصی، و فرسایشی قرار داشتند. سوگیری انتخابی تقریبا در نیمی از مطالعات انتخاب شده نامشخص بود.
در مقایسه با مراقبت معمول، ما مطمئن نیستیم که آیا خدمات داروساز درصد بیماران خارج از محدوده هدف هموگلوبین گلیکوزیله (Glycated Haemoglobin) را کاهش میدهد (5 کارآزمایی؛ 558 = N؛ نسبت شانس (OR): 0.29؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 2.22؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین). خدمات داروساز ممکن است درصد بیمارانی را که فشار خون آنها خارج از محدوده هدف است را کاهش دهد (18 کارآزمایی؛ N= 4107؛ OR: 0.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 0.55؛ شواهد با قطعیت پایین) و ممکن است منجر به تفاوت اندک یا عدم تفاوت در حضور یا پذیرش در بیمارستان شود (14 کارآزمایی؛ N= 3631؛ OR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.65 تا 1.11؛ شواهد با قطعیت متوسط).
خدمات داروساز ممکن است تفاوت اندکی در اثرات جانبی دارو ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند (3 کارآزمایی؛ N= 590؛ OR: 1.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 3.24؛ شواهد با قطعیت پایین) و ممکن است عملکرد فیزیکی را کمی بهبود بخشد (7 کارآزمایی؛ N= 1329؛ میانگین تفاوت (MD): 5.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.21 تا 10.48؛ شواهد با قطعیت پایین). خدمات داروساز ممکن است تفاوت اندکی در مورتالیتی ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند (9 کارآزمایی؛ N= 1980؛ OR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 1.12؛ شواهد با قطعیت پایین).
از 5 مطالعه که به مقایسه خدمات ارائه شده توسط داروسازان با سایر متخصصان سلامت پرداختند، هیچ مطالعهای تاثیر مداخلات را بر درصد بیماران خارج از دامنه فشار خون یا هموگلوبین گلیکوز شده هدف، حضور و پذیرش در بیمارستان، اثرات جانبی دارو، یا عملکرد فیزیکی مورد بررسی قرار نداد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج نشان میدهد که خدمات داروساز در مقایسه با مراقبت معمول تاثیرات متفاوتی بر پیامدهای بیماران دارد. ما هیچ مطالعهای را نیافتیم که به مقایسه خدمات ارائهشده توسط داروسازان با سایر متخصصان مراقبتهای سلامت برای ارزیابی تأثیر مداخله بر اساس شش معیار پیامد اصلی پرداخته باشند. این نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند زیرا در جمعیت مورد مطالعه، نوع مداخلات ارائهشده و پیامدهای گزارش شده ناهمگونی شدیدی وجود داشت. در بسیاری از متاآنالیزها ناهمگونی قابلتوجهی وجود داشت و در خطرات سوگیری نیز تغییرات قابلتوجهی وجود داشت.
خلاصه به زبان ساده
آیا خدمات ارائه شده توسط داروسازان باعث بهبود سلامت بیمار میشود؟
هدف این مطالعه مروری چیست؟
بررسی اینکه آیا خدمات ارائه شده توسط داروسازان سلامت بیمار را بهبود میبخشد یا خیر. ما 116 مطالعه را برای پاسخ به این سوال شناسایی کردیم.
پیامهای کلیدی
برخی از خدمات ارائه شده توسط داروسازان میتواند بر سلامت بیمار تاثیرات مثبتی داشته باشد، از جمله بهبود مدیریت فشار خون و عملکرد فیزیکی. خدمات داروساز، ویزیت یا پذیرش را در بیمارستان کاهش نداد. خدمات ارائه شده توسط داروسازان نسبت به خدمات ارائه شده توسط سایر متخصصین مراقبتهای سلامت، اثرات مشابهی بر سلامت بیمار به همراه داشت.
آنچه در این مطالعه مروری بررسی شد؟
داروسازان طیف گستردهای را از خدمات برای بیماران ارائه میدهند. ما باید بدانیم کدامیک از خدمات داروسازی در کمک به بیماران برای بهبود سلامت آنها موثر هستند. این مرور شامل مطالعات مربوط به خدمات داروساز برای طیف وسیعی از شرایط از جمله فشار خون بالا و دیابت بود. این مرور تأثیر این خدمات را بر منافع (پیامدهای بهبودیافته سلامت) و همچنین آسیبها (پذیرش غیربرنامهریزی شده در بیمارستان، اثرات جانبی دارو) اندازهگیری کرد.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
ما 116 تحقیق مرتبط را شامل 41851 شرکتکننده یافتیم. مطالعات در 25 کشور انجام شد که بیشترین مطالعات در ایالات متحده آمریکا، انگلستان، کانادا و استرالیا انجام گرفت. بسیاری از مطالعات در داروخانههای جامعه (مغازههای فروش دارو) و کلینیکهای سرپایی بیمارستانها انجام شد. این مطالعات، خدمات ارائه شده را توسط داروسازان با مراقبت معمول یا مراقبتهای ارائه شده توسط سایر متخصصان بهداشت مقایسه کردند. این مطالعات دارای کیفیت کلی بالایی بودند، هر چند برخی از این مطالعات دارای مشکلاتی بودند زیرا آنها تمام اطلاعات مرتبط مورد نیاز را برای ارزیابی کیفیت انتخاب نکردند.
از 111 مطالعهای که خدمات داروسازی را با مراقبت معمول مقایسه کردند، 47 مطالعه مهمترین پیامدها را گزارش کردند. در مقایسه با مراقبت معمول، خدمات داروسازی ممکن است درصد بیمارانی را که فشار خون آنها خارج از محدوده هدف است، کاهش دهد. مشخص نیست که آیا خدمات ارائه شده توسط داروسازان تعداد بیماران با سطح هموگلوبین گلیکوزیله خارج از محدوده هدف را کاهش میدهد، زیرا قطعیت شواهد بسیار پایین است. خدمات داروساز ممکن است تفاوت کمی در حضور یا پذیرش در بیمارستان یا اثرات جانبی دارو یا نرخ مرگومیر ایجاد کند یا تفاوتی ایجاد نکند. خدمات داروساز ممکن است عملکرد فیزیکی را کمی بهبود بخشد.
ما هیچ مطالعهای را نیافتیم که برای ارزیابی تأثیر مداخله بر اساس شش معیار پیامد اصلی به مقایسه خدمات ارائه شده توسط داروسازان با سایر متخصصان مراقبتهای سلامت بپردازد.
این مطالعه مروری تا چه تاریخی بهروز شده است؟
ما مطالعاتی را که تا مارچ 2015 منتشر شدند جستوجو کردیم. ما در ژانویه 2018 جستوجوهای اضافی انجام دادیم و مطالعات بالقوه مناسب را به «مطالعات در انتظار طبقهبندی» اضافه کردیم.