پیشینه
ترومبوآمبولی وریدی (VTE) اصطلاحی جمعی است که بر دو وضعیت ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) و آمبولی ریه (PE) دلالت دارد. بخشی از افراد مبتلا به VTE عوامل خطر مستعدکننده زمینهای یا فوری ابتلا به VTE را ندارند که تحت عنوان VTE بدون علت شناختهشده (unprovoked) شناخته میشود. VTE بدون دلیل شناختهشده میتواند اولین ظهور بالینی یک بدخیمی زمینهای باشد. این موضوع سوالاتی را در رابطه با اینکه آیا افراد دچار VTE بدون دلیل شناختهشده میبایست از نظر ابتلا به سرطان مورد بررسی قرار بگیرند یا خیر، مطرح کرده است. درمان VTE در بیماران مبتلا به سرطان و غیر سرطانی متفاوت است و تشخیص درست میتواند این اطمینان را حاصل کند که افراد درمان مناسب VTE را برای جلوگیری از عود و عوارض بعدی آن دریافت کردهاند. علاوه بر این، تشخیص مناسب سرطان در مراحل اولیه که قابلیت درمان بالاتری دارد میتواند خطر پیشرفت بیماری را تقلیل دهد و در نتیجه منجر به بهبود مرگومیر و موربیدیتی ناشی از سرطان شود. مقاله حاضر، نسخه بهروزرسانی شده یک مقاله مروری است که اولین بار در سال 2015 منتشر شده است.
اهداف
تعیین اینکه آیا انجام آزمایش برای سرطان تشخیصدادهنشده در افرادی که دچار اولین اپیزود VTE بدون دلیل شناختهشده (DVT اندامهای تحتانی یا PE) بودهاند، میتواند در کاهش مرگومیر و موربیدیتی مرتبط با VTE و سرطان موثر باشد و تعیین اینکه کدام تستها برای سرطان میتواند بهترین نتیجه را از نظر تشخیص زودهنگام انواع سرطانهای قابل درمان در پی داشته باشد.
روش های جستجو
برای این بهروزرسانی، متخصص اطلاعات عروقی کاکرین (CIS) کارآزماییهای تخصصی ثبت شده را در کاکرین (در 16 فوریه 2017) جستوجو کرد. علاوه بر این، CIS پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین CENTRAL (شماره 1، 2017) را جستوجو کرد. همچنین، پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی (فوریه 2017) جستوجو و فهرست منابع مقالات مرتبط بررسی شدند.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و شبهتصادفیسازی شدهای واجد شرایط ورود به این مطالعه بودند که در آن افراد مبتلا به VTE بدون دلیل شناختهشده با هدف بررسی امکان وجود سرطان تحت تستهای بالینی و تخصصی سرطان قرار گرفته بودند. پیامدهای اولیه شامل مرگومیر در اثر هر علتی، مرگومیر مرتبط با سرطان و نرخ مرگومیر ناشی از VTE بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
در نفر نویسندگان مطالعه مروری بهطور مستقل از هم مطالعات را انتخاب و کیفیت کارآزماییها را ارزیابی و دادهها را استخراج کردند. هرگونه عدم توافق بین دو نفر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
نتایج اصلی
چهار مطالعه (دو مطالعه در مقاله مروری اصلی و دو مطالعه در این بهروزرسانی) با 1644 شرکتکننده معیار ورود به مطالعه حاضر را در اختیار داشتند. دو مطالعه به ارزیابی اثربخشی انجام تستهای گسترده در مقابل انجام تستها به تشخیص پزشک پرداختند، در حالیکه دو مطالعه دیگر اثر تست استاندارد را به همراه توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) / توموگرافی کامپیوتر (CT) در مقایسه با انجام تست استاندارد بهتنهایی بررسی کردند. کیفیت شواهد در رابطه با انجام تستهای گسترده در مقایسه با انجام تستها بر اساس تشخیص پزشک به دلیل خطر سوگیری (خاتمه زودهنگام مطالعات) بسیار پائین بود. همچنین، مقایسه تست استاندارد به همراه سیتی اسکن یا پتاسکن در مقایسه با انجام تست استاندارد بهتنهایی، کیفیت متوسط شواهد را به دلیل وجود خطر سوگیری تشخیص آشکار کرد. کیفیت شواهد شیب کاهشی بیشتری را در حضور سوگیری تشخیص در یک مطالعه با تعداد کم عارضهها نشان داد.
با مقایسه تستهای گسترده در مقابل انجام تستها بنا به تشخیص پزشک، آنالیز تجمیعی انجام شده روی دو مطالعه نشان داد که انجام تستهای تشخیصی سرطان مزیتها و معایبی را بر میزان مورتالیتی مرتبط با سرطان دارد (نسبت شانس (OR): 0.49؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا1.67 ؛ تعداد شرکتکننده: 396؛ تعداد مطالعه: 2؛ P = 0.26؛ شواهد با کیفیت پائین). یک مطالعه (201 شرکتکننده) نشان داد که درجه بدخیمیها در افرادی که بهصورت گستردهای مورد آزمایش قرار گرفته بودند کمتر از افراد گروه کنترل بود. در مجموع، از هر 13 نفر دارای تشحیص سرطان 9 نفر از آنها در مرحله T1 یا T2 بدخیمی قرار داشتند که این نسبت در افراد سرطانی گروه کنترل 2 به 10 بوده است (OR: 5.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.05 تا 23.76؛ P = 0.04؛ شواهد با کیفیت پائین). تفاوت آشکاری از نظر تشخیص مراحل پیشرفتهتر بیماری از نظر بهرهگیری از تستهای گسترده در برابر انجام تستها به تشخیص پزشک وجود نداشت: یک شرکتکننده در گروه تست گسترده در مرحله T3 بیماری قرار داشت در مقایسه با 4 بیمار در گروه کنترل (OR: 0.25؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03 تا 2.28؛ P = 0.22؛ شواهد با کیفیت پائین).
علاوه بر این، آن دسته از شرکتکنندگان که تحت تستهای گستردهای فرار گرفته بودند زودتر از گروه کنترل تشخیص داده شدند (به این معنی که تشخیص در این افراد یک ماه زودتر و در افرادی که بنا به تشخیص پزشک مورد تست قرار گرفتند 11.6 ماه قبل از زمان تشخیص VTE انجام شد). انجام تستهای گسترده میزان فراوانی تشخیص سرطان زمینهای را افزایش نداد (OR: 1.32؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59 تا 2.93؛ تعداد شرکتکنندگان: 396؛ P = 0.50؛ شواهد با کیفیت پائین).
هیچ مطالعهای نتوانسته میزان مرگومیر به هر دلیل، موربیدیتی و مرگومیر ناشی از VTE، عوارض ناشی از داروهای ضد انعقادی، عوارض تستهای سرطان، رضایت شرکتکنندگان یا کیفیت زندگی را مورد سنجش قرار دهد.
زمانی که تست استاندارد همراه با تصویربرداری PET/CT در مقابل تست استاندارد بهتنهایی مقایسه شدند، تست استاندارد همراه با تصویربرداری PET/CT با هرگونه منفعت یا هیچ مزیتی در مورد مرگومیر به هر علتی، (OR: 1.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.49 تا 3.04؛ تعداد شرکتکنندگان: 1248؛ تعداد مطالعات: 2؛ P = 0.66؛ کیفیت شواهد: متوسط)، مرگومیر مرتبط با سرطان (OR: 0.55؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 1.52؛ تعداد شرکتکنندگان: 1248؛ تعداد مطالعات: 2؛ P = 0.25؛ کیفیت شواهد: متوسط) یا موربیدیتی مرتبط با VTE؛ (OR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.48 تا 2.17؛ تعداد شرکتکنندگان: 854؛ تعداد مطالعات: 1؛ P = 0.96؛ کیفیت شواهد: متوسط) همخوانی داشت. با در نظر گرفتن مرحله سرطان، تفاوت روشنی برای تشخیص مراحل زودرس سرطان (OR: 1.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 6.17؛ تعداد شرکتکنندگان: 394؛ تعداد مطالعات: 1؛ P = 0.37؛ کیفیت شواهد: پائین) یا مراحل پیشرفته سرطان (OR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 7.17؛ تعداد شرکتکنندگان: 394؛ تعداد مطالعات: 1؛ P = 1.00؛ کیفیت شواهد: پائین) وجود نداشت. زمان تا تشخیص سرطان در گروه تست استاندارد 4.2 ماه و در گروه تست استاندارد همراه با تصویربرداری PET/CT، معادل 4.0 ماه گزارش شد (P = 0.88). هیچ یک از مطالعات مرگومیر مرتبط با VTE، عوارض ضد انعقادها، عوارض جانبی تستهای سرطان، رضایت شرکتکنندگان یا کیفیت زندگی را اندازهگیری نکردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
انجام تست برای سرطان در افراد مبتلا به VTE بدون علت شناختهشده ممکن است منجر به تشخیص زودتر سرطان در مرحله اولیه سرطان شود. با این حال، در حال حاضر شواهد ناکافی برای نتیجهگیری قطعی در مورد اثربخشی تست برای سرطان تشخیصدادهنشده در افراد مبتلا به نخستین اپیزود VTE بدون علت شناختهشده (DVT یا PE) وجود ندارد. نتایج میتوانند با مزایا یا مضرات سازگار باشند. پیش از گرفتن تصمیمگیریهای قطعی، انجام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده در مقیاس بزرگ و با کیفیت خوب مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
اثر آزمایش برای سرطان (روس سرطان و مرگ و بیماری مرتبط با لخته خونی) در افرادی با لختههای خونی بدون دلیل شناخته شده در پاها و ریهها
پیشینه
ترومبوامبولی وریدی (VTE) به لختههای خونی در وریدهای پا بازمیگردد (ترومبوز ورید عمقی یا DVT)، که میتواند به سمت ریهها برود (منجر به امبولی ریوی یا PE شود). PE میتواند اغلب کشنده باشد. علایم DVT شامل درد و تورم پاها و علائم PE شامل تنگینفس و درد قفسه سینه است. عوامل خطر VTE عبارت هستند از جراحی، بیحرکتی طولانیمدت، تروما، سابقه خانوادگی، بارداری و نواقص خونی. با این حال، گاهی اوقات VTE به دلایل غیر روشنی رخ میدهد (که unprovoked یا بدون دلیل شناختهشده نامیده میشود). در این افراد، سرطان تشخیصدادهنشده ممکن است علت VTE باشد. این سوال مطرح است که آیا افراد مبتلا به VTE بدون دلیل شناختهشده باید برای سرطان زمینهای تحت بررسی قرار گیرند؟ این موضوع بالقوه مهم است که مدیریت VTE در افراد با یا بدون سرطان متفاوت است. تشخیص سرطان این اطمینان را ایجاد میکند که افراد مبتلا بهترین درمان را برای کاهش خطر VTE دیگر دریافت خواهند کرد. تشخیص میتواند همچنین منجر به درمان زودهنگام سرطان، در مراحل قابل درمانتر شود.
ویژگیهای مطالعه و نتایج اصلی
این مرور این موضوع را بررسی کرد که آیا انجام تست برای سرطان تشخیص داده نشده در افرادی که دچار نخستین VTE (DVT یا PE) بدون دلیل شناخته شده میشوند، در کاهش بیماری و مرگ مرتبط با سرطان و VTE موثر است یا خیر. ما 4 مطالعه را با 1644 شرکتکننده (تا فوریه 2017) پیدا کردیم. دو مطالعه تستهای گسترده سرطان را با تستهایی مقایسه کردند که بنا بر تصمیم پزشک انجام شده بودند و دو مطالعه تستهای سرطان را همراه با تصویربرداری با تستهای سرطان بهتنهایی مقایسه کردند. ترکیب نتایج دو مطالعه نشان داد تستهای گسترده تاثیری بر تعداد مرگهای ناشی از سرطان ندارند. علاوه براین، تستهای گسترده نتوانستند تعداد افراد بیشتر مبتلا به سرطان را شناسایی کنند. با این حال، تستهای گسترده توانستند سرطانها را در مراحل اولیه شناسایی کنند (حدود 10 ماه زودتر) و سرطانها در افراد گروه تستهای گسترده در مقابل گروه مقابل، کمتر پیشرفته بودند. هیچ مطالعهای به تعداد مرگهای رخ داده به هر دلیلی، مرگها و بیماریهای مرتبط با VTE، عوارض جانبی تستهای سرطان، عوارض جانبی درمان VTE یا رضایت شرکت کنندگان اشارهای نکرده بودند. دو مطالعهای که تستهای سرطان را به همراه تصویربرداری با تستها به تنهایی مقایسه کرده بودند، نشان دادند افزودن تصویربرداری توموگرافی کامپیوتری تاثیر کم یا بدون تاثیر بر تعداد مرگها، مرگهای ناشی از سرطان، بیماری مرتبط با VTE داشتند یا باعث شدند افراد بیشتری مبتلا به سرطان تشخیص داده شوند، یا نشان دادند تفاوت واضحی در زمان تشخیص یا مرحلهای که سرطان تشخیص داده میشود، وجود دارد. هیچیک از مطالعات به بیماری مرتبط با VTE، عوارض جانبی تستهای سرطان، عوارض جانبی درمان VTE، رضایت شرکتکنندگان یا کیفیت زندگی اشارهای نکردند.
کیفیت شواهد
زمانی که تستهای گسترده با تستهای مدنظر پرشک مقایسه شدند، کیفیت شواهد به دلیل سوگیری ایجاد شده در اثر دو مطالعهای که توقف زودهنگام داشتند، پائین آمدند. زمانی که تستها همراه با سیتی اسکن با تستها بهتنهایی مقایسه شدند، کیفیت شواهد بین کم تا متوسط باقی ماندند، به دلیل خطای ناشی از تعداد کم حوادث و سوگیری ناشی از عدم کورسازی افرادی که اثرات را ارزیابی میکردند.
این مرور دریافت که کارآزماییهای بسیار اندکی وجود دارند برای تعیین این که آیا تستها برای سرطان تشخیصدادهنشده در افرادی که دچار نخستین VTE (از نوع DVT یا PE) بدون دلیل شناختهشده میشوند، اثربخشی لازم را برای کاهش بیماری و مرگ مرتبط با VTE و سرطان دارند. انجام مطالعات با کیفیت خوب و در مقیاس بزرگ بیشتری مورد نیاز است.