پیشینه
اختلال پانیک با حملات تکراری و غیر منتظره وحشت مشخص میشود و نشاندهنده یک دوره گسسته ترس یا اضطراب است که به سرعت شروع میشود و در عرض 10 دقیقه به اوج میرسد و حداقل چهار مورد از این 13 علامت تجربه میشود که شامل ضربان بالای قلب، درد قفسهسینه، عرقکردن، لرزش، سرگیجه، گرگرفتگی، بههمخوردگی معده، غش و تنگینفس میشود. شیوع این وضعیت در جمعیت عمومی در دوره طول عمر هر فرد، 1 تا 4 درصد رایج است. درمان اختلال پانیک شامل مداخلات روانشناختی و دارویی است. در میان عوامل دارویی، موسسه ملی سلامت و تعالی بالینی (NICE) و انجمن سایکوفارماکوتراپی بریتانیا، داروهای ضد افسردگی را، بهطور عمده داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، بهعنوان خط اول درمان برای اختلال پانیک معرفی کردهاند، زیرا عوارض جانبی آنها در مقایسه با اثرات نامطلوب بازدارندههای مونوآمین اکسیداز (MAOI) و داروهای ضد افسردگی سهحلقهای (TCA)، قابل تحملتر هستند. چند نوع از داروهای ضد افسردگی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفتهاند؛ اما هنوز معلوم نیست که کدام داروهای ضد افسردگی، از لحاظ اثربخشی و میزان پذیرش در درمان برای این بیماری، نسبتا مطلوب هستند.
اهداف
ارزیابی اثرات داروهای ضد افسردگی برای اختلال پانیک در بزرگسالان، بهویژه:
1. تعیین اثربخشی داروهای ضد افسردگی در کاهش علائم اختلال پانیک، با یا بدون آگورافوبیا (agoraphobia)، در مقایسه با دارونما؛
2. مرور میزان پذیرش ضد افسردگیها در اختلال پانیک، با یا بدون آگورافوبیا، در مقایسه با دارونما؛ و
3. کشف عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی در اختلال پانیک با یا بدون آگورافوبیا، از جمله شیوع عوارض جانبی در مقایسه با دارونما.
روش های جستجو
ما در مرکز ثبت اختصاصی کارآزماییهای اختلالات شایع روانی در کاکرین (CCMD)، CENTRAL ،MEDLINE ،Embase ،PsycINFO، تا می 2017 جستوجو کردیم. ما همچنین در لیست منابع کارآزماییهای مربوط و مرورهای نظاممند قبلی جستوجوی دستی انجام دادیم.
معیارهای انتخاب
همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده دوسوکور (RCT) در مورد کاربرد ضد افسردگیها یا دارونما برای بزرگسالان مبتلا به اختلال پانیک.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مجزا مناسب بودن مقالات را بررسی کرده و دادهها را با استفاده از فرمهای استاندارد استخراج کردند. ما دادهها را وارد برنامه مدیریت مرور 5 (Review Manager 5) کردیم و با بهکار بردن این روش، بررسی مضاعف کردیم. اطلاعات استخراجشده شامل مشخصات مطالعه، مشخصات شرکتکنندهها، جزئیات مداخلات و تنظیمات آنها بود. نتایج اولیه شامل عدم پاسخ، که با مقیاس دامنه پاسخدهی (range of response scales) اندازهگیری میشد و پذیرش درمان بودند که با تعداد کلی خروج از مطالعه به هر علتی، اندازه گرفته میشد. نتایج ثانویه شامل عدم مسئولیتپذیری، مقیاس علایم پانیک، فرکانس حملات پانیک، آگورافوبیا، اضطراب عمومی، افسردگی، عملکرد اجتماعی، کیفیت زندگی و رضایت بیماران، بود که با مقیاسهای مختلفی در مطالعات مختلف بررسی شده بود. ما برای ارزیابی کیفیت شواهد از GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) برای هر نتیجه، استفاده کردیم.
نتایج اصلی
41 کارآزمایی منحصربهفرد که در کل، 9377 شرکتکننده را در برمیگرفت پیدا شد که ما 8252 تعداد را در 49 گروه دارونما-کنترل (ضد افسردگی بهصورت تکدرمانی و دارونما بهتنهایی) در این مرور دستهبندی کردیم. به علت تناقض، اشتباه و خطر نامشخص سوگیری در انتخاب و کارآیی، اغلب مطالعات کیفیت متوسطی داشتند. ما شواهدی را با کیفیت پائین پیدا کردیم که سودمندی را در کارآمدی که با شکست پاسخ به درمان اندازهگیری میشد، در مقایسه ضد افسردگیها با دارونما نشان میداد (نسبت خطر (RR): 0.72؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 0.79؛ 6500 شرکتکننده؛ 30 مطالعه). مقدار اثر مربوط به تعداد مورد نیاز برای درمان برای نتیجه سودمند برای یکنفر (NNTB): 7 (95% فاصله اطمینان (CI): 6 تا 9) بود: این به آن معنی است که برای سود بردن یک نفر، هفت بیمار باید با داروهای ضد افسردگی درمانشده باشند. ما هنگامی که انواع مختلف ضد افسردگیها را با دارونما مقایسه کردیم، به نتایج مشابهی دست یافتیم.
شواهدی با کیفیت متوسط سودمندی ضد افسردگیها را در مقایسه با دارونما با توجه به تعداد خروج از درمان به هر علتی، نشان دادند (RR: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81 تا 0.97؛ 7850 شرکت کننده؛ 30 مطالعه). مقدار اثر مربوط بهNNTB: 27 (95% فاصله اطمینان (CI): 17 تا 105) بود: یعنی درمان 27 نفر باعث این میشد که یک نفر کمتر، از درمان خارج شود. هنگامی که انواع مختلف کلاسهای ضد افسردگیها در نظر گرفته میشد، TCAها سودمندی بیشتر نسبت به دارونما نشان دادند، درحالی که بین SSRI و مهارکنندههای بازجذب سروتونین-نوراپینفرین (SNRI) تفاوتی مشاهده نشد.
زمانی که خروج از درمان به علت عوارض جانبی مطرح بود، یعنی چیزی که با اندازهگیری تحملپذیری تخمین زده شد، ما شواهدی با کیفیت متوسط پیدا کردیم که نشان میداد، ضد افسردگیها در کل نسبت به دارونما کمتر تحمل میشوند. مخصوصا TCAها و SSRIها بهخاطر عوارض جانبی بیشتری که نسبت به دارونما دارند، باعث خروج از درمان بیشتری میشوند، بهطوریکه فاصله اطمینان برای SNRI، مهارکنندههای بازجذب نورآدرنالین (NRI) و دیگر ضد افسردگیها گسترده بود و این امکان وجود داشت که تفاوتی وجود نداشته باشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مطالعات شناساییشده بهطور جامع نتیجه این مرور را مورد توجه قرار میدهند. بر اساس این نتایج، ضد افسردگیها برای درمان اختلال پانیک، ممکن است موثرتر از دارونما باشند. کارآمدی را میتوان با NNTB معادل 7 نشان داد که نشاندهنده این است که نیاز است 7 بیمار با ضد افسردگیها درمان شوند تا سودمندی برای یک نفر حاصل شود. ضد افسردگیها همچنین ممکن است در مقایسه با دارونما در زمینه تعداد افرادی که از درمان خارج میشوند، سودمند باشند؛ اما در زمینه خروج از مطالعه به علت عوارض جانبی، سودمندی کمتری دیده شد. اگرچه، تحملپذیری بین انواع کلاسهای دارویی ضد افسردگی متفاوت است.
براساس این مرور، انتخاب اینکه آیا ضد افسردگیها باید تجویز شوند یا خیر، امکانپذیر نیست.
محدودیتها در این نتایج این بود که برخی مطالعات توسط کمپانیهای دارویی حمایت مالی شده بود و فقط پیامدهای کوتاهمدت مورد ارزیابی قرار گرفته بودند.
دادههای این مرور ممکن است وارد یک شبکه متاآنالیز از درمان سایکوفارماکولوژی برای افراد مبتلا به اختلال پانیک شود که قرار است اطلاعات مفیدی در این مورد مهیا کند.
خلاصه به زبان ساده
داروهای ضد افسردگی برای افراد بزرگسال مبتلا به اختلال پانیک
چرا این مرور اهمیت دارد؟
اختلال پانیک در جمعیت عمومی شایع است. مشخصه حمله پانیک دورههای ترس و اضطراب با شروع سریع است که به همراه علائم مشخص دیگری تجربه میشوند (شامل علائم جسمی و افکار دلهرهآور). درمان اختلال پانیک، شامل مداخلات روانشناسی و دارویی میشود که اغلب بهصورت ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرند. در میان مداخلات دارویی، درمان استانداردی که توسط دستورالعملها توصیه میشود کلاسهای دارویی مختلف ضد افسردگی است. شواهد برای موثر بودن و تحملپذیری آنها مبهم است.
چه کسانی ممکن است به این مرور علاقهمند باشند؟
افراد مبتلا به اختلال پانیک و پزشکان عمومی
این مرور قصد دارد به چه سوالی پاسخ دهد؟
ضد افسردگیها در مقایسه با درمان ساختگی (که بهعنوان دارونما شناخته میشود) برای درمان اختلال پانیک چگونه اثر میکنند؟ پذیرش داروهای ضد افسردگی در مقایسه با دارونما، برای درمان اختلال پانیک چگونه است؟ ضد افسردگیها در مقایسه با دارونما، چه مقدار اثرات ناخواسته و ناخوشایند (اثرات جانبی) در افراد مبتلا به اختلال هراس ایجاد میکنند؟
این مرور شامل چه مطالعاتی بود؟
ما پایگاههای الکترونیکی دادهها را برای پیداکردن مطالعات مرتبط جستوجو کردیم. مطالعات پزشکی واردشده به این مرور به مقایسه بین ضد افسردگیها و دارونما در بزرگسالان مبتلا به اختلال پانیک پرداخته بودند. مطالعات همچنین باید RCT میبودند و این به آن معناست که افراد بزرگسال بهصورت تصادفی (فقط بهطور شانسی) در گروههای دارو یا دارونما قرار گرفته بودند. ما 41 RCT را با تعداد کل 9377 شرکت کننده وارد این مرور کردیم.
شواهد به دست آمده از این مرور به ما چه میگویند؟
ما شواهدی یافتیم که نشان میداد داروهای ضد افسردگی در موثر بودن و تعداد افرادی که مطالعه را در مراحل اولیه ترک میکنند، بهتر عمل میکنند. با اینحال، یافتههای ما همچنین نشانداد که ضد افسردگیها در تحملپذیری، کمتر از دارونما خوب هستند و بهخاطر عوارض جانبی باعث خروج از مطالعه میشوند. نتایج به علل زیر، محدود بودند: برخی مطالعات توسط کمپانیهای دارویی حمایت مالی شده بودند، و فقط پیامدهای کوتاه مدت مورد ارزیابی قرار گرفته بودند. ما دادهای را که مربوط به پیامدهای دیگر مثل عملکرد و کیفیت زندگی باشد، پیدا نکردیم. کیفیت شواهد موجود، دامنهای بین بسیار پائین تا بالا داشت.
چه اتفاقی بعد از این باید بیفتد؟
مطالعاتی با پیامدهایی که از ویزیتهای پیگیری طولانیمدت بهدست آمده، باید انجام شوند تا مشخص شود پیامدها گذرا هستند یا پایدار باقی میمانند. کارآزماییها باید هر آسیب تجربه شده را توسط شرکتکنندگان طی کارآزمایی به خوبی گزارش کنند. علاوه بر این، نوعی تحلیل که به آن متاانالیز شبکهای میگویند باید شامل همه درمانهای سایکوفارماکولوژی دردسترس برای اختلال پانیک شود تا بتواند چراغ روشنگری در این زمینه باشد، همچنین بتواند اطلاعاتی را در زمینه مقایسه کارآیی انواع مداخلات در دسترس، مهیا کند.