پیشینه
اگزما یک بیماری مزمن پوستی است که با پوست خشک، خارش شدید، و ضایعات پوستی التهابی تشخیص داده میشود، و تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد دارد. مرطوبکنندهها بخش جداییناپذیر درمان هستند، اما اینکه آیا مرطوبکنندهها موثر هستند یا خیر، نامشخص است.
اهداف
ارزیابی اثرات مرطوبکنندهها برای اگزما.
روش های جستجو
ما پایگاههای اطلاعاتی زیر را تا دسامبر 2015 جستوجو کردیم: ثبت تخصصی گروه پوست در کاکرین، CENTRAL ،MEDLINE ،Embase ،LILACS، و GREAT. ما ثبت پنج کارآزمایی را جستوجو کردیم و منابع مطالعات انتخاب شده و حذف شده را برای کارآزماییهای مرتبط بیشتر کنترل کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده مربوط به افراد مبتلا به اگزما.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روشهای استاندارد روششناسی کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 77 مطالعه را انتخاب کردیم (میانگین مدت: 6.7 هفته، 6603 شرکتکننده، میانگین سنی: 18.6 سال). سی و شش مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری (Bias) قرار داشتند، 34 مورد در خطر نامشخص و 7 مورد در معرض خطر پائین قرار داشتند. 24 مطالعه پیامد اولیه ما را که مربوط به شدت بیماری ارزیابی شده توسط شرکتکننده بود، ارزیابی کردند، 13 مطالعه رضایت بیمار، و 41 مطالعه عوارض جانبی را ارزیابی کردند. پیامدهای ثانویه شامل شدت بیماری ارزیابی شده توسط محقق (در 65 مطالعه بررسی شد)، عملکرد سد دفاعی پوست (29)، پیشگیری از عودهای بیماری (16)، کیفیت زندگی (10)، و استفاده از کورتیکواستروئید (8) بود. عوارض جانبی گزارش شده محدود بود (سوزش، زخم، خارش، اریتم، فولیکولیت).
شش مطالعه مرطوبکننده را در مقابل عدم استفاده از مرطوبکننده ارزیابی کردند. شدت و رضایت ارزیابی شده توسط بیمار مورد ارزیابی قرار نگرفت. استفاده از مرطوبکننده نسبت به عدم استفاده از مرطوبکننده منجر به نمرات پایینتر درماتیت آتوپیک (SCORAD ؛SCORing Atopic Dermatitis) شد (3 مطالعه؛ 276 شرکتکننده؛ میانگین تفاوت (MD): 2.42 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.55 -تا 0.28 - )، اما حداقل تفاوت مهم (MID) نامشخص بود. استفاده از مرطوبکننده منجر به عود (flare) کمتر (2 مطالعه؛ 87 شرکتکننده؛ RR: 0.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.23 تا 0.70)، مدت زمان طولانیتر التهاب (میانه: 180 روز در مقابل 30 روز)، و کاهش استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی شد (2 مطالعه؛ 222 شرکتکننده؛ MD: 9.30 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 15.3 - تا 3.27 - ). تفاوت شفافی در عوارض جانبی وجود نداشت (1 مطالعه؛ 173 شرکتکننده؛ خطر نسبی (RR): 15.34؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.90 تا 261.64). کیفیت شواهد این پیامدها پائین بود.
174/232 شرکتکننده بهبود شدت بیماری را با Atopiclair در مقابل 158/27 با استفاده از حامل (ترکیب حامل دارو) گزارش کردند (3 مطالعه؛ RR: 4.51؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.19 تا 9.29). Atopiclair خارش را کاهش داد (4 مطالعه؛ 396 شرکتکننده؛ MD: 2.65 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.21 - تا 1.09 - ) و رضایتمندی بیشتر (2 مطالعه؛ 248 شرکتکننده؛ RR: 2.14؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.58 تا 2.89)، التهاب کمتر (3 مطالعه؛ 397 شرکتکننده؛ RR: 0.18؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.11 تا 0.31)، و نمرات پائینتر شاخص سطح و شدت اگزما (EASI ؛Eczema Area and Severity Index) (4 مطالعه؛ 426 شرکتکننده؛ MD: 4.0- ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 5.42 - تا 2.57 - ) را به دست داد، اما MID نامشخص بود. تعداد شرکتکنندگان گزارشدهنده عوارض جانبی از نظر آماری متفاوت نبود (4 مطالعه؛ 430 شرکتکننده؛ RR: 1.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 1.33). شواهد این پیامدها دارای کیفیت متوسط بودند.
شرکتکنندگان بهبود بیشتری را در پوست با کرم حاوی اوره نسبت به دارونما گزارش کردند (1 مطالعه؛ 129 شرکتکننده؛ RR: 1.28؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.06 تا 1.53؛ شواهد با کیفیت پائین)، رضایت بین دو گروه برابر بود (1 مطالعه؛ 38 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین). کرم حاوی اوره، خشکی پوست را بهبود بخشید (ارزیابی شده توسط محقق) (1 مطالعه؛ 128 شرکتکننده؛ RR: 1.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.14 تا 1.71؛ شواهد با کیفیت متوسط) و التهاب کمتری را نشان داد (1 مطالعه؛ 44 شرکتکننده؛ RR: 0.47؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.24 تا 0.92؛ شواهد با کیفیت پائین)، اما منجر به عوارض جانبی شدیدتری شد (1 مطالعه؛ 129 شرکتکننده؛ RR: 1.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.16 تا 2.34؛ شواهد با کیفیت متوسط).
سه مطالعه، مرطوبکننده حاوی گلیسرول را در مقابل حامل (ترکیب حامل دارو) یا دارونما مورد ارزیابی قرار دادند. شرکتکنندگان بیشتری در گروه گلیسرول متوجه بهبود وضعیت پوست خود شدند (1 مطالعه؛ 134 شرکتکننده؛ RR: 1.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.01 تا 1.48؛ شواهد با کیفیت متوسط)، که در آن نمراتSCORAD بهبودیافته ارزیابی شده توسط محقق نیز انتخاب شدند (1 مطالعه؛ 249 شرکتکننده؛ MD: 2.20 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.44 - تا 0.96 - ؛ شواهد با کیفیت بالا)، اما MID نامشخص بود. رضایتمندی شرکتکننده مورد توجه قرار نگرفت. تعداد عوارض جانبی گزارش شده از لحاظ آماری معنیدار نبود (2 مطالعه؛ 385 شرکتکننده؛ RR: 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.68 تا 1.19؛ شواهد با کیفیت متوسط).
چهار مطالعه، مرطوبکنندههای حاوی جوی دو سر را در مقابل عدم درمان یا حامل (ترکیب حامل دارو) مورد بررسی قرار دادند. تفاوت معنیداری بین گروهها برای شدت بیماری ارزیابی شده توسط شرکتکننده (1 مطالعه؛ 50 شرکتکننده؛ RR: 1.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84 تا 1.46؛ شواهد با کیفیت پائین)، رضایتمندی (1 مطالعه؛ 50 شرکتکننده؛ RR: 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.52؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، یا شدت بیماری ارزیابی شده توسط محقق (3 مطالعه؛ 272 شرکتکننده؛ میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.23 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 - تا 0.21؛ شواهد با کیفیت پائین) گزارش شد. در گروه جوی دو سر، التهاب کمتری وجود داشت (1 مطالعه؛ 43 شرکتکننده؛ RR: 0.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 0.7؛ شواهد با کیفیت پائین) و استفاده از کورتیکواستروئیدهای موضعی را کاهش داد (2 مطالعه؛ 222 شرکتکننده؛ MD: 9.30 - گرم؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 15.3 - تا 3.27 - ؛ شواهد با کیفیت پائین)، اما عوارض جانبی را افزایش داد (1 مطالعه؛ 173 شرکتکننده؛ نسبت شانس پتو (OR): 7.26؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.76 تا 29.92؛ شواهد با کیفیت پائین).
ما همه مرطوبکنندهها را با دارونما، حامل (ترکیب حامل دارو) یا عدم استفاده از مرطوبکننده مقایسه کردیم. شرکتکنندگان اعلام کردند که مرطوبکنندهها در مقایسه با کنترلکننده در کاهش اگزما (5 مطالعه؛ 572 شرکتکننده؛ RR: 2.46؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.16 تا 5.23؛ شواهد با کیفیت پائین) و خارش (7 مطالعه؛ 749 شرکتکننده؛ SMD: 1.10 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.83 - تا 0.38 - ) موثرتر بود. شرکتکنندگان در هر دو بازوی درمان رضایت قابل مقایسهای را گزارش کردند (3 مطالعه؛ 296 شرکتکننده؛ RR: 1.35؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 2.26؛ شواهد با کیفیت پائین). مرطوبکنندهها منجر به کاهش نمرات شدت بیماری ارزیابی شده توسط محقق (12 مطالعه؛ 1281 شرکتکننده؛ SMD: 1.04 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.57 - تا 0.51 - ؛ شواهد با کیفیت بالا) و التهاب کمتری شدند (6 مطالعه؛ 607 شرکتکننده؛ RR: 0.33؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 تا 0.62؛ شواهد با کیفیت متوسط)، تفاوتی در عوارض جانبی وجود نداشت (10 مطالعه؛ 1275 شرکتکننده؛ RR: 1.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 1.30؛ شواهد با کیفیت متوسط).
درمان موضعی فعال همراه با مرطوبکننده نسبت به درمان فعال به تنهایی در کاهش نمرات شدت بیماری ارزیابی شده توسط محقق (3 مطالعه؛ 192 شرکتکننده؛ SMD: 0.87 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.17 - تا 0.57 - ؛ شواهد با کیفیت متوسط) و التهاب (1 مطالعه؛ 105 شرکتکننده؛ RR: 0.43؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 0.93) موثرتر بود، و توسط شرکتکنندگان ترجیح داده شد (هر دو دارای شواهد با کیفیت پائین). تفاوت شفافی در تعداد عوارض جانبی وجود نداشت (1 مطالعه؛ 125 شرکتکننده؛ RR: 0.39؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.13 تا 1.19؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). شدت بیماری ارزیابی شده توسط شرکتکننده مورد بررسی قرار نگرفت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
اکثر مرطوبکنندهها اثرات سودمند کم، زمان طولانی التهاب، کاهش میزان التهاب و مقدار کورتیکواستروئیدهای موضعی مورد نیاز را برای رسیدن به کاهش مشابه در شدت اگزما نشان دادند. مرطوبکنندهها در ترکیب با درمان فعال نتایج بهتری را نسبت به درمان فعال بهتنهایی نشان دادند. ما شواهد قابل اعتمادی نیافتیم که نشان دهد یک مرطوبکننده بهتر از مرطوبکننده دیگر است.
خلاصه به زبان ساده
نرمکنندهها و مرطوبکنندهها برای اگزما
سوال مطالعه مروری
آیا نرمکنندهها و مرطوبکنندهها به کنترل اگزما کمک میکنند؟
پیشینه
اگزما یک بیماری پوستی مزمن (طولانیمدت) است. علائم اصلی آن عبارتند از خشکی پوست و خارش شدید. سطوح تحت تاثیر قرار گرفته به رنگ قرمز، پوستهپوسته و خراش داده شده بهنظر میرسند، و ممکن است مایعی از آن ترشح شود. مرطوبکنندهها در درمان اگزما مهم در نظر گرفته میشوند، اما در مورد اینکه چگونه خوب عمل میکنند، و اینکه آیا هر مرطوبکننده نسبت به مرطوبکننده دیگر بهتر عمل میکند - و ترجیح داده میشود - عدم اطمینان وجود دارد.
ویژگیهای مطالعه
ما متون پزشکی را تا دسامبر 2015 جستوجو کردیم، و 77 مطالعه مرتبط را با 6603 شرکتکننده که عموما مبتلا به اگزمای خفیف تا متوسط بودند شناسایی کردیم. سن شرکتکنندهها بین 4 ماه تا 84 سال بود (میانگین: 18.6 سال). بیشتر مطالعات بین دو تا شش هفته ادامه داشتند؛ چند مطالعه شش ماه طول کشید.
چهل و شش مطالعه از شرکتهای دارویی بودجه دریافت کردند.
نتایج اصلی
بهنظر میرسد که اکثر مرطوبکنندهها موثر باشند. 24 مطالعه شدت اگزمای ارزیابی شده را توسط شرکتکننده گزارش کردند. فقط 13 مطالعه رضایت شرکتکننده را از مرطوبکننده ارزیابی کردند. در 41 مطالعه اثرات جانبی (عوارض جانبی) گزارش شده بود، هرچند این اطلاعات اغلب محدود بود (عمدتا سوزش، زخم، خارش، قرمزی). اکثر مطالعات شدت اگزمای ارزیابی شده را توسط پزشک بررسی کردند (65 مطالعه). سایر پیامدهای ذکر شده عبارت بودند از عملکرد دفاعی پوست (29 مطالعه)، پیشگیری از التهاب (16)، کیفیت زندگی (10)، و استفاده از کورتیکواستروئید (8).
طبق نظر پزشکان، مرطوبکنندهها شدت اگزما را در مقایسه با عدم استفاده از مرطوبکننده کاهش دادند (3 مطالعه)، اما این کاهش بسیار کوچکتر از آن بود که برای بیماران معنیدار باشد. استفاده از مرطوبکننده موجب التهاب کمتری شد (2 مطالعه)، و نیاز به کورتیکواستروئیدهای موضعی را کاهش داد (2 مطالعه). شدت اگزما و رضایت ارزیابی شده توسط شرکتکننده مورد بررسی قرار نگرفته بود. در تعداد عوارض جانبی گزارش شده تفاوتی وجود نداشت.
شرکتکنندگان تصور میکردند Atopiclair (حاوی گلیسیرتینیک اسید) در بهبود شدت اگزما بیش از چهار برابر موثرتر از کنترل کننده بود (به عنوان مثال ظاهر یکسان، اما بدون گلیسیرتینیک اسید) (3 مطالعه). با این حال، پزشکان تفاوت معنیداری را برای بیماران شناسایی نکردند. Atopiclair منجر به کاهش بیشتری در خارش (4 مطالعه)، رضایتمندی بیشتر در شرکتکنندگان (2 مطالعه) و التهاب کمتری شد (3 مطالعه). تعداد عوارض جانبی گزارش شده در هر گروه مشابه بود.
چهار مطالعه کرم حاوی اوره را ارزیابی کردند. شرکتکنندگان استفاده کننده از کرم اوره بهبودی بیشتری را نسبت به گروه کنترل گزارش کردند (1 مطالعه). نرخ رضایت در هر دو گروه نسبتا مثبت بود (1 مطالعه). کرم حاوی اوره در اغلب موارد خشکی را بهبود بخشید (ارزیابی پزشک) (1 مطالعه) و منجر به التهاب کمتری شد (1 مطالعه)، اما با عوارض جانبی بیشتری گزارش شد.
سه مطالعه، مرطوبکننده حاوی گلیسرول را در مقایسه با کنترل کننده ارزیابی کردند. شرکتکنندگان بیشتری در گروه گلیسرول بهبود پوست خود را عنوان کردند (1 مطالعه)، از جمله پزشکان، اما این تفاوتها برای بیماران معنیدار نبود. رضایتمندی شرکتکننده مورد توجه قرار نگرفت. تفاوتی در تعداد عوارض جانبی گزارش شده وجود نداشت.
چهار مطالعه، مرطوبکنندههای حاوی جوی دو سر را در مقایسه با عدم درمان یا کنترل کننده بررسی کردند. هیچ تفاوتی بین گروهها از نظر بهبودی ارزیابی شده توسط شرکتکننده (1 مطالعه)، رضایتمندی شرکتکننده (1 مطالعه)، یا بهبودی ارزیابی شده توسط پزشک (3 مطالعه) مشاهده نشد. با این حال، گروه جوی دو سر دارای التهاب کمتر (1 مطالعه)، و کاهش نیاز به کورتیکواستروئیدهای موضعی (2 مطالعه) بود. کرمهای جوی دوسر منجر به عوارض جانبی بیشتری شدند.
هنگامیکه ما تمام مرطوبکنندهها را در مقابل عدم استفاده از مرطوبکنندهها یا کنترل کننده مقایسه کردیم، بهطور کلی، شرکتکنندگان عنوان کردند که در بهبود اگزما بیش از دو برابر موثرتر از عدم استفاده از مرطوبکننده یا کنترل کننده بود (5 مطالعه)، و برای خارش موثرتر بود (7 مطالعه). شرکتکنندگان در هر دو بازوی درمان، رضایت قابل مقایسهای را گزارش کردند (3 مطالعه). طبق نظر پزشکان، مرطوبکنندهها شدت اگزما را بیش از کنترل کننده کاهش دادند (12 مطالعه)، و منجر به التهاب کمتری شد (6 مطالعه). تفاوتی از نظر تعداد عوارض جانبی گزارش شده بین گروهها وجود نداشت.
طبق نظر پزشکان، کورتیکواستروئیدهای موضعی در بهبود اگزما در هنگام استفاده از مرطوبکننده، به جای استفاده از آن به تنهایی (3 مطالعه)، بسیار موثرتر بود، و نیز تعداد موارد التهاب را نیز کاهش داد (1 مطالعه). این ترکیب به نفع شرکتکنندگان نیز بود، هرچند شدت بیماری ارزیابی شده توسط شرکتکننده مورد توجه قرار نگرفت. تفاوتی در تعداد عوارض جانبی گزارش شده وجود نداشت.
کیفیت شواهد
شواهدی با اطمینان بالا در مورد شدت بیماری ارزیابی شده توسط پزشک برای کرمهای حاوی گلیسرول در مقابل کنترل کننده و تمام مرطوبکنندهها در مقابل کنترل کننده وجود داشت. برای اغلب پیامدهای دیگر طی مقایسهها، شواهدی با اطمینان پائین تا متوسط وجود داشت. مهمترین دلایل کاهش اطمینان شواهد، خطر سوگیری مطالعات (مثلا عدم کورسازی یا از دست دادن دادهها) یا تعداد بسیار پائین شرکتکنندگان است، که منجر به نتایج دقیق کمتری شد.