عصاره وندان (Wendan decoction; WDD) یکی از ترکیبات گیاهی کلاسیک چینی است که برای بهبود نشانه‌های سایکوتیک یا روان‌پریشی استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد که این عصاره ایمن، در دسترس و ارزان‌قیمت باشد.

بررسی تاثیرات WDD برای درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (schizophrenia) یا بیماری شبیه اسکیزوفرنی در مقایسه با دارونما (placebo)، داروهای آنتی‌سایکوتیک و سایر مداخلات برای پیامدهای بالینی مهم.

ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (فوریه 2016) را جست‌وجو کردیم که بر اساس جست‌وجوهای منظم در CINAHL؛ BIOSIS؛ AMED؛ Embase؛ PubMed؛ MEDLINE؛ PsycINFO؛ گروه بانک اطلاعاتی منابع زیست‐پزشکی چین (SinoMed؛ CNKI؛ VIP؛ Wanfang) و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی بنا شده است. هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ، نوع مقاله، یا وضعیت انتشار برای گنجاندن در ثبت رکوردها وجود ندارد. منابع مطالعات شناسایی شده را نیز بررسی کردیم و برای کسب اطلاعات بیشتر با نویسندگان مرتبط تماس گرفتیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده با داده‌های قابل استفاده که به مقایسه WDD با آنتی‌سایکوتیک‌ها، دارونما یا سایر مداخلات برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پرداختند.

داده‌ها را به‌طور مستقل از هم استخراج کردیم. برای پیامدهای باینری، خطرات نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI)، را بر مبنای قصد درمان (intention‐to‐treat) محاسبه کردیم. برای داده‌های پیوسته، تفاوت‌های میانگین (MD) بین گروه‌ها و 95% CI آنها را تخمین زدیم. از مدل اثرات‐تصادفی برای تجزیه‌و‌تحلیل‌ها استفاده کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کردیم و جداول «خلاصه یافته‌ها» را با استفاده از سیستم درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ایجاد کردیم.

ما 15 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده (1437 شرکت‌کننده) را درباره تاثیر WDD در درمان اسکیزوفرنی وارد کردیم. خطر بالای سوگیری عملکرد درون کارآزمایی‌ها وجود داشت اما در کل، خطر سوگیری انتخاب، سوگیری ریزش نمونه (attrition) و سوگیری گزارش‌دهی پائین یا نامشخص بود.

داده‌ها نشان داد که WDD موجب بهبود وضعیت کلی شرکت‌کنندگان در کوتاه‌‐مدت در مقایسه با دارونما یا عدم درمان شد (1 RCT؛ n = 72؛ RR: 0.53؛ 95% CI؛ 0.39 تا 0.73؛ شواهد با کیفیت پائین).

هنگامی که WDD با داروهای آنتی‌سایکوتیک (antipsychotic) مانند کلرپرومازین chlorpromazine) یا ریسپریدون (risperidone) مقایسه شد، تفاوتی بین وضعیت کلی کوتاه‌‐مدت شرکت‌کنندگان (2 RCT؛ n = 140؛ RR: 1.18؛؛ 95% CI؛ 0.98 تا 1.43؛ شواهد با کیفیت متوسط ) و وضعیت روانی (نقطه پایانی کلی در مقیاس سندرم مثبت و منفی (Positive and Negative Syndrome Scale; PANSS): 2 RCT؛ n = 140؛ MD: 0.84؛ 95% CI؛ 4.17‐ تا 5.84؛ شواهد با کیفیت پائین ) وجود نداشت. با این حال، WDD در مقایسه با سایر روش‌های درمان با تعداد کمتری از افرادی که دچار تاثیرات اکستراپیرامیدال (extrapyramidal؛ EPS) شدند، همراه بود (2 RCT؛ 0/70 در برابر 47/70؛ n = 140؛ RR: 0.02؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.15؛ شواهد با کیفیت متوسط).

WDD اغلب به عنوان یک مداخله افزودنی (add‐on) در کنار داروهای آنتی‌سایکوتیک استفاده می‌شود. هنگامی که WDD به علاوه داروی آنتی‌سایکوتیک با آنتی‌سایکوتیک به تنهایی مقایسه شد، گروه ترکیبی وضعیت کلی بهتر (نتایج کوتاه‌‐مدت، 6 RCT؛ n = 684؛ RR: 0.60؛ 95% CI؛ 0.50 تا 0.72؛ شواهد با کیفیت متوسط ) و وضعیت روانی بهتر (نقطه پایانی کلی کوتاه‌‐مدت PANSS: 5 RCT؛ n = 580؛ MD: ‐11.64؛ 95% CI؛ 13.33‐ تا 9.94‐؛ شواهد با کیفیت پائین )، تعداد کمتر افراد مبتلا به EPS؛ (RCT 2؛ n = 308؛ RR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.30 تا 0.70؛ شواهد با کیفیت متوسط ) و کاهش میانگین استفاده از ریسپریدون (1 RCT؛ n = 107؛ MD: ‐0.70؛ 95% CI؛ 0.87‐ تا 0.53‐؛ شواهد با کیفیت پائین ) داشت. اما بر وزن‌گیری افراد تاثیری نداشت (1 RCT؛ n = 108؛ RR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.20 تا 1.24؛ شواهد با کیفیت پائین).

هنگامی که WDD به علاوه داروی آنتی‌سایکوتیک با دوز پائین با آنتی‌سایکوتیک به تنهایی با دوز نرمال مقایسه شد، این ترکیب دوباره مزایایی را برای وضعیت کوتاه‌‐مدت (7 RCT؛ n = 522؛ RR: 0.69؛ 95% CI؛ 0.51 تا 0.93؛ شواهد با کیفیت متوسط ) وضعیت روانی (نقطه پایانی کلی PANSS: 4 RCT؛ n = 250؛ MD: ‐9.53؛ 95% CI؛ 17.82‐ تا 1.24‐؛شواهد با کیفیت پائین ) و تعداد شرکت‌کنندگان کمتری با EPS؛ (3 RCT؛ n = 280؛ RR: 0.29؛ 95% CI؛ 0.16 تا 0.51؛ شواهد با کیفیت متوسط) نشان داد.

در تمام مقایسه‌ها، ما هیچ داده‌ای در مورد پیامدهایی که به طور مستقیم کیفیت زندگی، استفاده از خدمات بیمارستان و اقتصاد را گزارش داده باشند، نیافتیم.

شواهد محدود نشان می‌دهد که WDD ممکن است تاثیرات مثبت کلی کوتاه‌‐مدت آنتی‌سایکوتیکی در مقایسه با دارونما یا عدم درمان داشته باشد. با این حال زمانی که WDD با سایر آنتی‌سایکوتیک‌ها مقایسه شد، هیچ تاثیری روی وضعیت کلی یا روانی نداشت، اما WDD با عوارض جانبی کمتری همراه بود. هنگامی که WDD با یک آنتی‌سایکوتیک ترکیب شد، تاثیرات مثبتی برای حالت کلی و روانی داشت و این ترکیب باعث کاهش عوارض جانبی شد. شواهد موجود کیفیت بالایی ندارند. مطالعات بزرگ با طراحی بهتر برای تست کامل و مناسب تاثیرات WDD برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مورد نیاز است.